Трамп ва Америка Украинани «сотмоқчи» — ҳафта дайжести

Ассалому алайкум, азизлар. Бугун 23 ноябр, якшанба. Қиш келишига бир ҳафта қолди, лекин ҳамон ҳаво совиб кетмади. Бу борада энергетикларнинг омади келди десак бўлади. Ахир одатда ноябр ҳам қиш ҳисобида совуқ келарди. Лекин барибир бўшашишга ҳаққимиз йўқ, ўтин ва кўмирни ғамлаб, электр учун кўпроқ тўлов қилиб қўйиш керак, қиш иссиқ келмаслиги аниқ. Биз ноябрнинг «аномал илиқ» кунида одатдагидай ҳафтанинг муҳим воқеаларини эслаймиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Украинани «сотишмоқчи»

Ҳафтанинг энг муҳим воқеаси Трамп бошчилик Америка Украинадаги урушни тугатиш бўйича «тинчлик режаси» ишлаб чиққани бўлди. Ўзи буни тинчлик режаси деб бўлмайди. Трамп бир ҳафта ичида имзоланишини талаб қилаётган «режа»да амалда Украина капитуляцияси кўзда тутилган.

Вашингтон Трампнинг «режа»сини Москва ҳамда Киевга тақдим этди. 28 банддан иборат «режа» (аниқроғи ултиматум)га кўра, Украина Донбассни тўлиқ ташлаб чиқаркан, Запорижжя ва Херсонда фронт музлатиларкан, Трампнинг Америкаси Донецк, Луҳанск ва Қримни Россияники деб тан оларкан. Украина Донецк областидаги ҳозир назорат қилаётган шаҳарларини ҳам ташлаб чиқиши керак экан.

Украина армияси 600 минг кишигача қисқартириларкан. Украина ўз конституциясини ўзгартириб, «ҳеч қачон НАТОга аъзо бўлмаслигини» қонунийлаштириб қўяркан, НАТО ҳам «Украинани ҳеч қачон ўз таркибига қўшмаслик» бўйича ҳужжат қабул қиларкан.

Диққат қилинг: Россиянинг 100 миллиард доллар музлатилган пулларидан бир қисми (ҳа, бир қисми!) Украинани тиклашга ишлатиларкан, ундан 50 фоиз фойдани Америка оларкан ва ундан ҳам қолгани Америка — Россия инвестицион лойиҳаларига ишлатиларкан. Ярми Америкага, бир қисми Америка — Россия фондига. Жаноблар, Украинага қанчаси қолди? Бу мамлакат қанақа вайронага айланганини кўрганмисиз ўзи?

Демак, Трампнинг «феноменал режа»сидаги бандларни санашда давом этамиз. Тўрт йилдан буён Украина ерларини эгаллаш билан банд бўлган Россиядан барча санкциялар олиб ташланаркан, Москва «Катта саккизлик»ка қайтариларкан. Қизиқ, Россия қанчадан қанча хорижий брендлар активларини «миллийлаштиришга» улгурди, санкциядан кейин улар қайтса, нима қилишаркин? Масалан, McDonalds эгалари Россияга қайтиб қарашса, кафеларининг тепасида «Вкусна и точка» деган ёзувни кўришади.

Трампнинг «тантилигини» қаранг: ҳар икки томоннинг уруш давомида қилган барча ишлари кечириларкан, уларга амнистия бериларкан. Беруний бобомиз «Ҳув ана у ерлардаям одам яшайди», деб кўрсатган америкаликлар Европа шарқига келиб, қилинган ҳарбий жиноятлар учун амнистия эълон қиларкан. Қизиқ, уларга ким бундай ваколат берди?

Режадаги энг ғалати ери шуки, Россия ҳеч қандай чекинишга бормаскан. Масалан, Россия Қрим ва 2022 йилдан кейин эгаллаган тўрт областдан ташқари бошқа ерлардан қўшинларини олиб чиқиб кетаркан. Жаноблар, руслар бу тўрт областдан бошқа яна қаерларни эгаллаган ўзи? Руслар охирги вақтларда Купянскни эгаллаб олгандек таассурот уйғотишга ҳаракат қилмоқда, балки шу ердан чиқиб кетишар. Агар музокара давомида бу бандни ҳам олдириб ташлашмаса.

