Tuproq - qachonki uning uchun jonidan kechadiganlar bo‘lsagina Vatanga aylanadi

«Kimki umumiy falokat daqiqalarida Vatan xaloskorligidan boshqa biror-bir xayolga borsa, — ozod davlatda yashashga haqli emas».

Fridrix Maksimilian fon Klinger.

Odam atoning bolalari Qobil va Hobil hikoyasidan so‘ng Haq va Botil jangining u yoki bu tarafida yo g‘olib bo‘lish yo mag‘lub bo‘lish insoniyatning qismatiga aylangan aslida.

XXI asrda qutblarga bo‘linish o‘rniga quchoqlashgan, janjallashish o‘rniga suhbatlashgan, qoni qaynashi o‘rniga qalblarni qovushtirgan jamiyatgina omon qoladi. Qolganlarining bari avval tilini, madaniyatini keyin e'tiqodini globalizatsiyaga qurbon berib, eng so‘ngida hurriyatini yo‘qotadi. Bugun insoniyat dahshatli urush girdobida qoldi. Urushki, o‘qsiz, qonsiz ammo qurbonlarsiz emas. Global miqyosda olib borilayotgan urush insonlarni jismonan o‘ldirishga emas insonlarning shaxsiyatini o‘ldirishga qaratilgan urushdir.

Butun dunyoda bo‘lgani kabi bu holat bizning O‘zbekistonimizda ham davom etmoqda. Bugun tashqaridagi xavflar barobarida mamlakat ichidagi mafkuraviy evrilishlar, jarayonlarning ijobiy tomoni barobarida salbiy oqibatlari yagona bir davlat o‘laroq oyoqda mustahkam turishimizda qiyinchiliklar keltirib chiqaryapti. Bu bundan qo‘rqish kerak degani emas. Butun dunyo mamlakatlarining oddiy hayot tarzi bu. Hushyor bo‘lishimiz kerak bo‘lgan nuqtasi esa, har kuni har soat davom etayotgan bu jangda hushyorlikni bir on bo‘lsa-da yo‘qotmaslik, har qadamimizni o‘ylab, iymonimizga suyanib tadbir olishimizdir.

Meni doim ana shu xavflarning kushandasi bo‘lgan Vatanparvarlik degan tuyg‘u o‘ziga rom qilib kelgan. Bugun aynan mana shu tuyg‘u haqida mushohada qilishga harakat qilaman.

Buyuk olimlar, tafakkur sohiblari hamisha Vatanparvarlik tuyg‘usini hatto eng manfur insonni ham qayta tarbiyalaydigan, insonni shaxs o‘laroq yuksaltiradigan kuch, deb ta'riflashgan.

Agar esingizda bo‘lsa, mustaqillikning ilk yillaridan so‘ng bozor munosabatlari rivojlangani sari jamiyatda Vatanparvar so‘zi yoshlar orasida haqorat sifatida ishlatish hollari uchray boshlagandi. Vatanparvarlik zamondan ortda qolganlik belgisi sifatida ko‘rila boshlagan, bu oliy qadriyatning jamiyatdagi o‘rnini boy bo‘lishga intilish, moddiyat egallab borayotgandi. Vatanparvarlikning ijtimoiy hayotda qadri yo‘qola boshlagandi.

Buning natijasi o‘laroq, Vatanparvar bo‘lish foydasiz, deya ko‘rila boshlagandi. Aynan ana shu holat, ya'ni televizor va boshqa ommaviy vositalarida Vatanparvarlik qanchalik ulug‘lanmasin ijtimoiy reallikda uning qadri pasayishi jiddiy salbiy oqibatlarga olib kela boshladi. Buning ham tabiiy mahsuli o‘laroq yoshlar orasida (aslida nafaqat yoshlar orasida) maddohlik va ijtimoiy ikkiyuzlamachilik trendga aylana boshladi.

2000–2010 yillar o‘rtasini bir ko‘zingiz oldiga keltirib, tahlil qilib ko‘ring. Davlat mafkura mashinasi har qancha o‘zini o‘zi ishontirmasin, jamiyat mafkuraviy tanazzuliga qarshi hech bir samarali chora ko‘rilmadi. Yoki ko‘rilishni istashmadi. Vatanparvarlik deya maddohlikni tushuna boshlagan yoshlar o‘rtasida kimo‘zarga sovet davrini ko‘r-ko‘rona yomonlash va mustaqillikning sharofati tufayli erishilgan jannatmakon yurt tasnifi bosib ketdi hammayoqni. Kim real muammoni ko‘tarib unga yechim topib taklif bersa emas, kim jamiyatda moddiyatdan ma'naviyatni ustun bilsa emas, kim ko‘proq chiroyli gapirsa o‘sha jamiyatda qadr topa boshladi. Muammoni gapirgan emas, muammo yo‘q degan ura-urachilar Vatanparvar deya baholana boshladi. Maqtovchilar, e'tirofchilar, tashakkurchilar ko‘paydi, ammo holatni o‘zgartiruvchilar kamayib borayotgandi.

O‘tgan davrning eng katta xatolaridan biri — (bu, albatta, mutlaqo shaxsiy sub'yektiv fikr!) harbiy Vatanparvarlikka qiziqishni orttirish uchun oliygohlarga o‘qishga kirish imtiyozlarining joriy etilishi bo‘lgan edi!

