Атом энергияси ишлаб чиқарувчи мамлакатлар рейтинги эълон қилинди

Атом энергетикаси миллионлаб одамларнинг энергия эҳтиёжларини ишончли қондирадиган кам углеродли электр энергиясининг дунёдаги энг йирик манбаларидан бири бўлиб қолмоқда.

Фото: Getty Images

2024 йилда бутун дунё бўйлаб атом электр станциялари 2818 тераватт-соат электр энергияси ишлаб чиқарди, бу бутун жаҳонда электр энергияси ишлаб чиқаришнинг тахминан 10 фоизини ташкил қилади. Энергетика институтининг "Жаҳон энергетикаси статистик шарҳи" маълумотларида мамлакатлар бўйича атом энергияси ишлаб чиқариш кўрсатилган.

АҚШ сўзсиз етакчи бўлиб қолмоқда, у дунёдаги электр энергиясининг қарийб 30 фоизини атом электр станцияларидан ишлаб чиқаради, бу кейинги икки давлат кўрсаткичига тенг. Ўнлаб йиллар давомида янги йирик реакторлар ишга туширилмаганига қарамай, юқори қувватдан фойдаланиш кўрсаткичлари ва мавжуд станцияларнинг ишлаш муддатини узайтириш АҚШга барқарор атом энергияси ишлаб чиқаришни сақлаб қолиш имконини берди.

Хитой тезда иккинчи ўринга кўтарилди, чунки мамлакат реактор паркини кенгайтириш ва бир нечта янги блокларни қуришда давом этмоқда. Электр энергиясининг 60 фоиздан ортиғи атом электр станцияларида ишлаб чиқариладиган Франция 2024 йилда бешта йирик ишлаб чиқарувчилар орасида йиллик энг катта ўсиш кўрсатди (+12,2 фоиз). Айни пайтда, тўртинчи йирик ядровий энергия ишлаб чиқарувчи Россияда 2024 йилда ишлаб чиқариш бироз пасайди (-1,0 фоиз). Канада, Испания ва Финландияда ҳам, биринчи навбатда, уларнинг тармоқларида режалаштирилган узилишлар ёки юкларни созлаш туфайли бироз пасайиш қайд этилди.

Бошқа томондан, Ҳиндистон 2024 йилда атом энергиясини ишлаб чиқаришнинг энг катта ўсишини қайд этди — 2023 йил даражасига нисбатан 13 фоиздан ортиқ. 2025 йил ҳолатига кўра, дунё бўйлаб 416 та ядро реакторлари ишламоқда ва уларнинг тахминан учдан икки қисми 30 ёшдан ошган. Ядро реакторлари одатда 40-50 йил хизмат қилиш учун мўлжалланган, гарчи уларнинг хизмат муддати ускуналарни янгилаш орқали узайтирилиши мумкин.

Ҳозирги парк эскириб бораётган бир пайтда, сўнгги 10 йил ичида 60 дан ортиқ янги реакторлар ишга туширилди. Бундан ташқари, ҳозирда 15 мамлакатда 70 га яқин янги реактор қурилмоқда, бу эса глобал реактор паркининг истиқболларини яхшилайди.