Трампнинг режасига кўра, Россия «Украина ва Европага ҳужум қилмаслик мажбуриятини» оларкан. Қайси кўринишда? Нега Украина каби конституциясида ёзиб эмас? Қизиғи шундаки, Россия Украинага ҳужум қилганини ҳеч қачон тан олмаган. 2022 йил 24 февралда бошланган уруш Москвага кўра босқин эмас, шунчаки «СВО», «махсус ҳарбий амалиёт». Масалан, келишув имзоланиб, ҳаммаси тинчиб кетганидан бир неча йил ўтиб, Москва яна «СВО» бошласа, бу Трамп режасига зид бўлмайди. Чунки Москва буни ҳеч қанақасига Украинага ҳужум қилиш деб тан олмайди. Ана шунақа мантиқсизлик. Стивен Уиткофф деган «дом» қурувчи миллиардер тузган режадан мантиқ излаш ҳам мантиқсизлик аслида.

Коррупцион можаро

Украинадаги коррупцион можаро Киев учун муаммолар туғдира бошлади. Эътибор қилган бўлсангиз, Трамп айнан мана шу можаро фонида Украина тинчлик келишуви имзолашини талаб қилмоқда. АҚШ президенти бу ҳақда очиқ гапиргани йўқ, лекин Вашингтон Киевга генералларини юбориб, «Бир ҳафта ичида келишув имзоламасангиз, янаям оғир шартларга кўнишга мажбур қиламиз», деяётганига қараганда, айнан Украинада авж олган коррупцион можаро Киевнинг Вашингтон олдидаги обрўсини ер билан битта қилган.

Трамп ҳукуматга қайтганидан кейин доим Украинага ёрдамни танқид қилар, «Америка берган пуллар қаерга кетгани номаълум экани» ҳақида кўп гапирарди. Бу гумонлар украинларнинг ўзи очган коррупцион можаро фонида исботини топди. Европа Иттифоқидаги Украинанинг энг катта танқидчиси Виктор Орбан «Миндич иши»дан кейин янада агрессив чиқишлар қилди: «Пиёнистага шароб беряпсизлар», деди хусусан Можаристон бош вазири иттифоқнинг Украинага ёрдами ҳақида.

Генераллар воситачи ролида

АҚШ Украинага босим қилаётгани ҳафтанинг энг муҳим воқеаси бўлди, шу сабаб бугунги дайжестни мана шу жиддий мавзу атрофида тузишга мажбурмиз. Демак, Трамп Украинадаги уруш бўйича келишув имзолашга янги масъул тайинлади — Армия вазири Дэн Дрисколл. Ғарб нашрларининг ёзишича, Дрисколл АҚШ вице-президенти Жей Ди Венснинг синфдоши ва дўсти. Шу ерда ҳам таниш-билишчилик.

Миш-мишларга кўра, Дрисколл жўраси Венс билан гаплашиб турганда «Мени масъул қилсангиз, Украинани келишув имзолашга кўндириб бераман», деган экан. Дрисколл бошчилик юқори мартабали генераллар ҳафта давомида Киевга бориб Зеленский билан учрашди. Қоғозга ўрамай айтадиган бўлсак, америкалик генераллар Украинага очиқчасига босим ўтказган.

Воситачи сифатида қурувчи Уиткофф эмас, ҳарбий генераллар танланганини ҳам тушуниш мумкин. Чунки генераллар жанг майдонидаги ҳолатдан келиб чиқиб аниқ гапиради. Ва улар Уиткоффдан фарқли ўзи билан таржимон олиб юрса керак, уларни тушуниш осон.

Киевга босим

Украина президенти Володимир Зеленский америкалик генераллар билан учрашувдан кейин кўп нарсадан дарак берадиган чиқиш қилди. Украинларга мурожаатида Зеленский мамлакат жиддий босим остида эканини айтди.

«Ҳозир тарихимиздаги энг қийин дамлардан бири, қийин танлов олдида турибмиз: ёки шаънимизни ёки энг асосий иттифоқчимизни йўқотамиз. Ёки 28 бандли [шартни] қабул қиламиз ёки оғир қаҳратон қишни кутиб оламиз. Бизга икки марта ҳужум қилганларга ишонишимизни сўрашмоқда ва тез жавоб беришимизни исташяпти.