Nega? Chunki, bu holat yigit kishining sharafli mas'uliyati bo‘lgan burchni ado etish uchun davlat tomonidan rasman «pora» taklif qilinishi bilan barobar edi.

Buning natijasida nima bo‘ldi? Yoshlarning harbiy xizmatga qiziqishi ortdimi? Sonda ortdi! Yana nima bo‘ldi? Avval armiyaga bormaslik uchun pora berilsa, endi armiyaga borish uchun pora beriladigan holatlar paydo bo‘ldi. Harbiy xizmat davomida tavsiyanoma berish-bermaslik tizimiga ham korrupsiya aralasha boshladi. Eng muhimi — harbiy xizmat burch emas, oliygohga kirish uchun imkon sifatida tushunila boshlandi.

Ta'magirlik bor joyda Vatanparvarlik yo‘qqa chiqadi. O‘n million manfaat uchun askari bo‘lgan armiyani undan son jihatidan o‘n karra, yigirma karra oz bo‘lgan chin fidoyilar, chin Vatanparvarlar armiyasi yenga oladi. Chunki bir vatandosh qaysidir moddiyatga aloqador manfaat uchun harbiy xizmatga keldimi, agar dushman u kutganidan ko‘proq manfaat bersa sotilib ketmaydi, degan kafolatni hech kim berolmaydi!

Chunki Vatanparvarlik hech bir manfaatsiz mamlakat va Davlatga oshiq bo‘lishdir!

Vatanparvarlik evaziga hech narsa so‘ramay, kiprigini qoqmasdan, o‘ylamasdan Vatan uchun o‘limning yuziga tik boqa bilishdir!

Chunki chin Vatanparvarlik Vatani yo‘lida o‘limni sharaf deb bilishdir!

Vatanparvarlik hech bir manfaatsiz mazlumning orqasida, zolimning qarshisida turishdir!

Xo‘sh, bunday Vatanparvarlik qanday bo‘ladi?

Aslida, Vatanparvarlik har qanday ko‘rinishda bo‘lsin, xoh chin, xoh soxta, u jamiyat ijtimoiy tarbiyasining mahsulidir. Jamiyatdagi ijtimoiy holatning in'ikosidir. Agarki, jamiyatda fidoiylik, adolatlilik qadr topsa yurt farzandlari ham chin Vatanparvar bo‘ladi. Aks holda, buning teskarisi bo‘ladi.

Shu sababli ham Oliy Bosh Qo‘mondon Shavkat Miromonovichning mamlakat harbiy salohiyatini oshirishda texnik mustahkamlik barobarida askarlarni tarbiyalash masalasiga o‘ta muhim hayotiy nuqta sifatida e'tibor berayotgani bejiz emas. Oliy Bosh Qo‘mondonning harbiy islohotlar boshidan eng avvalo askar shaxsiyati va ruhiyati masalasini birinchi o‘ringa chiqarishi xalqaro ekspertlar tomonidan harb ishida Amir Temur qadriyatlarining tiklanishi sifatida baholandi.

Umuman, faqatgina harb emas, jamiyatning tamomida adolat tamoyilining eng oliy qadriyatga olib chiqilishi millatimiz tomonidan yurt rahbariga e'tiqodi va ishonchini yanada mustahkamladi. Buning natijasi o‘laroq bugungi askarlarimiz ko‘ziga boqsangiz avvalgidan farqli o‘laroq olovni, ishonchni ko‘rishingiz mumkin. Bugun yuqorida ta'kidlaganimiz zamonaviy tahdidlar ortib borayotgan bir zamonda qilinishi kerak bo‘lgan ish jamiyatda chin Vatanparvarlar yetishtirish tizimini shakllantirishimiz, askarlarimizning nafaqat harb ilmi, balki siyosiy ilmlarini mustahkamlashimiz, dunyoqarashini kengaytirishga harakat qilishimiz zarur.

Aslini olganda, Yer yuzida millionlab kilometr tuproq bor. Agar qaysiki tuproq uchun jonini beradiganlar bo‘lsagina u Vatanga aylanadi. Yo‘qsa tuproqligicha qolib ketadi. Vatanparvarlik deyayotganimiz muqaddas tuyg‘u — tuproqni Vatanga aylantiriladigan tuyg‘u avvalo oilada, keyin ijtimoiy hayotda shakllanadi.

Bugungi beg‘ubor bolachalarimizni biz chin ma'nodagi Vatanparvar erkaklar qilib tarbiyalasakkina bu Vatan doimo hur va ozod bo‘ladi abadiyyan. So‘zimning oxirida har kuni ishxonamga kelib birinchi bo‘lib o‘qiydiganim, hayotimning dasturil amali bo‘lmish dadam Kamoliddin Yusufning to‘rt qator misrasini keltirishdan ortiqroq yakun bo‘lmasa kerak deb o‘ylayman:

«Yuguraqol asragil asra,

Askar bo‘lsin har tomchi qoning!

O‘lsang o‘lu — sadoqatda o‘l,

Yashnab qolsin ortingda Vatan !!!»

Said-Abdulaziz YuSUPOV.