Доҳага зарба берган Исроил, НАТО осмонидаги Россия дрони ва Эпштейн ҳужжатларидаги Трамп имзоси – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Исроил Доҳага зарба берди

9 сентябр куни тушдан кейин Қатарнинг Доҳа шаҳрида бир нечта портлаш овозлари эшитилди. Ахиос мухбири Исроил расмийларига таяниб, Доҳадаги портлаш ҲАМАС расмийларига суиқасд эканини айтди. Айни шу вақтда Исроил мудофаа кучлари ва хавфсизлик идораси ҲАМАС раҳбариятига аниқ зарба берганини маълум қилган.

Кейинроқ Қатар ташқи ишлар вазирлиги зарба ҲАМАС сиёсий бюросининг бир неча аъзолари истиқомат қилаётган турар жой биноларига берилганини тасдиқлади ва Исроил ҳужумини қоралади.

ҲАМАС расмийларининг Al-Jazeera'га айтишича, Исроил зарбалари Доҳада айнан Трампнинг сулҳ таклифини муҳокама қилаётган гуруҳ амалдорларига қаратилган бўлган. Шундан сўнг Исроил Доҳадаги операция учун тўлиқ масъулиятни ўзига олганини маълум қилди.

«Бугунги операция тўлиқ мустақил Исроил амалиёти бўлди. Исроил уни бошлади, ўтказди ва унга тўлиқ масъулиятни ўз зиммасига олади», дейилади бош вазир идораси баёнотида.

Исроил ҳужумда ўзини оқлашга уринса, Қатар уни хиёнаткорона ва «давлат терроризми» деб атамоқда. Қатарнинг бош вазири шайх Муҳаммад бин Абдураҳмон Ос-Сонийнинг айтишича, бу зарбалар Қатар воситачилик қилаётган ҲАМАС ва Исроил тинчлик музокараларини издан чиқариш хавфини туғдирмоқда.

АҚШ президенти Доналд Трамп Исроил зарбаси ҳақида «жуда норози» эканини айтди.

«Мен бундан мамнун эмасман. Бу яхши вазият эмас, аммо шуни айтаман: биз гаровдагиларни қайтаришни хоҳлаймиз, лекин бугун бўлган воқеа шаклидан ҳам хурсанд эмасмиз», деди Трамп.

Трамп шунингдек, Ҳамасни нишонга олишни «арзишга лойиқ мақсад» деб атади, бироқ ҳужум АҚШнинг НАТОга кирмаган йирик иттифоқчиси бўлган давлатда амалга оширилгани учун афсус билдирди.

Хусусан, Оқ уй матбуот котиби Каролин Левитга кўра, Трамп ўзининг махсус вакили Стив Уиткоффга «қатарликларни яқинлашаётган ҳужум ҳақида хабардор қилишга» топшириқ берган.

Бироқ Қатар бу таърифни рад этди. Қатар ташқи ишлар вазирлиги вакили ҳукумат «олдиндан хабардор қилинган» деган даъволарни «мутлақо ёлғон» деб атади.

«Исроилнинг Доҳадаги ҳужуми оқибатида юзага келган портлашлар овози жараёнида қатарликлар америкалик расмийдан қўнғироқ қабул қилишди», деб ёзди Мажид ал-Ансорий. Қатарнинг ташқи ишлар вазири шайх Муҳаммад бин Абдураҳмон Ос-Соний воқеани «давлат терроризми» деб таърифлади.

Шунингдек, Трамп Қатар амирига қўнғироқ қилиб, «бундай воқеа энди уларнинг ҳудудида такрорланмаслигига» кафолат берди.

Ҳамаснинг маълум қилишича, ҳужумда гуруҳнинг беш аъзоси, жумладан, сургундаги Ғазо раҳбари ва бош музокарачиси Халил ал-Ҳайянинг ўғли ҳалок бўлган. Уларнинг таъкидлашича, Исроил гуруҳнинг сулҳ музокара жамоасини йўқ қилишга уриниб, муваффақиятсизликка учради. Гуруҳнинг энг юқори даражадаги раҳбарлари зарбадан омон қолган.

