АҚШ Конгрессидаги «назоратни» йўқотган Исроил, Украина дронлар галасининг муваффақияти ва Озарбойжондан навбатдаги юриш – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Белгия Фаластинни тан олади

Белгия шу ойда бўлиб ўтадиган БМТ Бош ассамблеясида Фаластин давлатини тан олади. Бу ҳақда мамлакат ташқи ишлар вазири Максим Превот маълум қилди.

«Бу Исроил халқини жазолаш ҳақида эмас, балки унинг ҳукумати халқаро ва ҳуманитар ҳуқуққа риоя қилиши ҳамда вазият жойида ижобий томонга ўзгариши учун ҳаракат қилиш ҳақида», дейди вазир.

Шунингдек, Белгия миллий даражада 12 та қатъий санкция жорий қилади. «Улар жумласига қуйидагилар киради: мустамлакалардан келадиган маҳсулотларни импорт қилишни тақиқлаш, исроиллик компаниялар билан давлат харид сиёсатини қайта кўриб чиқиш, халқаро ҳуқуққа кўра ноқонуний мустамлакаларда яшаётган белгияликларга консуллик ёрдамларини чеклаш, суд таъқиблари эҳтимоли, учиш ва транзитга тақиқ, мамлакатда икки экстремистик исроиллик вазирни, бир неча зўравон кўчманчиларни ва Ҳамас раҳбарларини «персона нон грата» рўйхатига киритиш…»

Бундан ташқари, Белгия Европа даражасида Исроил билан ҳамкорликни тўхтатишга қаратилган чораларни қўллаб-қувватлайди. «Бунинг учун малакали кўпчилик овози керак бўлади. Бунга Европа Иттифоқи билан ассоциация битимини тўхтатиш, илмий-тадқиқот дастурларини, техник ҳамкорликни тўхтатиш ва ҳоказолар киради».

ОАВнинг ёзишича, Европа Иттифоқи ташқи ишлар вазирлари шанба куни Копенгагенда бўлиб ўтган йиғилишда Ғазо уруши бўйича иккига бўлинган: баъзилари Иттифоқни Исроилга жиддий иқтисодий босим ўтказишга чақирди, бошқалари эса бундай чораларни қатъий рад этди.

Превотнинг айтишича, Белгия Исроил ҳукумати ва Ҳамасга босимни кучайтириш қарорини қабул қилди. Ғазодаги уруши учун тобора кўпроқ халқаро танқид остида қолаётган Исроил эса европалик иттифоқчиларининг Фаластин давлатини расман тан олиш ваъдаларидан ғазабда.

Украина дронлари

Украина Мудофаа вазирлиги Бош разведка бошқармаси дронлар ёрдамида Россия босиб олган Қримдаги Гвардейское аэродромида Россиянинг иккита МИ-8 вертолёти йўқ қилинганини хабар берди.

Украина разведкаси маълумотларига кўра, фойдаланишдан чиқарилган вертолётларнинг тахминий нархи 20 миллиондан 30 миллион долларгача. Бундан ташқари, Севастопол кўрфазида буксир катери — эҳтимол BUK-2190 йўқ қилинган.

Рейдли буксир сувости диверцион кучлар ва воситаларнинг бир қисмидир (разведкачи ғаввослар бўлинмаси). «Буксирнинг шикастланиши элита рус бўлинмасининг жанговар имкониятларини сезиларли даражада чеклайди», - дейилади хабарда.

Бундан ташқари, Украина армияси дунёда биринчи бўлиб дронлар галасининг жанг майдонида ҳаракатларини мувофиқлаштириш учун сунъий интеллектдан фойдалана бошлагани хабар берилмоқда.

Ҳарбий экспертларнинг айтишича, бундай технология дрон уруши эволюциясининг кейинги босқичи ҳисобланади. У бир вақтнинг ўзида ўнлаб ёки ҳатто минглаб дронларни шаҳар ёки алоҳида ҳарбий объектдан иборат душман мудофаасини енгиб ўтишга имкон беради.

