Трамп НАТО ҳудудида Россия самолётлари ва дронларини уриб тушириш ғоясини қўллаб-қувватлади

«Ҳа, шундай деб ўйлайман», – дея қисқа жавоб қайтарди АҚШ президенти Доналд Трамп журналистнинг НАТО давлатлари ўз ҳаво ҳудудига учиб кирган Россия учиш аппаратларини уриб тушириши керакми, дея берган саволига.

Бу савол Трампга Украина президенти Володимир Зеленский билан Ню Йоркдаги учрашув олдидан ўтказилган қисқа қўшма матбуот анжуманида берилди.

Шу билан бирга, агар Россия дрони ёки самолёти уриб туширилса, АҚШ НАТОдаги иттифоқчиларини қўллаб-қувватлайдими, деган саволга Трамп унчалик қатъий жавоб бермади. «Бу вазиятга боғлиқ», – деди АҚШ президенти.

Володимир Зеленский АҚШ президенти билан БМТ Бош Ассамблеясининг 80-сессияси бўлиб ўтаётган Ню Йоркда учрашди.

Оқ уй раҳбари учрашув олдидан ўтказилган брифингда Россия ва Украина ўртасидаги кенг кўламли уруш яқин орада тугамаслиги ҳақида гапирди. «Энг катта ўзгариш [урушни тугатишда] шундан иборатки, Россия иқтисодиёти ҳозир даҳшатли ҳолатда. У таназзулга юз тутмоқда. Очиғини айтганда, Украина бу улкан армияни тўхтатиш бўйича жуда яхши иш қиляпти», – деди Трамп.

Зеленский Трампга қўллаб-қувватлагани учун миннатдорчилик билдирди ва АҚШ президентининг Европани Россиядан энергия ресурсларини сотиб олишни тўхтатиш ҳақидаги чақириғига қўшилди.

У сўнгги бир ой ичида Украинанинг 360 километр квадрат ҳудуди озод қилингани ва мингга яқин россиялик ҳарбийлар Украина армияси қуршовида қолганини эълон қилди, Киев кейинчалик уларни асирга олинган украинга алмаштиришга умид қилмоқда. Шунингдек, у Украина босим кучайиши ва Россияга қарши санкцияларнинг кучайтирилишини кутаётганини қайд этди. «Биз сизнинг, жаноб президент Европа давлатлари Россия нефти ва газини сотиб олишни тўхтатиши кераклиги ҳақидаги фикрингизни тўлиқ қўллаб-қувватлаймиз», – деди у.

Учрашувнинг матбуот учун очиқ қисми бир неча дақиқа давом этди, шундан сўнг президентлар ёпиқ эшиклар ортида мулоқотни давом эттирди.

Трамп билан музокаралар олдидан Зеленский АҚШ президентининг махсус вакили Кит Келлог билан ҳам учрашув ўтказганди.

Зеленскийнинг сўзларига кўра, у билан фронтдаги вазият ва Покровск яқинидаги қарши ҳужум операцияси натижалари, шунингдек, дронлар ва Америка қуролларини сотиб олиш бўйича ҳамкорлик муҳокама қилинган.

Трамп бирдан Украинага ишона бошлади

Зеленский билан мулоқотдан сўнг Доналд Трамп Украина Европа ёрдами билан Россия босиб олган барча ҳудудларини қайтариб олиши мумкинлиги ҳақидаги жуда кутилмаган баёнот билан чиқди.

«Украина/Россия билан ҳарбий ва иқтисодий вазиятни билиб ва тўлиқ тушуниб, бу Россияга олиб келадиган иқтисодий муаммоларни кўриб, ўйлайманки, Украина Европа Иттифоқи кўмагида жанг қилиш ва бутун Украинани асл ҳолатида қайтариб олишга қодир», – деб ёзди Трамп ўзининг Truth Social тармоғида.

Трамп ўз постида сешанба куни БМТда айтган фикрини такрорлаган: Трампнинг фикрича, «ҳақиқий ҳарбий куч» бир ҳафта ичида ғалаба қозониши мумкин бўлган жойда Россия уч ярим йилдан бери муваффақиятсиз уруш олиб бормоқда. Трамп Россия қоғоз йўлбарсга ўхшаб кўринаётганини айтган.

