Украинани қўллаётган Европа, БМТ идорасига бостириб кирган Исроил ва қайта бошланган Таиланд–Камбоджа тўқнашуви – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Европа Украинани қўллашда давом этмоқда

Душанба куни Украина президенти Володимир Зеленский Лондонда Буюк Британия, Франция ва Германия етакчилари билан учрашди. «Downing Street»даги бош вазир қароргоҳида ўтган музокаралар — АҚШ президенти Доналд Трампнинг сабри тобора камайиб бораётган бир шароитда Украинанинг позициясини мустаҳкамлашга қаратилди.

Учрашувдан сўнг Кеир Стармер – Европадаги бошқа иттифоқчилари билан боғланиб, Россияга босимни давом эттиришга чақирди.

«Барча етакчилар — Украинага кўмакни ҳамда Путинга иқтисодий босимни янада кучайтиришимиз кераклигига келишиб олдик. Бу ваҳшиёна урушга якун ясаш зарур», - дейилади Стармер идораси баёнотида.

Душанба куни кечқурун журналистларнинг саволларига жавоб берган Зеленский – АҚШнинг ҳозирги тинчлик режаси аввалги вариантлардан фарқ қилишини айтди. У 28 банддан 20 бандгача қисқартирилган. Зеленский таъбири билан айтганда, айрим «анти-украин бандлар олиб ташланган».

Европа етакчилари ҳар қандай сулҳни — Россиянинг яна ҳужум қилмаслиги учун мустаҳкам хавфсизлик кафолатлари билан таъминланишига интилмоқда. Трамп эса бу борада жамоатчилик олдида аниқ кафолатлар бермаган.

Зеленский ҳам айни шуни хоҳлайди: «Уруш тугаганидан кейин Россия яна тажовуз бошласа, Украина нимага таяна олади?» деди у. Шунингдек, у Украина – Европа ва АҚШнинг кўмагига бирдек муҳтож эканини таъкидлади.

Бир кун олдин эса Трамп Зеленскийдан норози оҳангда гапириб, Украина етакчиси «таклифни ҳали ўқимагани»ни айтганди.

Режадаги асосий келишмовчиликлардан бири — Украинанинг Донбасс минтақаси устидан назоратни Москвага топширишга оид таклиф бўлиб турибди.

Дипломатик саъй-ҳаракатларга қарамай, Россия-Украина урушида ҳаво ҳужумлар, хусусан икки томондан ҳам дронлар ҳужуми давом этмоқда

Исроил полицияси БМТ идорасига бостириб кирди

Душанба тонгида Исроил полиси Шарқий Қуддусдаги БМТнинг фаластинлик қочқинлар бўйича агентлиги жойлашган мажмуага куч билан бостириб кирди.

БМТ агентлиги — UNWRA'нинг баёнотида катта сондаги Исроил кучлари, жумладан, мотоцикллардаги полиция ходимлари ва юк машиналари билан Шайх Жарроҳ маҳалласидаги мажмуага киргани айтилади.

«Исроил хавфсизлик кучларининг рухсатсиз ва куч билан кириб келиши — БМТ агентлигининг имтиёзлари ва дахлсизлигини мутлақо қабул қилиб бўлмас даражада бузишдир», - дейилади баёнотда.

Мазкур рейд Исроилнинг ушбу агентликка қарши олиб бораётган кампаниясидаги навбатдаги қадам бўлди.

Associated Press суратларида полициянинг мажмуа ичида Исроил байроғини ўрнатаётгани акс этган.

Полиция баёнотида улар Қуддус шаҳар ҳокимияти томонидан бошланган «қарзни ундириш жараёни» доирасида кирганини айтилади. Ҳокимият бу борадаги изоҳ бермади.

БМТ бош котиби Антóниу Гутерреш мажмуага «рухсатсиз кириб боришни кескин қоралади». Гутерреш Исроилни халқаро ҳуқуқ бўйича мажбуриятларига мувофиқ — UNWRA бинолари дахлсизлигини дарҳол тиклашга ва ҳар қандай кейинги ҳаракатлардан тийилишга чақирди.

Агентлик – Ғазода, босиб олинган Ғарбий Соҳилда яшовчи қарийб 2,5 миллион фаластинлик қочқинга, Сурия, Иордания ва Ливанда яна 3 миллион қочқинга ҳам хизмат қилади.

Исроил бу агентликни Ҳамас билан ҳамкорликда ишлашини бир неча бор даъво қилган, лекин далиллар келтирмаган. Аслида агентлик икки йиллик урушда Ғазо аҳолиси учун «ҳаёт йўлаги»га айланган эди.

Таиланд ва Камбоджа ўртасида яна тўқнашувлар бошланди

Таиланд ва Камбоджа ўртасидаги чегара можароси яна кескинлашди. 8 декабр куни Таиланд армияси қўшни мамлакатнинг бир неча минтақасида жойлашган «ҳарбий объектлар»га ҳаво зарбалари берди. Армия расмийсига кўра, зарбалар ҳарбий инфратузилма, қурол-аслаҳа омборлари, бошқарув пунктлари ва логистика йўналишларига қаратилган.