Полшада Россия дронлари уриб туширилди

Полша Украина устига қаратилган Россия ҳужуми вақтида ўз ҳаво ҳудудига қайта-қайта бостириб киришлар ортидан НАТО ва миллий ҳаво мудофааси кучларини сафарбар қилиб, дронларни уриб туширганини маълум қилди. Бу – уруш бошланганидан бери Варшава биринчи марта ўз ҳудудида Россия объектларига қарши ҳаракат қилганини англатади.

«Полша ҳаво ҳудудининг қайта-қайта бузилиши билан боғлиқ операция олиб борилмоқда», деб ёзди бош вазир Доналд Туск чоршанба куни тонгда Х ижтимоий тармоғида. «Ҳарбийлар объектларга қарши қурол ишлатди». У президент Карол Навротский ва оператив қўмондон билан «доимий алоқада» эканини қўшимча қилди.

Бу эълон Польша аэропортларини ёпгани ва армия «чегарадан ўтган объектларни нейтраллаштириш» операциясини бошлаганини маълум қилганидан сўнг берилди.

Полша армияси мамлакат ҳаво ҳудудининг бузилишини «тажовуз ҳаракати» деб атади. Мудофаа вазири Владислав Косиняк эса Полша самолётлари «душман объектларига қарши қурол ишлатгани ҳамда ва НАТО қўмондонлиги билан алоқада эканини маълум қилди.

Варшавадаги энг йирик аэропорт — Чопин аэропорти ҳарбий ҳаракатлар сабабли ҳаво ҳудуди ёпилганини эълон қилди. АҚШ Федерал авиация маъмурияти эълон қилган маълумотга кўра, яна учта аэропорт ҳам «давлат хавфсизлигини таъминлашга оид режалаштирилмаган ҳарбий фаолият» сабаб ёпилган.

АҚШда демократ сенатор Дик Дурбинга кўра, Россия дронларининг НАТО ҳаво ҳудудига қайта-қайта кириши «Владимир Путин бизнинг Полша ва Болтиқбўйи давлатларини ҳимоя қилишдаги қатъиятимизни синаяпти» деган белги ҳисобланади.

«Путиннинг Украинада давом этаётган қирғини ортидан бу босқинларни эътиборсиз қолдириб бўлмайди», деди у.

Полша 2022 йилда Украинадан учиб кетган ракета жанубий қишлоқларидан бирига тушиб, икки одам ҳалок бўлганидан бери ҳаво ҳудудига кирувчи объектларга нисбатан юқори огоҳлик ҳолатида. Бироқ ҳозирга қадар Полша ёки иттифоқчи мудофаа тизимлари дронларни уриб туширгани ҳақида хабар бўлмаган эди.

Трампнинг имзоси

АҚШ Конгресси Вакиллар палатасидаги демократлар душанба куни 20 йилдан ортиқ вақт олдин Доналд Трамп Жеффри Эпштейнга ёзган мактубни оммага эълон қилди. Оқ уй тезда унинг ҳақиқийлигини рад этди. «Бу менинг имзом эмас. Бу менинг услубим эмас. Бу бемаънилик», деди Трампнинг ўзи.

Оқ уй сешанба куни Доналд Трамп томонидан жинсий жиноятлар учун судланган Жеффри Эпштейнга берилган деб иддао қилинаётган мактубдаги имзога суд-тиббий экспертиза ўтказилишини қўллаб-қувватлашини билдирди. Трампнинг ёрдамчилари бу имзо президентники эмаслигини айтмоқда.

Трамп президент бўлишидан олдин Эпштейн билан дўст бўлган, аммо унинг ўлимидан бир неча йил олдин у билан алоқаси узилганини айтиб келади.