«Вақт, сабр-тоқат ва Европанинг, хусусан НАТОнинг молиявий кўмаги керак, шунда бу уруш бошланган дастлабки чегараларга қайтилиши – тўлиқ эҳтимолли вариант», – деб ҳисоблайди Трамп.

«Москва ҳамда Россия бўйлаб бошқа гўзал шаҳарлар, посёлкалар ва районлар аҳолиси бу урушда аслида нима бўлаётганини, узун навбатлар туфайли бензин олиш деярли имконсизлиги ва бошқа барча нарсалар, уларнинг ҳарбий иқтисодиётида нималар содир бўлаётгани, пулнинг катта қисми буюк руҳиятга эга Украина билан урушга кетаётгани, у эса фақат яхшиланаётгани, Украина мамлакатни асл ҳолига қайтариши мумкинлигидан хабар топганида, уёғига нима бўлишини ким билади дейсиз!», – деб давом этди Трамп Зеленский билан учрашувидан сўнг ёзган узун постида.

Шундан кейин Трамп Россия иқтисодиётда катта муаммоларга дуч келаётгани ва Украина «ҳаракат қилиш вақти келгани»ни яна бир бор такрорлади, сўнгра иккала давлатга ҳам яхшилик тилашини айтди ҳамда постни АҚШ НАТО иттифоқчиларига қурол етказиб беришда давом этиши, улар эса қурол билан хоҳлаганини қилиши мумкинлигига ишонтириш билан якунлади.

Олдинги учрашувлар

Зеленский ва Трампнинг у Оқ уйга қайтганидан кейинги илк учрашуви 28 феврал куни ўтказилган ва учрашув бошидаёқ можароли ҳолат юзага келганди. Зеленский ўшанда минераллар бўйича келишувга эришиш учун Вашингтонга учиб борган, аммо Овал кабинетдаги суҳбат чоғида у, Трамп ва АҚШ вице-президенти Жей Ди Вэнс ўртасида баҳс бўлиб кетганди. Якунда украинлар етакчиси Оқ уйни тарк этишга мажбур бўлганди.

Трамп ва Зеленскийнинг кейинги учрашувлари анча тинч кечди. Уларнинг сўнгги музокаралари 19 август куни Вашингтонда бўлиб ўтади – бу Трамп ва Путиннинг Аляскадаги саммитидан уч кун ўтиб рўй берганди. Ўшанда Зеленскийнинг ёнида туриш учун Оқ уйга Украинанинг Европадаги иттифоқчилари ҳам етиб келганди: булар Еврокомиссия раиси Урсула фон дер Ляйен, Буюк Британия бош вазири Кир Стармер, Франция президенти Эммануэл Макрон, Германия канцлери Фридрих Мерц ва бошқа яна бир нуфузли сиёсатчилар.

Зеленский ва Путин билан учрашувлар ўтказган Трамп август ойи охирида уч томонлама саммит ташкиллаштирмоқчи эди. Аммо кейин у аввал Россия ва Украина етакчилари иккаласи алоҳида учрашиши кераклигини айта бошлади, Путин бундай учрашув фақатгина Зеленский Москвага учиб келган тақдирда бўлиши мумкинлигини маълум қилди.

Зеленский эса бундай таклифни рад этди. «Агар учрашув бўлмаслигини истасангиз, мени Москвага таклиф қилишингиз керак, деб ўйлайман», – деб жавоб берди у.

16 сентябр куни Трамп Путин ва Зеленскийнинг учрашувини ташкиллаштириш ва «улар билан бир хонада ўтириш»га тўғри келиши мумкинлигини айтди.

«Биласизми, бу икки инсон, Зеленский ва Путин бир-бирини ёмон кўради. Шундай экан, мен улар билан музокара столига ўтиришим керак бўлади, чунки улар иккови учраша олмайди», – деди у.

Журналистларнинг у навбатдаги учрашувда Зеленскийга нима дейиши ҳақидаги саволига Трамп шундай жавоб берди: «Сиз ҳаракат қилишингиз ва келишув тузишингиз керак».

18 сентябр куни Британияга ташрифи чоғида Трамп Путин билан яхши муносабатлари туфайли Украинадаги урушни якунлаш энг осони бўлади деб ўйлаганини тан олганди. Бироқ, Трампнинг сўзларига кўра, Россия раҳбари унга «панд берган».