Кашмирда йирик портлаш, Японияга таҳдид қилган Хитой ва Ғазода ёмонлашган ҳуманитар аҳвол – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Ғазода чодирлар ёмғир сувларига тўлди

Куни кеча Ғазода кучли ёмғир ёғди. Ёмғир сувлари юзлаб чодирлар ва бошпаналардан оқиб ўтиб, икки йиллик уруш давомида кескин ёмонлашган ҳуманитар вазиятни янада оғирлаштирди.

Анадолу нашрининг ёзишича, ҳеч қандай инфратузилма бўлмагани сабабли лагерларда жойлашган оилалар ухлаш жойларини ердан кўтаришга ҳаракат қилмоқда. Бунинг учун улар чодирларга тош ва қум ташиб киришга мажбур бўлган.

Кўчирилган тинч аҳоли асосан эскирган чодирларга таянади. Ғазо ҳукумати медиа идорасига кўра, барча чодирларининг қарийб 93 фоизи — 125 минг чодир яшашга яроқсиз бўлиб қолган.

Икки йиллик уруш давомида ўн минглаб чодирлар Исроил ҳаво ҳужумлари оқибатида шикастланган. Яна минглаб чодирлар эса табиий сабабларга кўра — жазирама ёз иссиғи ва кучли шамоллари туфайли вайрон бўлган.

Шундай оғир шароитлар ичида қолган Абу Аъло ўз чодирини сув босганидан сўнг нима қилишини билмаслигини айтган. Унинг Ғазонинг шимолидаги уйи вайрон бўлган. Исроил армияси унга вайрон бўлган уйига қайтишга ҳам рухсат бермайди.

Энг бирламчи эҳтиёжларини ҳам қопланмаслик орқали Ғазо аҳолиси — икки йиллик уруш ва геноциднинг оғир оқибатлари ҳар куни ўз танасида ҳис қилмоқда.

Япония ва Хитой дипломатик можароси

Агар Япония Тайван масаласига аралашиш учун куч ишлатадиган бўлса, «яксон қиладиган» ҳарбий мағлубиятга учрайди. Бундай таҳдидона огоҳлантириш жума куни Хитой томонидан янгради.

Япония бош вазири Санаэ Такайичи ўтган ҳафта парламентдаги чиқишида агар Хитой Тайванга ҳужум қилса, бу «оролни хавф остига қўювчи вазият» бўлиши ва Токиодан ҳарбий жавобни келтириб чиқариши мумкинлигини айтганди. Шу билан Токио ва Пекин ўртасида дипломатик тортишув бошланганди.

Шундан сўнг, Хитойнинг Осакадаги бош консули Хуэ Сзян «ўзини суқиб кирган бу ифлос бўйин кесиб ташланиши керак» дея Япония бош вазирига «жавоб берди. Кейин бу хабарини ўчириб ташлади.

Япония бу баёнотларни «жуда ноўрин» деб атади ва Пекиндан «мос чоралар кўришни» сўради.

Хитой Мудофаа вазирлиги вакили Япония бош вазирининг сўзларини ниҳоятда масъулиятсиз ва хавфли деб атади.

«Агар япон томони тарихдан сабоқ олмасликка, таваккал қилишга журъат қилса ёки ҳатто Тайван масаласига аралашиш учун куч ишлатишга уринса, у пўлатдек иродали Хитой армияси томонидан яксон қилинадиган мағлубиятга учрайди ва оғир нархни тўлайди», деди Хитой расмийси.

Шунингдек, Хитой ташқи ишлар вазирлиги Япония элчисини ҳам чақириб, Такайичи баёнотига нисбатан «қаттиқ норозилик» билдирди.

Хитойнинг фикрича, Япониянинг ядро сувости кемаларини қўлга киритиш эҳтимолини истисно қилмаслиги — сиёсатда йирик «салбий» бурилишни кўрсатади.

Бундан ташқари, жума куни кечга яқин вазирлик Хитой фуқароларига яқин орада Японияга бормасликни тавсия қилди.

Кашмирда йирик портлаш

Ҳиндистон назоратидаги Кашмир ҳудудида жума куни кечқурун полиция бўлимида мусодара қилинган портловчи моддалар уюми портлаб кетди. Натижада камида тўққиз киши ҳалок бўлди ва 29 киши яраланди. Бу воқеа Ню Деҳлида содир бўлган автомобил портлашидан бир неча кун ўтиб рўй берди.

