Endi qiynoqqa solishdan jabrlanganlarga yetkazilgan zarar qoplab beriladi

Yalpi majlisda “O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksiga qiynoqqa solishdan jabrlanganlarga yetkazilgan zararni qoplash tartibini takomillashtirishga qaratilgan qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonuni ma’qullandi.

Qonunga ko‘ra, qiynoqqa solishdan jabrlanganlarga ijtimoiy, huquqiy, psixologik va tibbiy yordam ko‘rsatilishi hamda ularga yetkazilgan zararning kompensatsiya qilinishini ta’minlash, bunda qiynoqdan jabrlangan shaxslarga yetkazilgan jismoniy va ruhiy zarar, moddiy zarar yoki boy berilgan foyda, yuridik yordam, dori vositalari va tibbiy xizmat, psixologik va ijtimoiy xizmatlar uchun qilingan xarajatlar to‘lab berilishi ko‘zda tutilgan.

Eslatib o‘tamiz, bu qonun loyihasi 2021 yilda Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari tomonidan qabul qilingan edi. O‘shanda Fuqarolik kodeksining tergovga qadar tekshiruvni amalga oshiruvchi organlar, surishtiruv, dastlabki tergov, prokuratura organlari va sudning qonunga xilof harakatlari tufayli yetkazilgan zarar uchun javobgarlikni belgilovchi 991-moddasiga qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala hamda jazo turlarini qo‘llash natijasida yetkazilgan zarar uchun javobgarlik kiritilishi, 1021-moddasi ikkinchi qismiga, ya’ni ma’naviy zarar uni yetkazuvchining aybidan qat’i nazar qoplanishi lozim bo‘lgan holatlarga qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala hamda jazo turlarini qo‘llash jinoyati natijasida yetkazilgan zararni ham kiritish taklif etilayotgani haqida xabar berilgandi.

2021 yilning iyunida qabul qilingan “Qiynoqqa solish holatlarini aniqlash va ularning oldini olish tizimini takomillashtirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi prezident qarorida harakatlanish erkinligi cheklangan shaxslar saqlanadigan joylarga joylashtirilgan shaxslarning yagona elektron reyestri yuritilishi, harakatlanish erkinligi cheklangan shaxslar tomonidan qiynoqlar bo‘yicha advokatga yoki yaqin qarindoshiga telefon orqali murojaat qilish amaliyoti takomillashtirilishi, qiynoqqa solishdan jabrlangan shaxslarga yetkazilgan zararni kompensatsiya qilish tartibi ishlab chiqilishi belgilangandi.

Bosh prokuratura tomonidan ishlab chiqilgan hujjatda qiynoq bilan bog‘liq jinoyat sodir etgan shaxslarga nisbatan Jinoyat kodeksining 64-moddasiga asosan javobgarlikka tortish muddatining o‘tib ketganligi munosabati bilan jinoyat uchun javobgarlikdan ozod qilish hamda 73-moddasiga asosan jazoni o‘tashdan muddatidan ilgari shartli ozod qilish kabi normalarning qo‘llanmasligi, shuningdek, qiynoq uchun JK 235-moddasi ikkinchi qismining sanksiyasida ozodlikdan mahrum qilish jazosini 7 yildan 10 yilgacha, uchinchi qismining sanksiyasida 10 yildan 15 yilgacha uzaytirish taklif etilgandi.