Kamqonlikni yengishga yordam beruvchi samarali 5 mahsulot

Qizil go‘sht

Temirning ikki turi mavjud: gem temir (hayvon go‘shtida) va nogem temir (o‘simliklarda). Organizmdagi so‘rilish darajasi bo‘yicha ularda farq juda katta: gem temirning o‘zlashtirilishi 15–35% bo‘lsa, o‘simlik temirida bu ko‘rsatkich 5–10% atrofida. Shu bois, qizil go‘sht kamqonlikning asosiy “dori”laridan biri sanaladi. Haftasiga 2–3 marta iste’mol qilish gemoglobin tiklanishiga sezilarli yordam beradi.

Qaysi go‘sht samaraliroq?

• mol go‘shti;
• qo‘y go‘shtining yog‘siz qismi;
• mol yuragi (ham temirga, ham B12 ga boy).

Jigar

Jigar inson organizmi uchun eng foydali oziq-ovqat mahsulotlaridan biri hisoblanadi. Uning tarkibi yuqori biologik qiymatga ega bo‘lib, ayniqsa, qon hosil bo‘lish jarayoni uchun muhim sanalgan bir qator vitamin va minerallarni o‘z ichiga oladi.

Jigar gem temirga boy, bu temir turi organizm tomonidan 20–30% gacha samarali so‘riladi. Temir qondagi gemoglobinning yetarli darajada hosil bo‘lishini ta’minlaydi va kamqonlikning oldini oladi. Shu bilan birga, jigar B12 vitamini manbalaridan biri sifatida ham qadrlanadi. Bu vitamin qon hujayralari hosil bo‘lishi, asab tizimi faoliyatini qo‘llab-quvvatlash va energiya metabolizmini tartibga solishda muhim rol o‘ynaydi.

Bundan tashqari, jigar tarkibidagi folat (B9 vitamini) hujayralarning bo‘linishi, genetik material sintezi va homiladorlik davrida chaqaloqning sog‘lom rivojlanishi uchun zarur hisoblanadi. Shifokorlar kamqonlikning oldini olish va organizmni zarur vitamin va minerallar bilan ta’minlash maqsadida jigarni haftasiga 1–2 marta iste’mol qilishni tavsiya qiladi. Bu miqdor sog‘lom odamlar uchun yetarli bo‘lib, jigar tarkibidagi foydali moddalarni tanaga samarali yetkazadi.

Lavlagi

Lavlagi temirning asosiy manbai hisoblanmasa-da, undagi folat, kaliy va nitratlar qondagi kislorod tashish jarayonini yaxshilashda muhim rol o‘ynaydi: qon aylanishini qo‘llab-quvvatlaydi, yurak faoliyatini yaxshilaydi va umumiy salomatlikni mustahkamlaydi.

Lavlagi sharbati qon bosimini normallashtiradi va qon tomirlarni kengaytiradi, bu esa yurak va qon-tomir tizimi kasalliklarining oldini olishga yordam beradi. Kuniga bir stakan (taxminan 50–100 ml) lavlagi sharbati gemoglobin tiklanish jarayonini tezlashtirishi mumkin.

Lavlagidan qanday foydalanish tavsiya etiladi?

●       Yangi sharbat: kuniga 50–100 ml dan ichish, asta-sekin miqdorni oshirish mumkin.

●       Salat: lavlagini yong‘oq yoki zira yog‘i bilan qo‘shib iste’mol qilish lozim.

●       Pishirilgan lavlagi: sabzavot sifatida pishirib yesa ham foydali.

Lavlagi muntazam va me’yorida iste’mol qilinganda, u qon aylanishini yaxshilash, qon bosimini nazorat qilish va gemoglobinning tiklanishiga yordam berish kabi foydali ta’sirlar ko‘rsatadi.

Anor va olma

Anor va olma temirga boy mahsulotlar qatoriga kirmasligi mumkin, ammo ularning tarkibidagi C vitamini temirning organizm tomonidan so‘rilishini sezilarli darajada oshiradi. Shifokorlar va ovqatlanish mutaxassislari tavsiyasiga ko‘ra, temirga boy mahsulotlarni C vitamini manbai bilan birgalikda iste’mol qilish eng samarali strategiyalardan biridir. Masalan:

●       Qizil go‘sht + anor sharbati: go‘shtda temir ko‘p, anorda esa C vitamini yetarli. Bu kombinatsiya temirning so‘rilishini sezilarli darajada oshiradi.

●       Lavlagi + olma: lavlagi temir va folat manbai bo‘lsa, olma tarkibidagi C vitamini temirning tanaga tezroq singishini ta’minlaydi.

Bundan tashqari, anor o‘zining yana bir afzalligi bilan ajralib turadi: u tanada qon aylanishi va tomirlar faoliyatini qo‘llab-quvvatlaydi. Anor sharbati va mevasi qon tomirlarni kengaytiruvchi, yurak va qon-tomir tizimi salomatligini mustahkamlovchi xususiyatlarga ega.

Ismaloq va ko‘k bargli sabzavotlar

Kamqonlikning keng tarqalgan sabablaridan biri – organizmda folat yetishmovchiligi. Folat qizil qon tanachalari (eritrotsitlar) hosil bo‘lishida muhim rol o‘ynaydi, shu sababli uning yetarli miqdorda bo‘lishi gemoglobinning normal darajada ishlab chiqilishini ta’minlaydi.

Ismaloq, ukrop, kashnich, brokkoli va rukola kabi ko‘k bargli sabzavotlar folat va o‘simlik temiriga boy. Ularni muntazam iste’mol qilish, xususan, kundalik ratsionga qo‘shish, gemoglobinning tiklanishi va qon holatini yaxshilashga yordam beradi.

Yashil bargli sabzavotlarni issiq taomga qo‘shishdan ko‘ra sarxil holatda iste’mol qilish ularning tarkibidagi foydali vitamin va minerallarini saqlashga imkon beradi. Shu tarzda, folat va temir tanaga samarali yetib boradi va kamqonlik xavfi kamayadi.

Qachon shifokorga murojaat qilish shart?

Quyidagi alomatlar paydo bo‘lsa, gemoglobin ancha pasaygan bo‘lishi mumkin:

●       tez charchash;

●       uyquchanlik;

●       bosh aylanishi;

●       teri oqarishi;

●       yurak urishi tezlashishi;

●       nafas qisishi.

Oddiy qon tahlili bilan gemoglobin va ferritin darajasini bilish mumkin. Agar ko‘rsatkichlar juda past bo‘lsa, faqat oziq-ovqat bilan gemoglobin miqdorini ko‘tarishga urinish yetarli bo‘lmaydi: shifokor buyurgan preparatlar bilan davolanish talab etiladi.