С5 президентлари билан кўришган Трамп, Ливанга ҳужум қилган Исроил ва Маск учун $1 триллион маош – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

АҚШ—Марказий Осиё

6 ноябр куни АҚШ президенти Доналд Трамп Оқ уйда Марказий Осиёнинг беш давлати: Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон президентлари билан учрашди.

Трамп Марказий Осиёни «ниҳоятда бой минтақа» деб атаб, АҚШнинг бу беш давлат билан ҳамкорлигини янада мустаҳкамлашни исташини айтди.

«Кун тартибимиздаги энг муҳим масалалардан бири — стратегик минераллар», деди Трамп. «Сўнгги ҳафталарда маъмуриятим дунё бўйлаб иттифоқчилар ва дўстлар билан битимлар тузиш орқали АҚШнинг иқтисодий хавфсизлигини мустаҳкамлади, бу бизнинг стратегик минерал таъминот занжирларимизни кенгайтириш имконини берди».

Учрашув Марказий Осиёнинг бой табиий ресурслари — уран, мис, олтин ва «камёб ер элементлари» учун кучайиб бораётган рақобат фонида ўтди. Ғарб давлатлари Москва ва Пекинга қарамликни камайтириш мақсадида янги таъминот йўлларини излаётган бир пайтда, АҚШ ҳам стратегик минераллар билан ўзини таъминлаш учун янги шерикликлар изламоқда.

Учрашув арафасида президент Қосим-Жўмарт Тўқаев Қозоғистон Исроил ва мусулмон давлатлари ўртасида муносабатларни нормаллаштирган «Иброҳим келишувлари»га қўшилишини билдирди. Ўзбекистон эса Трампга Марказий Осиёда доимий котибият ташкил этишни таклиф қилди.

АҚШ ва C5 давлатлари вакиллари стратегик минераллар соҳасида ҳамкорлик тўғрисида битимлар имзолаши кутилмоқда.

Хусусан, Қозоғистон ва Ўзбекистон биргаликда дунёдаги уран ишлаб чиқаришнинг ярмидан ортиғини ташкил этади — бу эса АҚШ атом энергетикаси учун муҳим манба, чунки ядро энергияси АҚШ электр энергиясининг сезиларли қисмини таъминлайди.

Трамп маъмурияти даврида АҚШ стратегик минералларни ҳимоя қилиш ва Хитойга қарамликни камайтириш учун кўп йўналишли стратегияни амалга оширмоқда.

Исроил яна Ливанга ҳужум қилди

Исроил ҳарбий ҳаво кучлари 6 ноябр куни жанубий Ливандаги бир нечта шаҳарларни бомбардимон қилди. Ҳарбийлар бу амалиётни «Ҳизбуллоҳнинг қайта қуролланишига йўл қўймаслик» деган баҳона билан оқламоқда.

Исроил қирувчи самолётлари 3 шаҳарни зарбага тутди. Бу ҳужумлардан бир соат аввал аҳолини эвакуация қилиш бўйича огоҳлантиришлар юборилган.

Исроил бу зарбаларни Ҳизбуллоҳ билан бир йил аввал имзоланган сулҳ битимига қарамай амалга оширмоқда. Битим шартларига кўра, Ҳизбуллоҳ қуролсизланиши, томонлар бир-бирига ўт очишни тўхтатиши ва Исроил Ливан ҳудудидан чиқиб кетиши керак эди. Шунга қарамай, Исроил ҳануз Ливан ҳудудидаги бешта позицияни эгаллаб турибди.

The Guardian'нинг ёзишича, ҳужумлардан бир неча соат аввал Ҳизбуллоҳ Ливан раҳбариятига очиқ хат йўллаб, сулҳга содиқлигини, бироқ «Исроил ишғоли»га қарши қонуний қаршилик кўрсатиш ҳуқуқига эгалигини билдирди. Гуруҳ 2024 йил декабр ойида сулҳ имзоланганидан бери Исроилга фақат бир марта ўт очган.

Ливан ҳукумати Ҳизбуллоҳни қуролсизлантириш ва мамлакатда қуролли кучлар монополияси фақат давлат қўлида бўлишини таъминлаш мажбуриятини олган. Расмийларнинг айтишича, жанубий Ливандаги қурол омборларининг 85 фоизи аллақачон йўқ қилинган ва йил охиригача ҳудудни тўлиқ қуролсизлантириш режалаштирилган.

Исроил Ливанни бу жараённи тезлаштиришга чақирган, бироқ Бейрут бундай қадам ички фуқаролик зиддиятларини авж олдириши мумкинлигини билдирмоқда.

