Қора шоколад 2-тур қандли диабет хавфини пасайтириши мумкин — тадқиқот

Ҳафтасига камида беш марта оз миқдорда қора шоколад истеъмол қилиш 2-тур қандли диабет ривожланиш хавфини 21 фоизга камайтириши мумкин. Янги тадқиқотга кўра, қора шоколад истеъмолини нолдан беш порциягача оширган сари унинг фойдали таъсири ҳам ортиб боради, деб ёзмоқда CNN.

Аммо бутун шоколад плиткасини ейишга шошилмаслик керак. Тадқиқотда бир порция атиги 1 унцияни (28 грамм) ташкил этган, шоколад эса қора бўлиши лозим. Сутли шоколад истеъмоли вақт ўтиши билан ортиқча вазн йиғилишига сабаб бўлади, бу эса 2-тур қандли диабет ривожланишининг асосий омилидир.

“Қора ва сутли шоколадда тахминан бир хил миқдорда шакар, ёғ ва калориялар мавжуд, аммо асосий фарқ шундаки, қора шоколадда какао кўпроқ”, — дейди тадқиқот етакчи муаллифи, Чан номидаги Ҳарвард жамоат саломатлиги мактаби докторанти Бинкай Лю.

Какао таркибида энг юқори миқдордаги флаваноллар бор, шунинг учун қора шоколад плиткалари ёрлиғида кўрсатилган какао фоизи қанчалик юқори бўлса, унда шунчалик кўп флавонол бўлади. Флаваноллар антиоксидант сифатида таъсир кўрсатиб, яллиғланишни камайтиради. Яллиғланиш юрак касалликлари ва қандли диабет каби сурункали касалликларни келтириб чиқариши ёки уларнинг кечишини оғирлаштириши мумкин.

“Ҳайвонлар устида ўтказилган тадқиқотлар ва одамлар иштирокидаги кичик экспериментал изланишларда флаваноллар инсулинга сезувчанликни яхшилаган ҳамда диабет патофизиологиясининг таркибий қисмлари бўлган оксидланиш стресси ва яллиғланишни камайтирган”, — деди Балтимордаги Жонс Ҳопкинс тиббиёт марказида диабетнинг олдини олиш ва соҳа бўйича таълим дастури ҳамраиси доктор Несторас Матиудакис.

“Шунинг учун қора шоколаддаги флавоноидларнинг юқори миқдори (сутли шоколадга қараганда) ижобий таъсир кўрсатиши мумкин”, — деди янги тадқиқотда иштирок этмаган Матиудакис.

Диабет муаммоси ортиб бормоқда

АҚШ Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказлари маълумотларига кўра, тахминан ҳар 10 нафар америкаликдан бири қандли диабет билан оғрийди ва уларнинг 95 фоизига 2-тур қандли диабет ташхиси қўйилган. Дунё миқёсида вазият янада жиддийлашмоқда: 2023 йил июлда ўтказилган тадқиқотда 2050 йилга келиб қандли диабет билан касалланганлар сони камида 1,31 миллиард кишигача кўпайиши мумкинлиги айтилган. 2021 йилда бу кўрсаткич 529 миллион кишини ташкил этган.

Ушбу тенденцияни келтириб чиқарувчи омилларга жисмоний фаолликнинг пастлиги, алкогол ва тамаки истеъмол қилиш, шунингдек, нотўғри овқатланиш, жумладан ултра ишлов берилган маҳсулотларга ҳаддан ташқари қарамлик киради.

Сентябр ойида эълон қилинган кузатув тадқиқотида айтилишича, ултра ишлов берилган маҳсулотлар истеъмоли ҳар 10 фоизга ортганда, 2-тур қандли диабет ривожланиш хавфи 17 фоизга ошади.

Шоколад ҳам ултра қайта ишланган маҳсулотлар тоифасига кириши мумкин. Шунинг учун савол туғилади: шифокорлар 2-тур қандли диабет хавфи бўлган одамга, ҳатто у қора бўлса ҳам, шоколадларни тавсия этадими?

