“Яхшиямки бирор рус ёки хусий жосусини қўшишмабди” – махфий чатдаги журналист

Трамп маъмуриятининг номдор амалдорлари Ямандаги операцияни Signal тижорий мессенжерида муҳокама қиларкан, унга журналист қўшилгани катта можарога айланди. Оқ уй ва президент Трамп буни душманларнинг масалани кўпиртириши, деди. Журналист Голдберг эса ўз фикрлари билан бўлишаркан, Пентагон раҳбарини “беқарор киши” дея таърифлади.

Журналистикада этик дилемма деган нарса бор. Уни тушунтириш учун гўёки Оқ уйга таклиф қилинган журналист президент столи яқинида уруш бошланиши ҳақидаги махфий маълумотга кўзи тушиб қолгани, энди унинг олдида ушбу муҳим ахборотни бошқалар билан бўлишиш ёки сир сақлашдек дилемма ҳосил бўлгани ҳақидаги воқеа ҳикоя қилинади.

Шунга ўхшаш ҳодиса 24 март куни АҚШда содир бўлди. The Atlantic журнали бош муҳаррири Жеффри Голдберг тасодифан АҚШ ҳукуматининг Ямандаги махфий ҳарбий режаларини муҳокама қилаётган Signal гуруҳи чатига қўшиб юборилди.

У қўшилиб қолган чатда АҚШнинг Ямандаги ҳусийларга қарши амалга ошириши режалаштирилган ҳаво ҳужумлари муҳокама қилинган. Бироқ Голдберг ҳужумлар амалга оширилгунгача жим туриб, сўнгра маълумотларни ошкор қилди.

Ўзи собиқ журналист, АҚШ мудофаа вазири лавозимига тайинлангунга қадар Fox News телеканалида сиёсий шарҳловчи бўлиб ишлаган Пит Ҳегсет ушбу воқеага жуда кескин муносабат билдирди:

“Сизлар ўзини ўзи “журналист” деб атаётган, аслида мутлақо беобрў ва доимий равишда бу касбни шарманда қилаётган шахс ҳақида гапиряпсиз. У одам яна ёлғон шов-шув тарқатмоқда. Ҳеч қандай уруш режалари ҳақида хабар алмашгани йўқ, бу борада айта оладиганларим шу билан чекланади”.

Яъни мудофаа вазири Голдбергни ёлғон шов-шув кўтаришда айблади.

Оқ уй матбуот котиби Кэролайн Ливиттга кўра The Atlantic журнали бош муҳаррири Жеффри Голдберг Доналд Трампни ёмон кўриши туфайли сиздирилган маълумотлар билан боғлиқ мoжарони тарқатган.

“The Atlantic тан олди: чатдаги маълумотлар чинакам ҳарбий режалар эмасди. Бутун воқеа Трампнинг таниқли нафратчиси томонидан ёзилган навбатдаги ёлғон эди”, деди Левитт.

Чатдаги сўзлашувлардан айрим скриншотлар қўйган The Atlantic нашри бош муҳаррири Жеффри Голдбергнинг ўзи эса вазиятни қуйидагича изоҳлади:

“Мен масъулиятли бўлишни истайман, шунинг учун ўша Signal чатида ўқиганларим ёки кўрганларимни тўлиқ ошкор қилмайман.

Лекин шунчаки тасвирлаб бераман: у ерда керакли одамларни йўқ қилиш мақсадида тайёрланган ҳужумнинг аниқ вақти, мақсадли шахслар, қўлланадиган қуроллар ва ҳатто ҳукумат қабул қилган об-ҳаво маълумотлари бор эди.

Мен бир нарсага тушунмадим: Ҳегсет нега бу маълумотларни ҳамма билан бўлишди?

Ундан ташқари, у ерда бутун операциянинг кетма-кет сценарийси ёзилган эди. Биринчиси шундай бўлади, кейин мана бу, ортидан яна бу. Ва энг охирида қўлланган чоралар иш бердими-йўқми — барчаси текширилади.

