Туркий давлатларга ҳарбий машғулот таклиф қилган Алиев, Путин босиб олган ҳудудлар ва Оқ уйда UFC жанги – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Ҳамас-Исроил музокаралари

Музокараларнинг иккинчи кунида Ҳамас Ғазодаги урушни тугатиш бўйича президент Доналд Трампнинг режасига асосланган келишувга тайёрлигини, бироқ ҳали ҳам бир қатор талаблари мавжудлигини эълон қилди.

Чоршанба кундаги музокараларга Қатар бош вазири шайх Абдулраҳмон Ол Сони ҳам қўшилиши кутилмоқда. Махсус вакил Стив Уиткофф ва Жаред Кушнерни ўз ичига олган АҚШ делегацияси ҳам музокаралар учун йўлга чиққан. Бундан ташқари, Туркия Миллий разведка бошқармаси бошлиғи Иброҳим Калин ҳам музокараларда қатнашади.

Музокаралар билан таниш манбанинг айтишича, сешанба кунги сессия ижобий муҳитда якунланган, эртанги кун эса «ҳал қилувчи кўрсаткич» бўлади.

Ҳамас раҳбари Халил ал-Ҳайя Қоҳира нашрига берган интервюсида «жиддий ва масъулиятли музокаралар олиб бориш учун» келганини айтди. Унга кўра, Ҳамас келишувга тайёр, бироқ «урушни тўхтатиш ва у такрорланмаслигига кафолат» зарур. Ҳамас вакили Фавзи Барҳум делегация «халқимиз истакларига жавоб берадиган келишувга эришиш учун барча тўсиқларни енгишга ҳаракат қилаётганини» айтди.

Ҳамас доимий ва тўлиқ сулҳни, Исроил қўшинларининг чиқиб кетишини ҳамда «фаластинлик технократлар назорати остидаги қайта қуриш жараёнининг зудлик билан бошланишини» талаб қилмоқда. Нетаняҳу эса музокаралар ҳолати ҳақида бевосита изоҳ бермади, бироқ Х ижтимоий тармоғида «қарор қабул қилувчи кунлар яқинлашаётганини» ёзди.

Кеча, 7 октябр куни Исроил ва Ҳамас ўртасида бошланган урушга 2 йил тўлди. Ғазо расмийларига кўра, 2023 йилги ҳужумдан бери Исроил ҳужумлари оқибатида 67 минг киши ҳалок бўлган, ҳудуд вайронага айланган. Исроил томони эса 1200 киши ўлдирилгани ва жами 251 киши гаровга олинганини билдирган. Шу билан бирга, БМТ комиссияси ва ўнлаб халқаро ташкилотлар аллақачон Исроил уруши геноцидга айланганини тан олган.

Ушбу келишувлар — урушни якунлаш бўйича ҳозиргача энг истиқболли босқич сифатида кўрилмоқда. Бироқ келишувга эришилган тақдирда ҳам Ғазони ким бошқариши, уни ким қайта тиклаши ва молиялаштириши масалалари очиқ қолади. Трамп ҳам, Нетаняҳу ҳам Ҳамаснинг бу жараёнда иштирок этишини қатъиян рад этган.

Россия Украинада босиб олган ҳудудлар

Россия президенти сешанба куни Мудофаа вазирлиги ва Бош штаб раҳбарияти билан учрашувдаги нутқида сўнгги ойларда Украина ҳудудининг эгаллаб олингани ҳақидаги маълумотларни такрорлади, бу маълумотларни украиналик кузатувчилар аввалроқ Россия ҳужуми секинлашгани белгиси сифатида баҳолаган эди.

Хусусан, учрашувда Путин 2025 йил бошидан буён Россия қўшинлари «деярли беш минг квадрат километр ҳудудни — 4900 та ҳудудни ва 212 та аҳоли пунктини» қўлга киритганини таъкидлади.

ОАВ хабарларига кўра, август ойида Кремл раҳбари Киевдан Украина Қуролли кучларини ўзлари назорат қилган Донбасс ҳудудидан олиб чиқиб кетишни талаб қилган — бу тинчлик музокаралари учун зарурий шарт бўлиши керак эди.

Донецк вилоятида Украина ҳудуднинг тахминан 30 фоизини, салкам 8000 квадрат километрни назорат қилган. Бу дегани – Путин йил бошидан бери россияликлар босиб олганидан кўра кўпроқ ҳудудни Россияга жангсиз беришни талаб қилмоқда.

Туркий давлатлар қўшма ҳарбий машғулот ўтказиши мумкин

Озарбойжон президенти Илҳом Алиев Туркий давлатлар ташкилотига аъзо мамлакатларга 2026 йилда ҳарбий машғулотлар ўтказишни таклиф қилди. Алиев бу ҳақда мамлакатнинг Габала шаҳрида бўлиб ўтаётган Туркий давлатлар ташкилотининг 12-саммитида айтди.

У туркий давлатлар бир вақтнинг ўзида бир нечта соҳаларда, жумладан, ҳарбий ва мудофаа соҳаларида кенг ҳамкорлик қилаётганини эслатди.

«2026 йилда Озарбойжонда Туркий давлатлар ташкилотига аъзо давлатларнинг қўшма ҳарбий машғулотларини ўтказишни таклиф қиламиз», деди у.

