Оқ уйда меҳмон бўлган Эрдўған, Ғарбий соҳил аннексиясига «рухсат бермаган» Трамп ва Кремлга таҳдид қилган Зеленский – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Трамп ва Эрдўған учрашуви

25 сентябр куни Оқ уйда АҚШ президенти Доналд Трамп Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғанни қабул қилди.

Икки соатлик музокаралар «турли масалаларда жуда якуний» бўлгани таъкидланди. Трамп учрашув якунида Туркия унинг Россия нефтини сотиб олишни тўхтатиш ҳақидаги илтимосига рози бўлишига ишонишини айтди. Шунингдек, Анқарага F-35 қирувчи самолётларини сотиб олиши учун АҚШ санкциялари бекор қилиниши мумкин.

Оқ уй Овал кабинетида ёнма-ён ўтириб, Трамп Эрдўғанни «жуда қаттиққўллиги ва Европадаги обрўси ҳақида гапирди ва улар Жо Байден президентлиги даврида ҳам дўст бўлиб қолганини таъкидлади.

Reutersʼнинг ёзишича, учрашув пайтида Трамп F-35 самолётларини сотиш бўйича келишувга тайёрдек кўринди.

«Менимча, у ўзи хоҳлаган нарсаларни сотиб олишда муваффақиятли бўлади», деди Трамп. Шунингдек, у Туркияга қарши санкцияларни «жуда тез орада» бекор қилиши мумкинлигини ва «агар яхши учрашув ўтказса, деярли дарҳол» бўлишини айтди.

Туркия Россия нефтини сотиб олишни тўхтатадими деган саволга ҳам Трамп ишонч билан жавоб берди: «Менимча, у тўхтатади, ҳа. Нега биласизми? Чунки у нефтни бошқа кўплаб одамлардан сотиб олиши мумкин», деди Трамп Эрдўған ҳақида.

Трампнинг Оқ уйга қайтиши ортидан унинг Эрдўған билан манфаатлари – икки томонлама тарангликнинг катта манбаи бўлган Сурия бўйича мослашган. Энди АҚШ ва Туркия иккаласи ҳам Сурия марказий ҳукуматини қатъий қўллаяпти.

Туркия президенти эса Трамп даврида Анқара ва Вашингтон «бошқача жараён»дан ўтаётганини айтди.

«Биз жаноб Трампнинг биринчи ҳамда иккинчи муддатида ҳам Туркия–Америка муносабатларида бошқача жараённи бошдан кечирмоқдамиз», деди Эрдўған Оқ уйда.

Трамп Ғарбий соҳил аннексиясига «рухсат бермади»

АҚШ президенти Доналд Трамп Исроилга Иордан дарёсининг ғарбий соҳилини аннексия қилишига рухсат бермаслигини айтди. У бу орқали айрим исроиллик ўта ўнг сиёсатчиларнинг ҳудудни ўз суверенитети остига олиш ва Фаластин давлати умидларини буткул сўндириш ҳақидаги чақириқларини рад этди.

«Мен Исроилга Ғарбий соҳилда аннексия қилишига рухсат бермайман. Йўқ, бунга рухсат бермайман. Бу содир бўлмайди», деди Трамп Оқ уй Овал кабинетида мухбирларга. «Етарли бўлди. Энди буни тўхтатиш вақти келди», дея қўшимча қилди у.

Трамп бу фикрларни Нетаняҳу жума куни БМТ минбаридан нутқ сўзлаш учун Ню Йоркка келаётган бир пайтда билдирди. Нетаняҳу офиси Трампнинг баёнотига жавобни Исроилга қайтгач беришини маълум қилди.

Исроил 1967 йилги урушда Ғарбий соҳилдаги ҳудудларни эгаллагач, у ердаги яҳудий аҳоли пунктлари сон ва ҳажм жиҳатидан кескин ошди. Исроил назоратидаги йўллар ва бошқа инфратузилма тизими ҳудудни бўлиб ташламоқда.

Халқаро ҳамжамиятнинг катта қисми Исроил кўчманчилар аҳоли пунктларини халқаро ҳуқуққа кўра ноқонуний деб ҳисоблайди. Исроил эса буни инкор этади ва ҳудудга тарихий ҳамда диний даъволарини келтиради.

Украина Кремлга зарба беришга тайёр

Агар Россия урушни тўхтатмаса, Кремлдаги амалдорлар яқинидаги бомбапаноҳ қаердалигини билиши лозим, деди Украина президенти Володимир Зеленский.

«Агар улар урушни тўхтатмаса, Кремл амалдорлари яқинидаги бомбапаноҳ қаерда эканини билишлари керак», - деди у Ахиос нашрига берган интервюсида. У АҚШ президенти Доналд Трампдан Путинни музокараларга мажбур қилиши мумкин бўлган объектларга зарба бера олувчи маълум турдаги ракеталарни сўраганини айтди. Шу билан бирга, Украина Россия тинч аҳолисига ҳужум қилмайди, «чунки биз террорчилар эмасмиз», - дея таъкидлади президент.

Шу билан бирга у Трамп Украина томонидан Россиянинг энергетика инфратузилмаси ва қурол ишлаб чиқарувчи заводларига зарбалар берилиши имкониятини қўллаб-қувватлаганини айтди.

Унинг сўзларига кўра, Украина аллақачон Россия ҳудудининг чуқур қисмидаги объектларга зарба беришга қодир дронларга эга. Бироқ президент номини тилга олмаган янги америкалик комплекс Путинга «қўшимча босим» ўтказишини таъкидлаган.