Маск учун 1 триллион доллар

Tesla компанияси бош директори Илон Маск пайшанба куни тарихдаги энг йирик корпоратив маош пакетига акциядорларнинг розилигини олди. Инвесторлар унинг “электромобил ишлаб чиқарувчисини – сунъий интеллект ва робототехника гигантига айлантириш ҳақида”ги қарашларини қўллаб-қувватлади.

Дунёдаги энг бой инсон саналган Маск кейинги ўн йилликда 1 триллион долларгача қийматдаги акцияларни қўлга киритиши мумкин. Тўланадиган солиқлар ва бошқа тўловларни ҳисобга олганда, бу миқдор 878 миллиард долларга тушади. Таклиф 75 фоиздан ортиқ овоз билан маъқулланди.

Бу овоз бериш Tesla'нинг келажаги ва баҳосини белгиловчи муҳим омил бўлди. Кенгаш — Маск бу тўлов пакетини олмаса, кетиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирган. Баъзи инвесторлар бу тўловни «ҳаддан ташқари қиммат ва кераксиз» деб баҳоламоқда. Лекин кўпчилик уни Маскни сақлаб қолиш воситаси сифатида кўрди.

«Биз Tesla тарихидаги янги бобни эмас, бутунлай янги китобни очмоқчимиз», деди Маск акциядорларнинг олқишлари остида.

У саҳнада бир қатор ваъдалар берди: 2026 йил апрелидан икки ўриндиқли, рулни талаб қилмайдиган «Cybercab» робо-таксиларнинг ишлаб чиқарилиши бошланиши, янги авлод «Roadster» спорт электромобили, роботлар сотувини ошириш, «гигант чип заводи» қуриш ва бошқалар.

У мукофот олиш учун Tesla акциялари қийматини ҳозирги 1,5 триллион доллардан 2 триллионга, кейин эса 8,5 триллион долларгача ошириши керак.

БМТ Сурия раҳбариятидан санкцияларни олиб ташлади

БМТ Хавфсизлик кенгаши Суриянинг ўтиш даври президенти Аҳмад аш-Шаръа ва мамлакат ички ишлар вазири Анас Ҳаттабни ИШИД ва «Ал-Қоида»га оид халқаро санкциялар рўйхатидан чиқарди.

АҚШ таклиф этган резолюция учун Хавфсизлик кенгаши аъзоларидан 14 нафари (Россияни ҳам қўшган ҳолда) овоз берди, Хитой бетараф қолди. Ҳужжат матнида «Сурия Араб Республикасининг суверенитети, мустақиллиги, ҳудудий яхлитлиги ва миллий бирлигига тўла ҳурмат» таъкидланган.

Буюк Британия, Россия, Франция ва Покистон вакиллари бу қарорни Сурия иқтисодий тикланиши йўлида муҳим қадам деб атади. Сурия эса бу – янги раҳбариятга нисбатан «ишончнинг ортиши» ва халқаро ҳамжамиятга қайта интеграция имконияти сифатида баҳолади.

10 ноябр куни Сурия президенти Вашингтонга илк ташрифини амалга оширишни режалаштирмоқда. Аш-Шаръа Доналд Трамп билан учрашувда АҚШ бошчилигидаги ИШИДга қарши коалицияга қўшилиш тўғрисидаги келишувни имзолайди.

Gunvor «Лукойл» активларини сотиб олишдан воз кечди

Кипрда рўйхатдан ўтган Gunvor халқаро нефт трейдинги компанияси Россиянинг энг йирик хусусий нефт-газ компанияси «Лукойл»нинг хорижий активларини сотиб олиш бўйича таклифини қайтариб олди.

Бу қарор – АҚШ Молия вазирлиги Gunvor’нинг Россия билан боғлиқлиги ҳақида баёнот бериб, компанияга Украинадаги уруш тугамагунча бизнес юритиш учун лицензия бермаслигини билдирганидан бир соат ўтиб маълум қилинди.

«Президент Трамп уруш дарҳол тўхташи кераклигини очиқ баён қилди. Россия қотилликларни давом эттирар экан, Кремл қўғирчоғи — Gunvor ҳеч қачон фаолият юритиш ва фойда олиш учун лицензия олмайди», — дейилади АҚШ Молия вазирлиги баёнотида.

Компания вакиллари эса АҚШ Молия вазирлиги баёнотини «бутунлай дезинформация ва ёлғон» деб атади. Унга кўра, «Gunvor ўн йилдан ортиқ вақтдан бери Россиядан фаол узоқлашиб, санкцияларга мувофиқ савдони тўхтатган».

АҚШ ва Буюк Британия санкциялари остида «Лукойл» компанияси вакиллари 30 октябр куни хорижий бизнесни Gunvor’га сотиш бўйича келишув юзасидан маълумот берган эди. Бироқ эҳтимолий битим Россия компаниясига нисбатан жорий этилган чекловларни айланиб ўтишга уриниш, деб баҳоланиши кутилган эди.