25 йиллик жиноят, расмга олишга тақиқ ва Ҳиндистонга қатнаётган «Толибон» вазирлари – Марказий Осиё ҳафта ичида 

Қозоғистонда одамларни уларнинг рухсатисиз расм ва видеога олиш тақиқланмоқда. Қирғизистонда мактаб ўқитувчилари фаррошлардан ҳам кам маош олаётганидан норози бўлди. Туркманистон армиясида муддатли ҳарбий хизматни ўтаган йигитлар армиядаги ош-овқатнинг сифатсизлигидан нолиди. Тожикистонда 25 йиллик жиноят очилмоқда, 2000 йил курсдошини отиб ташлаган жиноятчи қўлга олинди. Охирги 1 ойда «Толибон» муваққат ҳукуматидан иккинчи вазир Ҳиндистонга борди, Покистон эса чегарада операция ўтказди. 

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Қозоғистонда одамларни рухсатсиз расмга олиш тақиқланади 

Энди Қозоғистонда ҳам кўча-кўйда хоҳлаган одамини расм ва видеога олганлар жазога тортилиши мумкин. Чунки Республика буни қонунчилик билан чекламоқчи. Биласиз, кўплаб ривожланган давлатларда одамларни уларнинг рухсатисиз расм ва видеоларга олиш мумкин эмас. Бизнинг кўчаларда эса буни ҳеч ким тақиқламайди. Қўшни давлат Қозоғистон ҳам бу амалиётни жорий қилмоқда. Маданият вазирлиги қозоқ медиасига тушунтираркан, буни тақиқ деб эмас, балки шахс дахлсизлиги билан боғлади. 

Сенатда Қозоғистон Маданият вазири Аида Балаева билан кўришган журналистлар ундан нега айнан бу норма жорий қилинаётганини сўрашди. Чунки янгилик ОАВ қонунига ўзгартириш киритиш билан амалга оширилади. Бунга жавоб берган вазир Балаевага кўра, жараён якунланмаган, лекин ортга қайтилмайди. Унинг айтишича, бу чекловга турли блогер ва кўчада пранкчилар сабаб бўлган. Яъни қўпол ҳазиллар қилиб, бундай видеоларни бемалол тармоққа жойлайдиганлар ортидан норозилик кўпайган. 

"Биз ҳеч нарсани тақиқламоқчи эмасмиз. Биз одамларни деярли ҳамма жойда рухсатсиз суратга олиш амалиётини чекламоқчимиз. Албатта, амалдорлар, давлат хизматчилари ўз вазифаларини бажараётганлар бор - биз бунга аллақачон кўникиб қолганмиз. Лекин ҳазил-мутойиба ҳам бор, айрим шахсларнинг рухсатисиз олиб бориладиган алоҳида суратга олишлар бор. Шунинг учун, табиийки, регламентни кўриб чиқамиз. Унда чегаралар аниқ белгиланади, тушунишимиз учун - кимни суратга олиш мумкин, кимни ва қандай қилиб суратга олиш мумкин эмас, шулар аниқ кўрсатилади, дейди вазир Аида Балаева. 

Расмлар ва видеоларни одамларнинг розилигисиз эълон қилиш тақиқланади.

Мақсад фақат кадрга олиш бўлса, одамларнинг рухсати билан олаверишса бўлади. Чунки охирги пайтда Қозоғистон фуқаролари ўзларининг расмлари рухсатсиз ҳамма ёқда эълон қилинаётганидан норози бўлиб, шикоят қилиш ҳоллари кўпайган, дея қўшимча қилади ҳукумат аъзоси. У давлат амалдорлари ҳар ерда расмга олишларига кўниккани, лекин оддий аҳолининг бунга тоқати йўқлигини ҳам айтган. 

