Трамп нега Россия–Украина урушини тўхтата олмаяпти?

Бугун Доналд Трамп Россия ва Украина ўртасидаги урушни тўхтата олмаётгани ҳақида гаплашамиз. Эсингизда бўлса, АҚШ президенти 8 августгача Москва Киев билан сулҳ имзоламаса, Россияга қарши чора кўришини айтганди. Ва биз бу борада эълон қилган видеомизда тахмин қилганимиздек, ҳеч қандай санкция бўлмади, чора ҳам кўрилмади.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Қайтага Трамп Путинни Америкада алвон гилам ёзиб кутиб олди, икковлон АҚШ президентининг Каделакига ўтириб гурунг қилишди, жуда кўп расмга тушишди. Хуллас, урушни тугатишдан бошқа ҳамма ишни қилишди. Трампнинг ёндашуви билан урушни тугатиб бўлмаслиги кундай равшан. Қуйида бунинг баъзи сабабларига тўхталамиз.

Сиёсат бизнес эмас

Аляскадаги учрашув олдидан ва ундан кейин Америка нашрларида қизиқ маълумотлар тарқалди. Унда айтилишича, Трамп Путинга санкцияларни бекор қилиш, савдо алоқаларини, тўғридан тўғри авиақатновларни тиклаш ва ҳатто русларга Аляскада нодир металлар қидириш ишларида қатнашишни таклиф қилган экан. Яъни миллиардер Трамп Путинга бизнесменчасига «манфаатли келишув» таклиф қилиб, эвазига Путин Украинага эгалланган бирорта вилоятини бериб, урушни тугатишини истаган.

Америка президентининг баёнотлари, Россиянинг ишларидан ҳайрон қолаётгани, Путиндан ҳафсаласи пир бўлгани ҳақида гапларидан бир хулосага келиш мумкин: Трамп чиндан Путин билан иқтисодий шартлар эвазига келишиш мумкин деб ўйлаган. Бу жуда ажабланарли. Наҳот бутун бошли Америка президенти Путин учун, Россия учун пул муаммо деб ўйласа? Ахир инсон қадами етмаган Сибирдаги газ ва нефт конларининг ўзи русларга исталганча урушиш имконини беради-ку.

Россияда ҳеч қачон урушишга пул топиш муаммо бўлмаслигини англаш учун шунчаки исталган катта шаҳар кўчасига чиқиб, машиналар тирбандлигини кузатиш кифоя. Ер юзидаги миллионлаб машиналар ҳаво билан юрмайди, уларга ёки нефтдан олинадиган бензин қуйиш ёки газ ёқиб олинадиган электрда қувватлаш керак. Россияда бу икки ресурснинг битмас-туганмас манбаси бор. Шундай экан, Россияни бунақа бизнес келишувлар эвазига музокара столига ўтқизиш ақлга сиғмайдиган иш.

Хато маълумот?

Аляскадаги саммит бошланиши олдидан Трамп жуда катта ваъдалар берган, кўпчилик бу учрашувдан кейин уруш тугаб, барчаси тарихга айланишини кутганди. Лекин АҚШ ва Россия президентларининг учрашуви уларнинг телефон суҳбатидан ҳеч қандай фарқ қилмади, ҳеч қандай келишув бўлмади. Хўш, унда Трамп нимага ишониб бунақа катта гапирганди?

Шу ерда йирик нашрлар эълон қилган бир хабар эсга келади: Путин билан учрашувлардан бирига профессионал таржимонсиз, бир сафар давлат департаменти котибисиз борган Трампнинг махсус вакили Стивен Уиткофф Россия президентининг гапларини тушунмаган. Бир қатор Ғарб нашрларининг вазиятдан хабардор манбаларига кўра, Путин ўзаро учрашув вақтида Уиткоффга Украина Донбассни тўлиқ топшириш билан бирга Запорижжя ва Херсондан чиқиб кетса, Россия урушни тўхтатишга розилигини айтган. Уиткофф эса буни Россия Запорижжя ва Херсондан чекинишга тайёр деб тушунган.

Трамп Россия бўйича махсус экспертлар ёки профессионал разведкачиларга эмас, дипломатиядан йироқ миллиардер дўстига ишонади. Трамп катта эҳтимол дўстининг мана шу гапига ишониб «Ҳар икки томон бир қисм ердан воз кечади ва уруш тугайди», деб айтганди. Лекин Россия эгаллаган ерларидан бир қарич ҳам ортга чекинмаслиги кундай равшан. Ахир Путин бунга ишора қиладиган гап айтгани йўқ.

Ёндашув

Трамп урушни тугата олмаётганининг энг асосий сабаби мана шу – масалага ножиддий ёндашув. Мистер Трамп Россия ва Украинадан жуда узоқда яшайди, капиталистик давлат раҳбари бўлган бу инсон ҳамма билан келишиш мумкин деб ўйлайди. Лекин уруш илдизи қаерга бориб тақалиши, нега бу Америка ва Япония, ҲАМАС ва Исроил, Озарбойжон ва Арманистон, умуман ҳеч қайси урушга ўхшамаган, буткул бошқача уруш эканини тушунишни истамаётган кўринади.

Собиқ иттифоқ ҳудудида яшайдиган, сиёсатдан бироз хабари бор исталган одамдан сўрасангиз, бу уруш сабабини тушунтириб бера олади. Чунки уруш бизга жуда яқин ҳудудда бўлмоқда, биз яқингача бу икки давлат билан бир сиёсий тузум остида яшадик, муаммо кўз олдимизда шаклланган.

Бироқ Америка президенти бу урушни болалар майдончасидаги икки инжиқ боланинг ўйинчоқ талашиб жанжаллашишига ўхшатишда давом этмоқда. Трампга бу мисол жуда ёқиб қолган кўринади, охирги интервюсида ҳам уни яна такрорлади.

Йўқ, мистер Трамп, бу сиз ўйлаганчалик оддий уруш эмас. Шунчалик ёмон урушки, уни тўхтатмаса, атрофга тарқалиб кетиши мумкин. Бу уруш ўтган асрнинг 38-йилларида куртак ота бошлаган тарихдаги энг даҳшатли қирғинбарот бошланишини эслатмоқда. Ўхшашликлар жуда кўп. Фақат битта фарқ бор – замон ўзгарган, инсонларнинг қадриятлари моддийлашган, одамларнинг йўқотадиган нарсаси кўпайган. Яхшиям инсонлар қуруқ гапга учиб урушадиган замон эмас, акс ҳолда бу уруш шамоли жуда узоққа тарқалган бўларди...

Ўткир Жалолхонов тайёрлади.
Тасвирчи ва монтаж устаси – Фахриддин Ҳотамов.