27 йилга қамалган собиқ президент, Киркнинг қотилини қидираётган ФҚБ, Исроил билан савдони тўхтатишга чақирган Евроиттифоқ – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Исроил баланд биноларни портлатишда давом этмоқчи

Исроил армияси пайшанба куни Ғазо шаҳридаги баланд турар жой биноларини бузишни давом эттиришини ва бу бутун шаҳарни эгаллашга қаратилган ҳужумнинг бир қисми эканини билдирди.

IDFʼга кўра, бу бинолар Исроил «қўшинларига бевосита таҳдид солади». Аммо маҳаллий аҳоли, ҳуқуқ ташкилотлари ва ҲАМАС бу даъволарни рад этиб, миноралар оддий фуқаро яшайдиган бинолар эканини билдиришди.

Чоршанба куни исроиллик қўшинлар юзлаб одам яшаган ва кўчирилганлар лагери ёнида жойлашган «Тиба 2» минорасини ер билан яксон қилди. Зарба оқибатида икки фаластинлик ҳалок бўлди, бир неча киши яраланди, минглаб одамлар эса бошпанасиз қолди.

Баланд биноларни тизимли равишда бузиш усули – аҳолининг жанубга қараб мажбуран кўчирилишини тезлаштириш, шаҳарни бўшатиш режасининг бир қисми бўлиши мумкин.

Ғазо ҳукумати матбуот идорасининг сешанба кунги баёнотига кўра, доимий бомбардимон ва кўп маротаба берилган эвакуация буйруқларига қарамай, Ғазо шаҳрида 1,2 миллиондан ортиқ фаластинлик ҳануз қолмоқда.

Исроил армиясининг Ғазо секторида олиб бораётган амалиёти натижасида 2023 йил октябрдан бери камида 64 700 фаластинлик ҳалок бўлган. Ҳодисалар геноцид кўринишида баҳоланмоқда. Ҳарбий юриш анклавни вайрон қилган, у ҳозир очарчилик таҳдиди остида қолмоқда.

Чарлининг ўлими: ФҚБ маълумот учун 100 минг доллар мукофот эълон қилди

АҚШ терговчилари консерватив фаол Чарли Киркнинг ўлдирилиши билан боғлиқ «қизиқиш уйғотувчи шахс»нинг суратлари ва видеосини эълон қилди. Reutersʼнинг ёзишича, полиция сиёсий тус олган ушбу қотилликда қўлланган деб ҳисобланаётган милтиқни ҳам топган.

Терговчилар ҳали расмий равишда мотив ҳақида гапирмаган, бироқ Трамп журналистларга қотилнинг нияти борасида ўзида маълумот борлигини айтди. «Бу ҳақда кейинроқ сизларга айтамиз», деди у, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар терговда «катта ютуқларга» эришаётганини қўшимча қилди.

ФҚБ ва штат расмийларининг маълум қилишича, қотил тадбир бошланишидан бир неча дақиқа олдин кампусга келган. Кузатув камераларидаги видеоларда бир киши зинадан чиқиб томга кўтарилгани ва у ердан ўқ узгани кўринган.

ФҚБ қотилни қўлга олишга олиб келадиган маълумот учун 100 минг доллар мукофот эълон қилди ва кузатув камераларидан олинган «қизиқиш уйғотувчи шахс»нинг хирароқ суратларини тарқатди. Юта расмийлари эълон қилган кейинги суратларда эса йигит аниқроқ тасвирланган.

Расмийларнинг айтишича, тарқатилган видеода ўқ узилган томдан тушиб келаётган одам кўринади. У бинода кафт изи ва бошқа ДНК изларини қолдирган. Видеода, шунингдек, унинг кўчани кесиб ўтиб, кампус яқинидаги ўрмонзор томонга кетаётгани ва ўша жойда «юқори қувватли, болтли» милтиқ топилгани кўрсатилган.

Гумонланувчи ҳали жамоатчиликка расман танитилмади. Юта губернатори Спенсер Кокс уни қўлга олишда жамоатчиликдан ёрдам сўради.