“Биз мулозимлар, кўникдик. Анчадан бери қариндош-уруғимиз йўқ, шахсий ҳаётимиз ҳам йўқ. Чунки қаерга бормайлик, бизни суратга олишади. Гарчи биз оддий одамлар, шу давлатнинг фуқароси бўлсак-да. Демак, масала расмийлар ҳақида эмас, умуман олганда, бу соҳани тартибга солишда. Шу боис ҳам ишчи гуруҳ тузиш ҳақида гаплашамиз, журналистлар ва оддий фуқаролар билан гаплашамиз”, - дейди Аида Балаева.

 Эслатиб ўтамиз, Қозоғистонда одатда жамоат жойларида суратга олишга рухсат берилган, бироқ одамлар тасвиридан фойдаланишга чекловлар қисман мавжуд. Яъни сиз суратга олишингиз мумкин, лекин одамларнинг фотосуратлари ёки видеоларини уларнинг розилигисиз ҳар хил жойларда нашр эта олмайсиз.

Қирғизистонда мактаб ўқитувчилари фаррошдан ҳам кам маош олмоқда 

Якунига етаётган ҳафтада эса улар ижтимоий тармоқларда бу мавзуни кенг муҳокама қилишди. Маҳаллий нашр – 24.kg’нинг ёзишича, Бишкекдаги мактаб ўқитувчилари Threads ижтимоий тармоғида маошларини муҳокама қилмоқда. 

14 йиллик иш стажига эга ўқитувчининг айтишича, у октябр ойида тўлиқ штатдаги лавозим ва синф раҳбарияти учун 18 минг 600 сўм олган. Яна бир ўқитувчи иш стажига кўра 13 минг 600 сўм олди. Тушунишингиз учун бу 2-2.5 миллион сўм дегани. 

"Деярли 45 йилдан буён ўқитувчилик қиламан. Ҳафталик иш юким 20 соат, маошим эса 24 минг сўм, 19 минг сўм уйга олиб кетиладиган, қўлимга тегадиган тўлов", - дея қўшимча қилади яна бир ўқитувчи. 

“Менинг турмуш ўртоғим ҳам 44 йиллик ўқитувчилик стажига эга, барча мақтовлар билан, 24 соатлик иш юкламаси билан 22 600 сўм маош олади (яъни 3,1 млн сўм). Менинг ўртача тажрибам бор, 27 соатлик иш юкламаси билан 13 800 сўм”, — дейилади навбатдаги хабарда. 

Ўқитувчилар маошидан норози бўлиб турган бир онда шаҳардаги турли компаниялар фаррошлик учун ваканция очганди. Тозаловчи учун маош эса камида 40 минг сўм этиб белгиланган. Бу қарийб 5.5 миллион сўм бўлади. Қатор ўқитувчилар бу ваканция билан қизиқиб, қўнғироқ қилганида компания аллақачон фаррош топганини айтди. Яъни Бишкекда ўқитувчилар фаррошдан икки баравар кам маош билан ишламоқда. 

Масалан, яна бир компания 30 минг сўм маош таклифи билан фаррошликка одам изламоқда. Бу ҳам бизнинг маошимиздан каррасига кўп, дейди узоқ йиллик тажрибага эга таълим вакиллари.

Қирғизистонда ўқитувчининг энг кам ойлик маоши ҳозирда 12 минг сўм, энг кўпи билан 72 минг қирғиз сўми, яъни салкам 10 миллион сўм берилмоқда. Бу таълим даражаси, иш жойи, ўқув соатларининг мавжудлиги, ўқув юки, ўқитувчилик тажрибаси, шунингдек, синфни бошқариш ва дафтарларни текшириш учун қўшимча тўловлар мавжудлигига боғлиқ. 

Президент Садир Жапаров чиқишларидан бирида Қирғизистонда ўқитувчиларнинг ўртача ойлик маоши 26 минг сомни ташкил этаётиб, 2026 йил 1 апрелдан тахминан 40 минг сўмга кўтарилишини айтган. 