Яъни Ҳегсет бу аслида уруш режаси эмас эди, деб айтаётган бўлса-да, бу соф ҳарбий ҳаракатлар режаси эди. Минтақавий марказий қўмондонликнинг аниқ ҳаракатлар соатигача тузилган баённомаси. Ҳегсет бу режани олиб, фуқаровий мулозимлардан иборат гуруҳга юборган.

Ўша пайтда мен шундай фикр қилдим: бу маълумотларни ўша жойда ўқиб турган чоғимда — 15 март куни соат 11:44 да, ҳусийчилар ҳали ҳеч нарсадан хабардор эмас эди. Лекин мен бохабар бўляпман! Яхшиямки, Майк Уолц гуруҳга ҳусийчилардан ёки рус жосуслари ёки бошқа душман тарафдан кимнидир қўшиб қўймаган экан.

Кейин ўйланиб қолдим: шу чатда ўтирган, айтайлик, АҚШ молия вазирига бўлажак ҳарбий ҳужумнинг аниқ кетма-кетлиги нимага керак? Мен, албатта, қурол тизимлари, нишонлар ёки техник тафсилотларни ошкор қилмоқчи эмасман, чунки масъулиятли инсон бўлишга интиляпман.

Лекин мени чиндан ҳам ҳайратга солгани шундаки, бундай енгилтакликни илгари ҳеч қачон кўрмаганман. Ростини айтсам, вазир Ҳегсет бу ўринда жиддий шахс сифатида эмас, балки Signal каби хусусий мессенжерда урушни муҳокама қилаётган беқарор шахс сифатида кўринди. У бундай гуруҳда бўлмаслиги керак эди”, деб ёзган Голдберг.

Ушбу зиддиятлардан сўнг Доналд Трамп ёпиқ суҳбатдан маълумотлар сизиб чиқишига Signal мессенжеридаги носозлик сабаб бўлган бўлиши мумкинлигини айтди.

“Чатда ҳеч қандай мухфий маълумотлар бўлмаган. Муҳими — операция муваффақиятли ўтган, қолгани майда-чуйда гаплар”, — деган Трамп.

Трампнинг таъкидлашича, бу шов-шувни сиёсий рақиблар атайлаб улкан қилиб тасвирламоқда. У миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчи Майк Уолцни “яхши инсон” деб атади, воқеа учун масъулиятни ўз зиммасига олганини айтиб, ўз вазифасини давом эттиришга чорлади. Пентагон раҳбари Пит Ҳегсетнинг “бу ишга ҳеч қандай алоқаси йўқ”лиги ҳам таъкидлаб ўтди.

Бу орада Der Spiegel журналистлари Трамп жамоасидаги юқори лавозимли амалдорларнинг шахсий маълумотларини очиқ манбалардан бемалол ахтариб топишди.

Журналистлар турли маълумотлар тарқалган базаларни таҳлил қилиш орқали Трамп маъмурияти таркибидаги бир қатор юқори мартабали шахсларнинг шахсий маълумотларини қўлга киритди. Жумладан, мобил телефон рақамлари ва электрон почта манзилларини аниқлашди, уларнинг айримлари Instagram, LinkedIn, Dropbox ва Signal аккаунтларига боғланган.

Der Spiegel нашри ёзишича, баъзи ҳолларда ҳатто шахсий пароллар ҳам очиқ тармоқда мавжуд.

Маълумотлари очиқ ҳолда қолганлар орасида — Трампнинг миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Майк Уолц, АҚШ мудофаа вазири Пит Ҳегсет, шунингдек, Миллий разведка хизмати раҳбари Тулси Габбард ҳам бор.

Ушбу шахсларнинг барчаси Signal мессенжеридаги махфий чат атрофидаги жанжал иштирокчилари ҳисобланади.