Биз хотиржаммиз. АҚШ ва ҳамкорлар билан ишлаймиз, душман «Украина тинчлик хоҳламаяпти» дейишига йўл қўймаймиз. Мен тинчлик режасида украинларнинг қадр-қиммати, эркинлиги ҳисобга олиниши учун курашаман.

Биз тўрт йилдан бери дунёдаги энг катта армиялардан бирини тўхтатиб турибмиз. Одамларимиз уруш тугашини истайди. Ҳа, биз пўлатдек мустаҳкаммиз, аммо энг мустаҳкам метал ҳам бардош беролмай қолиши мумкин экан. Биз урушнинг биринчи куни қочиб қолмадик. Россия учун энг қўрқинчлиси Украина бирдамлиги. Мен ёлғиз эмаслигимга ишонаман», деди Зеленский миллатга мурожаатида.

Зеленскийнинг чиқишидан, унинг гапириш оҳангидан бир хулосага келиш мумкин: Америка Украинага босим қилмоқда. Улар Зеленскийга «Агар Россияга ерларингни бериб, келишув имзоламасанг, Украинанинг бошига оғир кунларни соламиз, ўйлаб кўр, қиш келяпти», дейишяпти. Бунинг номини таҳдид дейишади.

Европалик юқори мартабали мулозимнинг айтишича, генерал Дрисколл Зеленский билан учрашув вақтида ўзини жуда қўпол тутган, ҳатто кўп марта ҳақоратли сўзлар ишлатган. У Трампнинг буйруғи билан Украина 27 ноябргача келишув имзолашини талаб қилган. Биласизми, нега айнан шу кунгача? Чунки АҚШда 27 ноябрда Миннатдорлик куни нишонланаркан. Худди «Наврўз байрамига кўприк битсин!» дегандай.

Бу ҳафта дунёда кўп воқеалар бўлди, лекин бизга жуда яқин бўлган сарҳадда бўлган бу воқеа барчасини босиб кетади. Мен бошқа муҳим воқеаларни санаб ўтишда мантиқ кўрмадим, қўлим ҳам бормаяпти, тўғриси.

Сўзимиз якунида бўлиб ўтаётган воқеалар ҳақида ўз фикримни билдирмоқчиман. Кўз ўнгимизда бир мустақил давлатни унинг халқаро тан олинган мустақил ерларига бостириб кирган, шаҳарларини вайрон қилган бошқа бир давлатга бўйсундирмоқчи бўлишяпти. Бунинг номини ТИНЧЛИК дейишяпти. Бу давлат бизга жуда яқинда жойлашган, яқингача биз билан бир сиёсий тузум остида эди. Шу учун унинг тақдирига бефарқ бўлолмаймиз.

Бугун Зеленский билан Оқ уйда талашиб қолган Жей Ди Венснинг синфдоши бўлган генерал Киевга бориб украинларга таҳдид қиляпти, «Давлатингиз хавф остида, капитуляцияга кўнинг, бўлмаса бундан ҳам ёмон бўлади», деяпти. Бугун Трамп қайсидир байрамда чиройли гап айтиш учун бутун бошли давлат мустақиллигини қурбон қилмоқчи. Тўғри, бугун куч улар томонда, уларнинг пули кўп, таъсир доиралари катта, гапига кирмаганлар бошига ёмон кунларни солишади, буни Яқин Шарқда кўп кўрганмиз.

Лекин бугун Киевга бориб ҳақоратомуз дўқ-пўписа қилаётган генераллар, уларнинг «Бирор марта раҳмат айтмадинг», дейдиган синфдошлари, уларнинг охирги муддатини ўтаётган хўжайинлари бир нарсани эсдан чиқаришяпти. ТАРИХНИ. Тарих жуда адолатли, у таниш-билишни билмайди, ҳар воқеага умуминсоний қадриятлар асосида баҳо беради. Ва бу тарихнинг яна бир қайсар одати бор: доим адолатни жойига тиклаб қўяди. Қаердадир эрта, қаердадир кеч.

Бу ўринда устозимиз Абдулла Қодирийдан ўтказиб нимадир дейиш қийин. Мирзо Анвар айтганидай, «Сиз нопок виждон билан ғолибсиз, мен соф виждон билан мағлубман»...

Ўткир Жалолхонов тайёрлади
Тасвирчи ва монтаж устаси — Фахриддин Ҳотамов