25 йил аввал курсдошини отган киши энди қўлга олинди 

Тожикистонда 25 йиллик жиноят юзасидан шов-шувли суд бўлиб ўтмоқда. Бундан 25 йил аввал, яъни 2000 йилда Душанбе шаҳрида ўз курсдошини тасодифан отиб қўйиб, яралаган ва шундан сўнг қочиб кетган фуқаро қўлга туширилди.

 Пойтахт полициясининг иш юзасидан эълон қилган видеосида айтилишича, ҳибсга олиш ўтган йиллардаги жиноятларни очиш бўйича иш олиб бораётган бир гуруҳ прокурор ва полиция ходимларининг саъй-ҳаракатлари туфайли амалга оширилган. 

Тожикистон давлат университети юридик факультети талабаси Илёс Толиев ўша вақт дарсга тўппонча билан келган ва бу ҳаракати билан курсдошларини чўчитиб юборган. Қуролга эса эҳтиётсизлик билан муносабатда бўлгани боис қаршисида ўтирган курсдоши Ситора Кенжаевани тасодифан отиб қўйган. Университет кафедраси воқеа 2000 йилда бўлганини тасдиқлайди. 

Отилган қиз оқибатда оғир тан жароҳати олади ва унинг оқибатларидан ҳамон азоб чекмоқда, дейилади хабарда. Тергов маълумотларига кўра, Талиев ўшанда хорижга қочиб кетган. Гумонланувчи хорижда аниқ қаерда ва қанча вақт яширингани, шунингдек, қандай шароитда ҳибсга олингани ҳақида ҳали батафсил маълумот берилмади. 

Видеода Толиев қуролга эҳтиётсизлик билан муносабатда бўлганини тан олиб, воқеадан кейин “қўрқиб кетган ва тўппончани Душанбинка дарёсига улоқтирганини” айтди. 

Талиевга нисбатан Тожикистон жиноят кодекси тегишли моддалари билан одам ўлдиришга уриниш, қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ва портловчи қурилмаларни қонунга хилоф равишда олиш, ўтказиш, сотиш, сақлаш, ташиш ёки олиб юриш билан жиноят иши қўзғатилган. У қидирувга берилганлар рўйхатига киритилган эди. Ҳозирда мазкур ҳолат юзасидан дастлабки тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда, деб ёзади маҳаллий нашр Asia Plus Tajikistan прокуратура органларига таяниб.

Туркман армиясида хизматчилар ош-овқатдан норози 

Туркман армиясида муддатли ҳарбий хизматни ўтаган йигитлар уларга берилган озиқ-овқат маҳсулотларидан норози бўлди. Давлатга мухолиф дейиладиган ОАВларнинг эълон қилган мақоласида келишича, аскарларнинг рациони у қадар яхши эмас. Медиа билан аноним гаплашган хизматдан қайтганларнинг билдиришича, нонушта ва кечки овқат учун аскарларнинг асосий рациони қайнатилган қовоқ, қовурилган карам, лавлаги ва гуруч бўтқаларидан иборат экан. Тушликка тўғралган сабзи билан шўрва тарқатилади. Маҳаллий, сифатсиз ундан тайёрланган нон яхшилаб пиширилмайди, эркаклар эса ярим пиширилган ясси нонларни ейишади. 

Натижада, аксарият ёшлар ошқозон-ичак касалликларига чалинган. Нотўғри овқатланиш ва заифлашган таналар туфайли улар бошқа инфекцияларни ҳам юқтиришади, деб ёзади ушбу нашр. 

Ота-онаси пул жўнатган бадавлат оилалардан бўлган аскарлар эса яхшироқ овқатланишади. Масалан, Ашхобод яқинидаги ҳарбий қисмлардан бирида ошхонада ошпазларга маош тўлайдилар ва алоҳида дастурхонда гўштли таомлар, салатлар, мева, газланган ичимликлар, яхши нон билан таъминланади.   