Ҳужжат ва Эпштейнга оид бошқа материалларнинг эълон қилиниши президент Трамп учун сиёсий оғриқли масалага яна бир бор эътибор қаратилганини англатади. Трамп тарафдорларини бу мавзуни ортда қолдиришга чақирган бўлса-да, жамоатчилик Эпштейннинг жиноятлари ва кимлар уни билган ёки унга алоқадор бўлган бўлиши мумкинлиги ҳақида ҳануз қизиқишда давом этмоқда.

Ўтган ҳафта қонунчилар АҚШ Конгрессида Эпштейн қурбонлари билан учрашди. Трамп эса қурбонлар билан учрашмоқчи эмас.

Reuters томонидан сешанба куни якунланган сўровнома шуни кўрсатдики, АҚШ жамоатчилиги Эпштейн иши борасида шубҳаларда қолмоқда: респондентларнинг 65 фоизи ҳукумат унинг қамоқда «ўз жонига қасд қилгани»га, 72 фоизи эса ҳукумат Эпштейннинг мижозлар рўйхати тўлиқ очиқлаганига ишонмаяпти.

Евроиттифоқ Қозоғистонга санкциялар жорий этмоқчи

Европа Иттифоқи Қозоғистонга қарши иккиламчи санкцияларни биринчи марта қўллаш имкониятини кўриб чиқмоқда, деб ёзди Bloomberg ўз манбаларига таяниб.

Нашр маълумотларига кўра, санкциялар қўлланган тақдирда, қурол ишлаб чиқариш учун мўлжалланган ускуналарни Қозоғистонга етказиш тақиқланади. ЕИ Қозоғистон ушбу ускуналарни катта ҳажмда Россияга қайта йўналтираётганини даъво қилмоқда.

Агентлик суҳбатдошларининг таъкидлашича, қарор ҳали қабул қилинмаган, бунинг учун Европа Иттифоқига аъзо барча мамлакатларнинг далиллари ва қўллаб-қувватлаши керак.

Таклиф этилаётган чоралар Европа Иттифоқининг Россияга қарши санкцияларининг ҳозир муҳокама қилинаётган 19-пакети бир қисми бўлиши мумкин. Янги пакет, шунингдек, Россия банклари ва нефт компанияларига қарши чекловларни кучайтиришни, «яширин» флот танкерларини қайта суғурталашни тақиқлашни, учинчи мамлакатлар нефт трейдерларига қарши санкцияларни ва Россия ҳарбий саноатида ишлатилиши мумкин бўлган товарларни экспорт қилишни тақиқлашни ўз ичига олади.

Қозоғистоннинг бир қатор компаниялари илгари ҳам Европа Иттифоқи ва АҚШ санкция рўйхатларига киритилган. Бироқ энди бутун мамлакатга қарши иккиламчи санкциялар биринчи марта муҳокама қилинмоқда.

Непалда намойишчилар ҳукуматни ағдарди

Непал ҳукумати 20 дан ортиқ ижтимоий тармоқларни блоклагач, мамлакат тарихидаги бошланган энг йирик тартибсизликлар иккинчи кунда ҳам давом этди. «Z авлод намойишлари» деб номланган митингда минглаб ёшлар «Ижтимоий тармоқлар эмас, коррупция ёпилсин» деган плакатлар билан юриш ўтказди. Полиция билан тўқнашувда 19 киши ҳалок бўлди, 400 дан ортиқ намойишчилар жароҳатланди.

Шундан сўнг Непал бош вазири КП Шарма Оли «сиёсий ечим ва муаммоларнинг ҳал қилинишига қадам ташлаши» учун истеъфо берганини эълон қилди.

Намойишчилар парламент биноси, шунингдек, таниқли сиёсатчилар ва партияларнинг уй ҳамда идораларини ғазаб билан ёқиб юборди.

Президент Рамчандра Паудел ҳукумат бинолари ва мансабдорлар уйларига қаратилган зўравон норозиликлар фонида миллий бирликка чақирди.

Асосан ёшлардан иборат намойишчилар 19 кишининг ўлими ва коррупцион жиноятлари учун ҳукумат аъзолари жазоланишини талаб қилмоқда.