Ўз навбатида, ТДТ бош котиби Кубаничбек Омуралиев бирлашма негизида ҳарбий блок тузилишини рад этди. Бунинг ўрнига, бош котибнинг таъкидлашича, туркий мамлакатлар ўртасидаги ҳамкорликнинг янги формати – ТДТ+ тасдиқланади. У ташкилотга аъзо бўлмаган давлатлар билан ҳамкорликни ривожлантиришни назарда тутади.

«Мен дарҳол таъкидламоқчиман — гап баъзи журналистлар талқин қилмоқчи бўлганидек, қандайдир ёпиқ ёки ҳарбий блок ҳақида кетмаяпти. Бу нотўғри», деди бош котиб.

Туркия етакчиси Ражаб Тоййиб Эрдўған эса туркий дунё мамлакатлари минтақа барқарорлиги ва хавфсизлигини таъминлашда янада самарали рол ўйнаши мумкинлигини айтди. Туркия раҳбари ўз нутқида Суриядаги вазиятга ҳам тўхталиб, туркий давлатларни «Суриянинг ҳудудий яхлитлиги ва бирлигини» қўллаб-қувватлашга ва Сурия ҳукумати билан ҳамкорликни фаоллаштиришга чақирди.

Эрдўғаннинг таъкидлашича, ТДТ «ўзгарувчан воқеликка» мослашиши, «адолатли ишни ҳимоя қиладиган ва халқаро масалалар бўйича ягона позицияни эгаллаган ишончли, принципиал тузилмага» айланиши керак.

Оқ уйда UFC жанги

Тиниб-тинчимаган АҚШ президенти Доналд Трамп 2026 йил 14 июн куни Оқ уй ҳудудида UFC шафелигида жанг ўтказилишини эълон қилди. Сана тасодифан танланмаган – 14 июн 80 ёшга тўладиган Доналд Трампнинг туғилган кунига, шунингдек, АҚШ байроғи кунига тўғри келади. Тадбир Оқ уйнинг Жанубий майсазори (South Lawn)да ўтказилиши режалаштирилган бўлиб, бу президент қароргоҳи ҳудудида профессионал спорт жанги ўтказиладиган биринчи ҳолат бўлади.

UFC президенти Дана Уайт узоқ вақтдан бери Трамп билан дўстона муносабатда бўлиб келган. У бир неча бор унинг кампанияларида қатнашган ва оммавий равишда қўллаб-қувватлаган.

Reuters маълумотларига кўра, шоуни ташкил этиш учун тахминан 700 минг доллар керак бўлади – жумладан, жанглардан кейин Оқ уйдаги майсазорни тиклаш учун ҳам. UFC брендига эгалик қилувчи TKO Group Holdings бош компанияси бўлажак тадбирга ҳозирча расман изоҳ бермади.

Сана аллақачон эълон қилинган бўлса-да, жанглар харитаси ҳали тасдиқланмаган. Оқ уй ҳам тадбир ўтказилишини очиқ тасдиқламади.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, президент қароргоҳи ҳудудида бўлиб ўтадиган UFC жанги саволлар туғдириши мумкин – хавфсизлик ва молиялаштиришдан тортиб, бундай шоунинг рамзлари ва этикасигача.

Эквадорда президентга «суиқасд»

Эквадорда президент Даниэл Нобоа ҳаётига суиқасд уюштиришга уриниш юзасидан беш киши қўлга олинди.

CNN нашрининг ёзишича, Нобоа кортежда кетаётганида унинг машинаси атрофини тахминан 500 нафар одам ўраб олиб, тош отган. Президент ўзи бораётган жойда инфратузилма лойиҳалари тўғрисида эълон қилишни режалаштирган эди. Кейинчалик автомобилда ўқ изларига ўхшаш зарбалар аниқланган, бироқ Нобоа жароҳат олмаган.

Эквадор президенти матбуот хизмати тарқатган видеода йўлнинг икки томонида юзлаб одамлар қўл силкитиб, бақираётганини, кортеж яқинлашганда эса олдинга югуриб, тош отаётганини кўриш мумкин. Айрим автомобиллар ойналари ёрилган. Видеода «бош эгиб ўтир!» дея ваҳимали овоз эшитилади.

Расмийлар айбланаётган шахслар «терроризм» ва «қасд билан одам ўлдиришга уриниш» моддаларига кўра жавобгарликка тортилишини маълум қилди.

Ҳужумлар ҳукуматнинг дизел ёқилғисига берилган субсидияни бекор қилиш қароридан кейин бошланган норозиликлар фонида юз бермоқда. Ҳукумат бу чорани давлат харажатларини камайтириш, ёқилғи контрабандаси билан курашиш ва ижтимоий дастурларга маблағ ажратиш учун зарур деб изоҳлаган.

Сўнгги ҳафталарда асосан Эквадорнинг маҳаллий (туб) аҳолиси бошчилигидаги намойишчилар йўлларни тўсиб қўйди, хавфсизлик кучлари билан тўқнашувлар юз берди. Ўтган ҳафта бир фуқаро ҳалок бўлди, бир неча киши яраланди.

Маҳаллий аҳолининг етакчилари шунингдек ҳукуматни аждодлар ерларида назоратсиз кон қазиш ва нефт бурғилаш ишларига рухсат бераётганликда танқид қилмоқда. Президент Даниэл Нобоа эса ёқилғи субсидиясини қисқартириш қарори ўзгаришсиз қолишини қатъий таъкидлади.