“Шоколад маҳсулотлари шакардан иборат конфетлар ҳисобланади, шунинг учун мен одамларни қон таркибидаги глюкоза миқдорини яхшироқ назорат қилиш мақсадида шоколад истеъмол қилишга ундамайман. Бундан ташқари, фақат ушбу тадқиқотга асосланиб, бундай тавсия беролмайман”, — деди Матиудакис. “Мен муқобил манбаларни, айниқса, қора меваларни, масалан, черника, маймунжон ва анор, шунингдек, олма ҳамда чойни тавсия этардим. Қизил шаробда ҳам флаваноллар мавжуд, аммо буни тавсия қилмасдим”.

Сутли шоколад иш бермади

BMJ журналида эълон қилинган тадқиқотда учта узоқ муддатли изланиш таҳлил қилинган — ҳамширалар саломатлиги бўйича дастлабки тадқиқот, ҳамширалар саломатлиги бўйича иккинчи тадқиқот ва соғлиқни сақлаш ходимлари устида олиб борилган кузатув тадқиқоти.

Тадқиқот иштирокчилари 25 йил мобайнида ҳар тўрт йилда бир марта овқатланиш бўйича сўровномаларни тўлдириб келди. Сўнгра тадқиқотчилар 111 мингдан ортиқ шоколад ишқибозлари орасида қора шоколад, сутли шоколад ва умумий шоколад истеъмолини ўрганиб чиқди.

Тадқиқотчилар овқатланиш ва турмуш тарзи билан боғлиқ хавф омилларига тузатишлар киритгандан сўнг, ҳафтасига камида беш марта ҳар қандай турдаги 1 унция шоколад истеъмол қилувчиларда, шоколадни камдан кам ёки умуман истеъмол қилмайдиган кишиларга нисбатан 2-тур қандли диабетга чалиниш эҳтимоли сезиларли даражада (10 фоизга) камайганини аниқлади.

Бироқ шоколад турларига қаралса, сутли шоколад истеъмоли диабет билан касалланиш хавфини камайтирмагани маълум бўлди. Аксинча, ҳафтада камида беш марта қора шоколад истеъмол қилганларда 2-турдаги қандли диабет хавфи сезиларли даражада (21 фоизга) пасайиб, вазн ортиши кузатилмаган.

Энг яхши вариант мева ва сабзавотлар бўлиши мумкин

Муаллифлар тадқиқотдаги чекловларни ҳам қайд этди. Тажриба иштирокчилари кекса оқ танли одамлар бўлган, уларда шоколад истеъмоли нисбатан паст эди. Бундан ташқари, натижалар 2023 йил декабр ойида ўтказилган тадқиқот хулосаларига зид келди, чунки унда қандли диабетга чалинган одам какао истеъмолидан ҳеч қандай фойда кўрмагани аниқланганди.

“Муаллифларнинг ўзлари тасодифий танланган 21 000 киши иштирокидаги тадқиқотни эслатмоқда. Унда иштирокчиларга 500 миллиграмм какао флаваноли берилган, бу ўлим хавфини пасайтирган, аммо қандли диабет хавфини камайтирмаган”, — деб таъкидлади Матиудакис. “Янги тадқиқот нима учун аввалгисига мос келмаётганини ҳеч ким билмайди. Бизга кўпроқ тасодифий танланганлар устида тадқиқотлар зарур”.

Матиудакис яна бир муаммони қайд этди. Сўнгги тадқиқотлардан маълум бўлишича, қора шоколад ва унга ўхшаш какао маҳсулотлари қўрғошин ва кадмий билан ифлосланган. Бу икки нейротоксик металл саратон, сурункали касалликлар ҳамда репродуктив тизим ва ривожланиш муаммолари билан боғлиқ бўлиб, айниқса, болаларга салбий таъсир кўрсатади. Қора шоколаднинг органик турлари энг юқори даражадаги ифлослантирувчи моддаларга эга. Бу какао дарахтлари ўсадиган ривожланаётган мамлакатлардаги саноат чиқиндиларига боғлиқ бўлиши мумкин.

Хўш, қандай хулоса қилиш мумкин? Агар шоколад ишқибози бўлмасангиз, Матиудакис айтганидек, флавоноидларга бой мева ва сабзавотларни танлаш энг маъқули бўлиши мумкин. Аммо, шоколадсиз яшай олмасангиз, ҳафтада бир неча марта бир унция (тахминан 28 грамм) қора шоколад истеъмол қилиш билан чекланишга ҳаракат қилинг.