АҚШ президенти Доналд Трампнинг яқин иттифоқчиси, 31 ёшли ёзувчи Кирк Республикачилар партиясининг ёш сайловчилар орасидаги қўллаб-қувватлашини кучайтиришда ёрдам берганди. У чоршанба куни Юта штатидаги университетда нутқ сўзлаётганда бўйнига бир марта отилган ўқдан ҳалок бўлди. Трамп бу воқеани «ваҳшиёна суиқасд» деб атади.

Трамп Ҳиндистон ва Хитойга 100 фоизгача божлар киритишни таклиф қилди

АҚШ президенти Доналд Трамп 100 фоизгача бўлган мажбуриятларни таклиф қилди, аммо Европа Иттифоқидан келишилган ҳаракатни кутмоқда.

AFP агентлигининг музокаралардан хабардор бўлган америкалик мулозимга таяниб ёзишича, Европа Иттифоқи ҳам худди шундай чоралар кўрса, Қўшма Штатлар Россия нефтини сотиб олувчи мамлакатларга божларни кенгайтиришга тайёрлигини маълум қилди.

АҚШ ва Европа Иттифоқи музокараларига қўшилган президент Доналд Трамп Россия нефти харидорлари, жумладан, Хитой ва Ҳиндистон учун 50 фоиздан 100 фоизгача бож киритишни таклиф қилди. «Россия уруш машинаси учун пул манбаи Хитой ва Ҳиндистоннинг нефт сотиб олишидир. Агар сиз бу манбани кесмасангиз, уруш машинасини тўхтата олмайсиз», деб таъкидлади расмий. Муҳокамада АҚШ молия вазири Скотт Бессент, савдо ваколатхонаси ва Давлат департаменти вакиллари иштирок этди.

АҚШ расмийсининг сўзларига кўра, Трамп «ҳаракат қилишга тайёр», бироқ Европа Иттифоқи Вашингтон билан биргаликда ҳаракат қилиши зарур, деб ҳисоблайди. Иккинчи манба 85 сенатор томонидан қўллаб-қувватланган қонун лойиҳасини эслатиб ўтди, у президентга Россия билан савдо қилувчи мамлакатларга иккиламчи тарифлар жорий этиш имконини беради. Бироқ унинг қўшимча қилишича, Европарламентда бундай қадамни қўллаб-қувватлаш учун «сиёсий ирода» бор ёки йўқлиги савол остида қолмоқда.

Полша чегарасига 40 минг аскар жойлаштиради

Полша «Ғарб-2025» Россия-Беларус ҳарбий машғулотлари туфайли Беларус билан чегарага 40 минг нафар ҳарбий хизматчисини жойлаштиради. Бу ҳақда Полша мудофаа вазирининг ўринбосари Сезарий Томчик маълум қилди.

«Ғарб-2025» – ҳужум қилиш машғулоти. Шу боис Полша армияси бунга тайёрланди. Яқин кунларда чегарамизда 40 минг нафар ҳарбий бўлади», - деди Томчик.

Унинг сўзларига кўра, Полша «Ғарб-2025» машғулотларига жавобан бир неча ой тайёргарлик кўрган.

«Полша армияси «Ғарб-2025«га муносиб жавоб қайтариш учун 30 мингдан ортиқ полшалик ҳарбийлар ҳамда НАТО ҳарбийлари иштирокида машғулотлар ўтказди», - деди Томчик.

Аввалроқ Полша бош вазири Доналд Туск 12-16 сентябр кунлари Беларус ҳудудида бўлиб ўтадиган «Ғарб-2025» Россия-Беларус ҳарбий машғулотлари туфайли чегара ёпилаётганини айтганди.

Бир неча кун олдин Полша НАТО тарихида илк бор Россиянинг учувчисиз учоқларини ўз ҳудудида йўқ қилганини эълон қилганди. Расмий Брюссел буни Европа осмонига атайдан қилинган ва уруш бошланганидан бери энг жиддий ҳужум, деб атамоқда.

