2026 yil prognozi: dunyodagi eng qimmat xususiy kompaniyalar

Amerikaning haftalik moliyaviy jurnali Barron’sning yaqinda e’lon qilingan reytingiga ko‘ra, dunyodagi eng qimmat o‘nta xususiy kompaniya jami hisobda bozor qiymati sifatida bir necha yuz milliard dollarni o‘z ichiga jamlaydi.

Ro‘yxatning eng yuqori pog‘onasida SpaceX — dunyodagi eng boy inson Ilon Mask rahbarligidagi dabdabali kosmik kompaniya turibdi. Uning bahosi 800 milliard dollargacha yetadi.

Bu shiddatli o‘sish, keng polosali internetning Starlink yo‘ldosh tarmog‘i kengayishi va umuman kosmik texnologiyalar atrofidagi investitsiyaviy ishtiyoq bilan quvvatlanib, SpaceX’ni boshqa yirik startaplardan ancha oldinga olib chiqmoqda hamda kompaniya 2026 yilda aksiyalarni ommaviy ravishda birinchi bor sotish (IPO)ga chiqishi mumkinligi haqidagi gap-so‘zlarni kuchaytirmoqda.

Unga juda yaqin OpenAI — ChatGPT yaratuvchisi va sun’iy intellekt sohasidagi asosiy o‘yinchilardan biri keladi. OpenAI bahosi, yirik institutsional investorlar (jumladan SoftBank, Thrive Capital va Dragoneer Investment Group) ishtirokida tashkil etilgan, ikkilamchi bozorda aksiyalar sotilishi bo‘yicha rekord bitimdan so‘ng, taxminan 500 milliard dollar atrofida “o‘ynab turibdi”. Bu qadam xususiy bozorning generativ SIga bo‘lgan ishonchi uchun burilish nuqtasi bo‘ldi va yil boshida qisqa vaqtga OpenAI’ni dunyodagi eng qimmat xususiy kompaniya maqomiga ham olib chiqdi.

Xitoyning texnologik giganti ByteDance — TikTok’ni ishlab chiqqan kompaniya va ijtimoiy ilovalar segmentidagi yetakchi global o‘yinchilardan biri ham reytingning yuqori qismida, taxminan 480 milliard dollar baholanish bilan o‘rin olgan. Bu xususiy korporativ gigantlar geografiyasi qanchalik global ekanini yaqqol ko‘rsatadi.

Anthropic va xAI kabi SI-startaplarning tez ko‘tarilishi investorlarning mashinali intellekt texnologiyalari uchun davom etayotgan poygasini ta’kidlaydi. Anthropic xavfsizlikka yo‘naltirilgan SI modellari tufayli katta qo‘llab-quvvatlashga ega bo‘ldi, xAI esa infratuzilmani kengaytirish va yetakchi mutaxassislarni jalb qilish uchun ko‘p milliardli moliyalashtirishni ta’minladi.

Bu kompaniyalar, shuningdek bahosi yaqinda 134 milliard dollargacha oshgan Databricks bilan birga, yangi avlod texnologiyalarini tijoratlashtira oladigan bizneslarga venchur va xususiy investitsiya fondlarining qiziqishi juda yuqori ekanini aks ettiradi.

Bundan tashqari, allaqachon shakllangan fintex-kompaniyalar — masalan, Stripe va Revolut global raqamli to‘lovlar va bank innovatsiyalarining rivoji hisobidan yuqori baholarni saqlab qolmoqda. Moliyaviy infratuzilma provayderi Binance esa kriptovaluta ekotizimidagi eng yirik xususiy tuzilmalardan biri bo‘lib qolmoqda.

Ushbu reyting e’lon qilinishi xususiy texnologik bozorga kapital oqimining misli ko‘rilmagan darajada ko‘paygan davriga to‘g‘ri keldi. Faqat 2025 yilning o‘zida SI-startaplarga kiritilgan investitsiyalar xususiy moliyalashtirishning deyarli yarmini ta’minlagani — bu sektor xususiy baholar shakllanishida nomutanosib darajada katta ta’sirga ega ekanini yaqqol ko‘rsatadi.