Юқори мартабали украиналик офицер ва дастурий таъминот ишлаб чиқарувчи компания вакили сўзларига кўра, ўтган йилнинг кўп қисмида Украина фронтда дронлар билан оммавий ҳужумлар уюштирган. Илгари бундай ҳолатлар ҳақида хабар берилмаган бўлса-да, таҳлилчиларнинг айтишича, бу жангда дронлар галасидан мунтазам фойдаланишнинг биринчи ҳолати. Бу замонавий урушда оммалашиб бораётган икки кучни бирлаштиради: сунъий интеллект ва дронлар.

Swarmer стартапи томонидан ишлаб чиқилган дастурий таъминот дронлар галасига қайси бири биринчи бўлиб ҳужум қилишини ҳал этиш имконини беради. Шунингдек, агар дронлардан бирининг батареяси қуввати тугаб қолса, улар мослашиши мумкин.

«Хуллас, сиз нишонни белгилайсиз, қолган барчасини дронлар бажаради. Улар биргаликда ишлайди, улар мослашади», деб тушунтирди у.

АҚШ ҳарбийлари 11 кишилик кемани портлатди

АҚШ ҳарбийлари Жанубий Кариб денгизида Венесуэлага тегишли гиёҳванд моддалар қайиғини портлатиб юборди. Оқ уй эълон қилган видео шарҳида зарба натижасида «Tren de Aragua» ташкилотининг 11 нафар наркотеррорчилари ҳалок бўлгани айтилган.

«Охирги дақиқаларда биз, сўзма-сўз айтганда, гиёҳванд моддалар ташиётган бир қайиқни уриб туширдик», - деди Трамп Оқ уйдаги матбуот анжуманида. «Ўша қайиқда жуда кўп гиёҳванд моддалар бор эди. Сиз буни кўрасиз ва бу ҳақда ўқиб ҳам биласиз. Бу айнан ҳозиргина содир бўлди».

Кейинроқ Трамп «бу ҳаракат АҚШга гиёҳванд моддалар олиб киришни ўйлаётган ҳар қандай кишига огоҳлантириш бўлиши»ни билдирди.

Давлат котиби Марко Рубионинг айтишича, Венесуэладан юборилган кокаин ва фентанил кўпинча Пуэрто-Рикога етиб боради ва кейин АҚШга кириб келади. Трампнинг таъкидлашича эса, кўплаб наркотик ташувчи қайиқлар Венесуэладан чиқмоқда, террорчилар Венесуэла президенти Николас Мадуро назорати остида ҳаракат қилмоқда.

Мадуро эса ҳозирча зарба юзасидан изоҳ бермади.

Франция Башар Асадни ҳибсга олишга ордер берди

Франция Суриянинг собиқ диктатор-президенти Башар Асад ва яна олти нафар юқори мартабали собиқ амалдорни ҳибсга олишга ордер берди.

France24 нашрининг ёзишича, бунга 2012 йилда Хумс шаҳри бомбардимон қилингани ва икки журналист ҳалок бўлгани сабаб қилиб кўрсатилган. Ўшанда Британиянинг The Sunday Times газетасида ишлаган 56 ёшли америкалик Мари Колвин ва 28 ёшли француз фотографи Реми Ошлик ҳалок бўлган.

Франция расмийлари ушбу ҳодисани инсониятга қарши эҳтимолий жиноят ва ҳарбий жиноят сифатида тергов қилмоқда.

Башар Асаддан ташқари, буйруқлар унинг укаси, Сурия 4-зирҳли дивизияси собиқ раҳбари Моҳир Асад, разведка бошлиғи Али Мамлук ва армия штабининг собиқ бошлиғи Али Аюбга ҳам тегишли.

Суриянинг аввалги расмийлари Хумсдаги турар жой биноларини бомбардимон қилишга алоқадорлигини рад этган.

Башар Асад 2024 йил декабр ойида ҳокимиятдан ағдарилган, кейин эса оиласи билан Россияга қочиб кетган эди.

Айни вақтда Сурия ҳукуматига келган Аҳмад аш-Шаръа Туркия билан қалин ҳамкорликни йўлга қўйган. Ғарб давлатлари унинг легитимлигини ва ҳокимиятини тан олмоқда.