Трамп 23 cентябр куни кутилмаганда, Европа ёрдамида Украина Россия босиб олган барча ҳудудларни қайтариб олиши мумкинлигини айтганди.

Николя Саркози 5 беш йилга қамалди

Париж суди Франциянинг собиқ президенти Николя Саркозини 2007 йилги сайлов кампаниясини молиялаштириш учун Ливиянинг собиқ раҳбари Муаммар Қаззофийдан миллионлаб евро маблағ олишда айбдор деб топди.

70 ёшли собиқ президент 5 йилга озодликдан маҳрум этилган. Бу эса у суд залида ҳибсга олинмаслиги, балки бир ой ичида қамоқхонага жўнатилишини англатади. Бу унга қарши учинчи жиноий иш бўлиб, у илгари ҳам ҳақиқий қамоқ жазосига ҳукм қилинган, аммо бу уй қамоғи билан алмаштирилганди.

Ле Монде нашри аниқлик киритишича, ҳукм кечиктирилиши Саркози бир ой ичида прокуратурага чақирилишини, у ерда унга қамоққа олинадиган сана маълум қилинишини англатади. Шунингдек, судя Саркозига 100 минг евро миқдорида жарима тайинлаган.

Тергов версиясига кўра, 2005 йилда ўша пайтда ички ишлар вазири лавозимида ишлаган Саркози ва Қаззофий ўртасида «коррупцион келишув» тузилган. Саркозининг сайловолди штаби кампанияни хориждан молиялаштиришга қўйилган тақиқни бузган ҳолда 50 миллион евро олган ва бунга жавобан француз сиёсатчиси Қаззофийга жаҳон аренасидан четлатилишини тўхтатишда ёрдам бериши керак эди. Ўшанда Саркози сайловда ғалаба қозониб, Франция президентига айланган.

Саркози барча айбловларни рад этди ва ўзига қарши ишларни сиёсий сабаблар билан боғлиқ деб атади. У апелляция бериши кутилмоқда.

УEФА Исроилни четлатишни муҳокама қилади

Европа футбол ассоциациялари иттифоқи (УЕФА) келаси ҳафта Исроилни четлатиш ёки четлатмаслик ҳақида қарор қабул қилади. The Timesʼга кўра, ташкилот ижро қўмитасининг аксарият аъзолари санкцияларни қўллаб-қувватламоқда.

Бу ҳафта УЕФА Исроилнинг ҳаракатларига қандай муносабат билдириши бўйича «юқори даражадаги жиддий мунозаралар» ўтказди, деб хабар берди газета. Исроилнинг четлатилиши тарафдорлари 2022 йилда Украинада уруш бошлаганидан кейин четлатилган Россия терма жамоалари ва клублари мисолига ишора қилмоқда.

Аввалроқ Исроил нашрлари дипломатлар ва «Америка расмийларининг» саъй-ҳаракатлари туфайли Исроилни УЕФА турнирларидан четлатиш масаласи энди кун тартибида эмаслиги ҳақида хабар берганди.

Август ойида Фаластин ҳудудлари бўйича БМТ махсус маърузачиси Франческа Албанезе, кейинроқ бошқа фаоллар ва спортчилар ҳам Исроилни барча футбол мусобақаларидан четлатишга чақирганди.

The New York Times хабарига кўра, АҚШ Исроил терма жамоасини 2026 йилги жаҳон чемпионатидан четлатишга қаратилган ҳар қандай уринишларни «бутунлай тўхтатиш» учун барча саъй-ҳаракатларни амалга оширади.

Пентагон барча генералларни йиғмоқда

АҚШ мудофаа вазири Пит Ҳегсет келаси ҳафта Виржиниядаги денгиз пиёдалари базасига АҚШ армиясининг юзлаб генераллари ва ҳарбий-денгиз флоти адмиралларини йиғилишга чақирди, аммо сабабини аниқ очиқламади.

The Washington Post манбаларига кўра, бу кўрсатма бутун дунё бўйлаб деярли барча юқори лавозимли қўмондонларга юборилган. Пентагон матбуот котиби Шон Парнелл Ҳегсетнинг мурожаати бўлишини тасдиқлади, бироқ қўшимча тафсилотларни бермади.

Мажлисда можароли ҳудудларидаги юқори қўмондонлар, шунингдек, Европа, Яқин Шарқ ва Осиё-Тинч океани минтақасидаги ҳарбий раҳбарлар қатнашиши кутилмоқда. Баъзи амалдорларнинг фикрича, учрашувда мамлакат ички хавфсизлигини асосий устуворликка айлантирадиган янги миллий мудофаа стратегияси муҳокама қилиниши мумкин.

Манбалар баъзи шубҳаларини билдириб, бундай йиғин «одатда бундай йўл билан қилинмайди» ва барча юқори мартабали офицерларни бирданига Вашингтонга чақириш «ғалати» экани ҳақида гапирди.

Ҳегсетнинг бу буйруғи Пентагоннинг ички тузилмасида амалга оширилаётган йирик ўзгаришлар ортидан юз берди. Унинг мудофаа вазири сифатидаги фаолияти хавфсизликнинг сустлиги ҳамда улкан Пентагон бюрократиясини бошқариш учун зарур маъмурий кўникмаларга эга эмаслиги юзасидан баҳс-мунозаралар билан кечмоқда.