Олимлар XXI асрда Ернинг рекорд даражада яшилланишини башорат қилмоқда

Олимлар XXI асрда сайёрамизнинг кўкаламзорлашиши аввалги тахминдан анча тезроқ содир бўлишини аниқлади. Янги тадқиқотга кўра, қуруқликдаги яшил барглар майдони аср охирига келиб тез суръатларда ошади. Бу Ернинг иқлими ва сув балансига сезиларли таъсир кўрсатади.

Карбонат ангидриднинг антропоген эмиссияси сайёрамизнинг оммавий яшиллашишига олиб келади деган ғояни совет иқлимшуноси Михаил Будико илгари сурган эди. Бироқ, унинг башорати узоқ вақтдан бери танқид қилинаётган эди. XXI аср бошида сунъий йўлдош тасвирлари яшил барглар майдонининг кўпайганини тасдиқлади, бироқ баъзи олимлар буни вақтинчалик деб тахмин қилди. Бироқ 2020 йилларда кўкаламзорлаштириш суръати пасаймаётгани маълум бўлди.

Янги тадқиқот муаллифлари бу жараён қанчалик давом этишини аниқлаш учун барглар майдони индекси ва CMIP6 иқлим моделларидан фойдаланган. Ҳатто энг консерватив сценарийда 10 йил ичида ўсиш ҳар квадрат метрга камида 0,01 квадрат метрни ташкил қилади. Бошқа моделларда кўрсаткичлар бундан икки-тўрт баравар юқори.

Таққослаш учун, кўкаламзорлаштириш бўйича етакчилардан бири бўлган Россияда 2000-2017 йилларда ўсиш 10 йил ичида ҳар квадрат метрга 0,024 квадрат метрни ташкил этди. Бу XXI асрда ўрмонларнинг кесилиши ва қишлоқ хўжалиги ерларининг кенгайишига қарамай, Ернинг ўртача кўкаламзорлаштириш даражаси Россия даражасига тенг бўлишини англатади. Айниқса, тез ўсиш тирик организмларнинг кўп турлари тўпланган тропик ўрмонларда содир бўлади.

Олимларнинг таъкидлашича, аввалги иқлим моделлари кўкаламзорлаштириш тезлигини ўртача 28-32 фоизга кам баҳолаган. Бу чучук сув захиралари бўйича башоратларни қайта кўриб чиқишга олиб келиши мумкин, чунки ўсимликлар илгари ўйланганидан кўра кўпроқ намлик чиқаради. Янги ҳисоб-китобларга кўра, глобал исиш туфайли сув захираларининг ўсиши 30-48 фоизга ошириб кўрсатилган. У кескин пасаймайди, лекин баъзи ҳудудларда, айниқса қурғоқчил ҳудудларда мувозанат ёмон томонга ўзгариши мумкин.