Озарбойжонда рус тили бўйича чекловлар

Озарбойжон кинотеатрларида рус тилидаги филмлар намойиши қисқартирилди. Минвал нашрининг ёзишича, илгари бундай сеансларнинг улуши 70 фоизга етган бўлса, энди 30 фоизгача камайди. Хусусан, 13 та филмнинг фақат тўрттаси рус тилида, қолганлари турк тилида эфирга узатилган.

Нашрнинг аниқлик киритишича, сўнгги пайтгача ҳаммаси аксинча эди. Исмлари ва лавозимлари келтирилмаган экспертлар бу қарорни мантиққа мос деб атади. Уларнинг сўзларига кўра, Озарбойжон аҳолисининг «катта кўпчилиги» рус тилини билмайди, аммо турк тилини «яхши тушунади», шунинг учун бундай қарор кинотеатрларга аудиторияни кенгайтириш имконини беради.

Рус тили Озарбойжонда на давлат, на минтақавий даражада расмий мақомга эга эмас. 10,1 миллиондан ортиқ аҳолининг қанчаси бу тилда гаплашиши ҳам аниқ эмас. 2024 йил август ойида президент Илҳом Алиев мамлакатда рус тилида ўқитиладиган 324 та мактаб фаолият юритаётгани, уларда 160 мингга яқин ўқувчи таълим олаётганини айтган эди. Яна 800 мингдан ортиқ ўқувчи рус тилини хорижий тил сифатида ўрганмоқда.

Умуман олганда, кинотеатрлар Москва ва Боку ўртасидаги муносабатларнинг ёмонлашуви фонида рус тилидаги намойишларни қисқартирмоқда. Тил билан боғлиқ чекловлар ва бошқа зиддиятларнинг бошланиши — 2024 йил декабр ойига бориб тақалади. Ўшанда Россия ҳарбийлари Грозний устида Azerbaijan Airlines самолётига зарба берганди, оқибатда самолёт Қозоғистон ҳудудида фалокатга учраб, 38 киши ҳалок бўлган. Россия томони хатосини тан олмаган.

Исроил АҚШ Конгресси устидан «тўлиқ назоратни» йўқотди

Исроил АҚШ республикачилари орасида обрўсини йўқотмоқда ва Конгрессга аввалгидек таъсир кўрсатмаяпти, деди президент Доналд Трамп Daily Caller нашрига берган интервюсида.

«15 йиллар аввалга ҳолатга назар ташласангиз... Исроил Конгрессда мен кўрган барча компаниялар, корпорациялар ёки давлатлар орасида энг кучли лоббига эга эди. Исроил лоббиси энг кучлиси эди. Бугун унинг бундай кучли лоббиси йўқ. Бу ҳайратланарли… Улар Конгресс устидан тўлиқ назоратга эга эди, энди эса йўқ, биласизми, мен бундан бироз ҳайронман», деди Оқ уй раҳбари.

Трамп Исроилнинг дунёдаги қўллаб-қувватловни йўқотишининг сабабларидан бирини Ғазо секторидаги уруш деб атади.

«Уруш Исроилга зарар етказмоқда. Бунга ҳеч қандай шубҳа йўқ. Эҳтимол, улар урушда ғалаба қозонаётгандир, лекин улар жамоатчилик билан алоқалар дунёсида ғалаба қозонмаяпти, тушунасизми ва бу уларга зарар келтирмоқда», деди президент.

Трамп 7 октябрда Исроилга қилинган ҳужумни «ҳақиқатан ҳам даҳшатли кун» деб атади ва баъзи одамлар ҳали ҳам холокостни рад этаётганини эслатди.

АҚШ — Исроилнинг энг муҳим иттифоқчиси. Июн ойида америкаликлар Исроилнинг Эронга ҳужумини қўллаб-қувватлаб, бир қанча объектларга зарба берди. Март ойида PEW тадқиқот маркази томонидан ўтказилган сўровда қатнашган америкаликларнинг 53 фоизи Исроилга салбий муносабатда — бу 2022 йилга нисбатан 11 фоизга ошган.

Исроил армияси бугунга Ғазода уюштираётган геноцид оқибатида ўн минглаб инсонлар ҳалок бўлди. Исроил ҳуманитар ёрдамларни киритмаётгани туфайли миллионлаб фаластинликлар очликка маҳкум бўлмоқда.