Евроиттифоқ–Исроил эркин савдосини тўхтатишга чақириқлар

Исроил ҳукуматини энг кескин танқид қилган чиқишида фон дер Ляйен Ғарбий Соҳилни иккига бўлувчи ноқонуний посёлка қуриш режаларини «икки давлат ечимини издан чиқаришга қаратилган очиқ уриниш» деб атади.

Фон дер Ляйен Европанинг Ғазога жавоб бера олмаганини оғриқли деб таърифлаб, Евроиттифоқ ижроия органи Исроилга икки томонлама ёрдамни тўхтатишини эълон қилди. Бунда фақат фуқаролик жамияти гуруҳлари ва Холокост ёдгорлик маркази ёрдам олишда давом этади. Комиссия шунингдек, Евроиттифоқ-Исроил ассоциация келишувининг савдо қисмларини тўхтатиш бўйича таклифлар киритади ва Ғарбий Соҳилдаги исроиллик экстремист вазирлар, зўравонлик содир қилганларга қарши санкциялар лойиҳасини ишлаб чиқади.

Аммо Евроиттифоқ бу борада бўлинган ва Исроил билан эркин савдони тўхтатиш учун зарур кўпчиликнинг қўлловини топиши номаълум. Ҳаттоки, иттифоқда Исроилга қарши камроқ амбицияли чоралар ҳам ҳозирча тўсиб қўйилган.

Евроиттифоқ — Исроилнинг энг йирик савдо ҳамкори, ўртада йилига 68 миллиард евролик товар ва хизматлар алмашинуви бор. Бу Исроил глобал товар савдосида жуда катта 32 фоиз, лекин ЕИнинг умумий савдосида Исроил улуши атиги 0,8 фоиз. Шу боис танқидчилар узоқ вақтдан бери Европани ўзини иқтисодий босим кучидан фойдаланишга чақириб келишмоқда.

Бразилиянинг собиқ президенти 27 йилга қамалди

Бразилиянинг собиқ президенти Жаир Болсонаро пайшанба куни 2022 йилги сайловда мағлуб бўлгач ҳокимиятда қолиш учун давлат тўнтариши уюштиришда айбдор деб топилиб, 27 йил 3 ойлик қамоқ жазосига ҳукм қилинди.

Бразилия Олий судининг беш нафар судясидан иборат ҳайъати 70 ёшли Болсонарони айбдор деб топиб, жазога ҳам бир овоздан келишди. Бу уни мамлакат тарихида демократияга ҳужум қилгани учун судланган илк собиқ президентга айлантирди.

«Бу жиноят иши деярли Бразилиянинг ўтмиши, бугуни ва келажаги учрашуви», деди судя Кармен Лусия, мамлакат тарихидаги ҳарбий тўнтаришлар ва демократияни ағдаришга бўлган уринишларга ишора қилиб.

Беш судядан тўрт нафари собиқ президентни қуролланган жиноий ташкилотда иштирок этиш, демократияни зўравонлик билан бекор қилишга уриниш, давлат тўнтаришини уюштириш, давлат мулки ва маданий мерос объектларига зарар етказишда айбдор деб топди.

Reutersʼнинг ёзишича, бу ҳукм Болсонаро билан яқин иттифоқчи бўлган АҚШ президенти Доналд Трампнинг ҳам жаҳлини чиқарди. Трамп ишни «овчилик» деб атаб, Бразилияга тарифларни ошириш, ҳукм чиқарган судяга қарши санкциялар жорий қилиш ва Олий суд судяларининг аксариятига визаларни бекор қилиш билан жавоб қайтарди. Пайшанба куни ҳукм ҳақида сўралганда, Трамп ҳукмни «даҳшатли нарса» деб атади ва «бу Бразилия учун жуда ёмон» дея қўшимча қилди.

Бразилия Ташқи ишлар вазирлиги мамлакат демократияси АҚШ томонидан қўрқитилмаслигини билдирди.

Суд Болсонаронинг етти нафар иттифоқчисини, жумладан, беш нафар ҳарбий офицерни ҳам айбдор деб топди. Болсонарони ҳимоя қилувчи адвокатлар ҳукмни «ҳаддан ташқари оғир» деб атаб, апелляция киритишини билдирди.