Таиланд Камбоджани тай қўшинларини ўққа тутиш ва бир ҳарбийсининг ҳалок бўлишида айбламоқда. Бундан ташқари, Таиланд чегарага яқин туманлардан 385 мингдан ортиқ тинч аҳолини эвакуация қилишни бошлаган.

Ўз навбатида Камбоджа эса Таиланд армиясини унинг қўшинларига ҳужум қилишда айблади. Камбоджа мудофаа вазирлигига кўра, тай ҳарбийлари танклардан фойдаланиб ибодатхоналарни ҳам ўққа тутган, шу билан бирга Камбоджа жавоб ўти очмаган.

Камбоджа томони тунда икки нафар тинч аҳоли вакили ҳалок бўлгани ва мамлакатдаги қурбонлар сони олтитага етганини маълум қилди.

9 декабрга келиб, Таиланд армияси Камбоджа ҳарбий кучларини ўз ҳудудидан чиқариб юбориш учун чоралар кўраётганини билдирди.

Жорий йил июл ойида ҳам икки давлат ўртасида беш кунлик ракета ва оғир артиллерия алмашуви бўлганди. Ўша жангларда камида 48 киши ҳалок бўлган, 300 минг киши эса уй-жойини тарк этишга мажбур бўлган. Шундан сўнг Трамп воситачилигида сулҳга эришилган эди.

Таиланд ва Камбоджа бир асрдан ортиқ вақт давомида 817 километр узунликдаги қуруқлик чегарасининг аниқ белгиланмаган нуқталарда баҳс қилиб келади. Икки қўшни давлат ўртасидаги янгидан бошланган тўқнашувлар чегара бўйлаб янада кенгайиб бормоқда.

Японияда кучли зилзила

Сешанба куни Япониянинг шимолий-шарқий ҳудудларида 7,5 магнитудали кучли зилзила содир бўлди. Оқибатда камида 30 киши жароҳат олди, қарийб 90 минг нафар аҳоли эса ўз уйларини тарк этишга мажбур бўлди.

Зилзила маркази денгиз соҳилидан ташқарида, 54 километр чуқурликда содир бўлди. Шу сабабли дастлаб — баландлиги 3 метргача бўлган цунами урилиши ҳақида огоҳлантириш берилган эди. Бир нечта портларда баландлиги 70 сантиметргача бўлган тўлқинлар кузатилди.

Сешанба кунига келиб, цунами огоҳлантиришлари бекор қилинди. Жиддий зарарлар ҳақида хабарлар келиб тушмади.

«Ҳозирги ҳолат бўйича 30 киши жароҳатлангани ва битта ёнғин содир бўлгани ҳақида маълумот олдим», - деди Япония бош вазири Санае Такаичи.

Шу билан бирга, яна кучли зилзила содир бўлиш эҳтимоли маълум қилинди. «Кейинги бир неча кун ичида янада кучли ва янада қудратли зилзилалар содир бўлиш эҳтимоли мавжуд», - деган расмийлар.

Трамп H200 чипларини Хитойга сотишга рухсат берди

АҚШ президенти Доналд Трамп душанба куни Nvidia компаниясининг сунъий интеллект учун мўлжалланган иккинчи энг кучли чиплари — H200 процессорларини Хитойга экспорт қилишга рухсат беришини айтди.

Чиплар савдосидан АҚШ ҳукуматига тўланадиган йиғим 25 фоиз бўлади, бу август ойида таклиф қилинган 15 фоиздан анча юқори.

«Биз миллий хавфсизликни ҳимоя қиламиз, иш ўринларини яратамиз ва АҚШнинг сунъий интеллектдаги етакчилигини сақлаб қоламиз», деб ёзди Трамп. Шу билан бирга Трамп H200 чипларидан нечта жўнатишга рухсат берилиши ёки аниқ қандай шартлар қўлланишини айтмади.

Nvidia'нинг энг илғор Blackwell чипларини эса Хитойга юбориш умуман тақиқланган.

Оқ уй расмийсининг айтишича, чиплар Хитойга жўнатилишидан олдин АҚШ расмийлари томонидан хавфсизлик текширувидан ўтказилади.

Бироқ Хитой ҳукумати ўз компанияларига АҚШ технологияларидан фойдаланмасликни буюргани ҳисобга олинса, Трампнинг қарори реал савдоларга олиб келадими-йўқми, ҳозирча номаълум қолмоқда.

АҚШнинг «қаттиқ позициядаги» айрим сиёсатчилари янада илғор сунъий интеллект чипларини Хитойга сотишдан қайтариб келган. Чунки бу чиплар Пекиннинг ҳарбий салоҳиятини кескин ошириб юборишидан хавотирлар мавжуд.