Мақолада келишича, Болқон вилоятидаги бўлинмалардаги тадбиркорларга назорат пунктлари яқинида кафе очишга рухсат берилган. Улар палов, сомса ва бошқа маҳаллий таомларни тайёрлайдилар, аскарлар эса бу таомларни олдиндан сотиб олади ёки буюртма қилиб қўяди. Офицерлар ўз қўл остидагиларнинг баъзилари тўйиб овқатланмаслиги, бошқалари эса уйдагидек овқатланаётганига бефарқ муносабатда.  

Кўпгина офицерлар истеъфога чиқишга тайёр, чунки хизмат шартлари оғир ва талаблар юқори. Иш ҳақи миллий стандартлар бўйича сезиларли даражада - 3000-4000 манат. Бироқ кўпгина ҳарбийлар, ҳатто оилалар ҳам уй-жой билан таъминланмайди, дейилади мақолада. 

«Толибон»нинг бир ой ичида иккинчи вазири Ҳиндистонга борди 

«Толибон» муваққат ҳукумати ташқи ишлар вазиридан кейин савдо вазири ҳам Ҳиндистонга бориб, ташқи ишлар вазирлигида Жайшанкар билан кўришди. Бу қисқа фурсат ичида толибларнинг Деҳлига қатнаган 2-вакилидир. Afghanistan international нашрининг ёзишича, Нуруддин Азизий Ҳиндистонда савдо, алоқа ва халқлар ўртасидаги алоқаларни кенгайтириш масалаларини муҳокама қилган. Лекин асосий масала албатта бошқа. Бу кетма-кет учрашувлар Афғонистоннинг Покистон билан ўта кескинлашган можароси билан битта даврда содир бўлмоқда. 

Ҳиндистон ташқи ишлар вазири Жайшанкарнинг айтишича, учрашувда Ҳиндистоннинг Афғонистон тараққиёти ва фаровонлигига кўрсатаётган ёрдами гаплашилган. «Толибон» вазири Азизий сафар Деҳли талаби билан бўлганини айтади.

Азизий чоршанба куни Ҳиндистонга, «Толибон» делегацияси бошчилигида келди. Мақсад эса Эроннинг Чобаҳор порти қувватларини фаоллаштириш ва ундан самарали фойдаланиш, шу билан бирга лойиҳага Ҳиндистон сармоясини жалб қилишни рағбатлантиришдан иборат.

Нашрнинг ҳам алоҳида қайд этишича, охирги 1 ой ичида «Толибон»нинг иккинчи вазири Ҳиндистонга борди.  

Ўтган гал Муттақийнинг ташрифи «Толибон» ва Покистон ўртасидаги кескинликни сезиларли даражада ошириб, чегарада бир ҳафтадан ортиқ тўқнашувларга сабаб бўлганди. Бунга жавобан Покистон асосий чегара пунктларини ёпди ва «Толибон»га муқобил савдо ҳамда транзит йўлларини излашини билдирмоқчи бўлди. 

Савдо вазири Азизий Ҳиндистон афғон моллари учун мос бозор таклиф қилганини ва Чобаҳор порти савдо учун энг хавфсиз йўл эканини айтди. Ҳиндистон дипломатик манбаларининг айтишича, Азизийнинг ташрифи икки томон учун Ҳиндистоннинг Афғонистоннинг тоғ-кон саноати ва гидроэнергетика соҳаларига потенциал сармоясини ўрганиш имконини берган. 

Турли манбалар эса Афғонистон сўнгги ойларда Покистоннинг Карачи портига қарамликни камайтириш мақсадида ташқи савдосининг муҳим қисмини Эроннинг Чoбаҳор портига ўтказганини тасдиқлади. Шу ҳафта Афғонистоннинг собиқ президенти Ашраф Ғани ҳам тилга кириб, бу давлатда инқироз авж олганини гапирди ҳамда томонларни миллий бирликка чақирган. Покистон эса Афғонистон билан чегарада операциялар ўтказмоқда.