Ҳалок бўлганларнинг аксарияти полициячилар бўлиб, улар орасида портловчи моддаларни текшириб кўраётган суд-тиббий экспертлар ҳам бор эди, деди исмини ошкор қилмасликни сўраган манба. Яраланганларнинг баъзилари оғир аҳволда.

«Жасадларни аниқлаш ишлари давом этмоқда, чунки айримлари тўлиқ куйиб кетган. Портлаш шунчалик кучли бўлганки, баъзи тана қисмлари атрофдаги уйлар ичидан — полиция бўлимидан 100-200 метр масофадан топилган», - деди Reuters манбаларидан бири.

Бундан аввалроқ маҳаллий полиция расмийси Новгам полиция бўлимида портлаш содир бўлганини айтган эди. Расмийнинг сўзларига кўра, ёнғин бутун мажмуа бўйлаб тарқалган ва ёнғин ўчириш бригадалари ҳодиса жойига етиб борган.

Кашмир — ядро қуролига эга қўшнилар томонидан ўнлаб йиллар давомида тўлиқ даъво қилинадиган ҳудуд. Бу ерда вақти-вақти билан кичик тўқнашувлар бўлиб туради.

Telegram рекорд даражада кўп каналларни блоклади

Telegram мессенжери 13 ноябр куни дунё бўйлаб 519 минг 645 та канални блоклади, бу рекорд даражада кўп ҳисобланади.

Йил бошидан бери Telegram маъмурияти жами 35 миллионга яқин гуруҳ ва канални блоклаган, улардан 856 мингдан ортиғи болаларга нисбатан зўравонлик саҳналари акс этган материалларни жойлаштирган. 207 мингдан ортиғи эса террорчи жамоалар билан боғлиқлиги айтилмоқда.

Бундай статистика 2023 йил охиридан бери юритилмоқда. Telegram фойдаланувчилари номақбул контент ҳақида шикоят қилиш имкониятига эга. Агар контент Telegram фойдаланувчиси келишувини бузса, олиб ташланади. Мессенжер ичида муаллифлик ҳуқуқи бузилиши, фирибгарлик, шахсий маълумотларни тарқатиш, спам ва бошқалар ҳақида шикоят қилиш мумкин.

Теlegramʼдаги модерацияси атрофидаги можаро 2024 йилда Парижда Павел Дуров ҳибсга олинганидан кейин бошланган эди. Ҳибсга олиш контентни етарлича модерация қилмаслик ва Франция ҳуқуқ-тартибот идоралари билан ҳамкорлик қилишдан бош тортиш билан боғлиқ тергов доирасида амалга оширилди.

Дуров ҳибсга олинганидан сўнг Telegram модерация сиёсати ўзгартирилди.

Санкт-Петербургда мигрантларга чекловлар узайтирилади

Россиянинг Санкт-Петербург шаҳрида мигрантларга такси ва курерлик хизматларида ишлашга қўйилган тақиқ 2026 йилгача узайтирилади. РИА Новостига кўра, губернатор Александр Бегловнинг тегишли қарори лойиҳаси 13 ноябр куни коррупцияга қарши экспертизага юборилган.

Мигрантлар учун таксида ишлашга тақиқ — шу йил июл ойида, 2025 йил охиригача жорий этилган эди. Шаҳар маъмуриятига кўра, қарор «Россия фуқароларини иш билан таъминлашга қаратилган».

Тўлиқ тақиқ 8 ноябрдан кучга кирди. Бозор иштирокчиларининг баҳолашича, чекловлар шаҳарда ҳайдовчилар сонининг 12 фоизга қисқаришига олиб келган. Бундан ташқари, маҳаллий пабликлар Петербургда такси нархи 20-30 фоизга қимматлагани ҳақида ёзди.

Россияда марказий осиёлик меҳнат мигрантларига нисбатан турли ксенофобик тақиқлар йилдан йилга ортиб бормоқда. Аввалроқ ушбу шаҳарда мигрантларга курер бўлиб ишлаш ҳам тақиқланган эди.