«Mantiqsiz va inson huquqlarini poymol qiluvchi» - advokat «tonirovka diskriminatsiyasi» haqida

Advokatning fikricha, AQShning ayrim shtatlarida bugungi kunda ham kuchda bo‘lgan g‘alati va mantiqsiz qonunlarning O‘zbekistonda ham analogi bo‘lishi kerak emas. Chunki huquqiy demokratik jamiyat qurayotgan O‘zbekistonda qonunlar iloji boricha mukammal bo‘lishi kerak.

«Savol judayam oddiy: «Tonirovka» mumkinmi yoki mumkin emasmi? Juda ko‘p davlatlarda javob «mumkin» yoki «mumkin emas»ga ajratiladi. «Pullik» yoki «tekin» degan narsa yo‘q. Mumkin bo‘lsa, me’yor belgilangan va siz o‘sha me’yor darajasida istalgancha qoraytirishingiz mumkin. Mumkin bo‘lmasa, taqiq – tamom. Uni Ali ham, Vali ham, kim bo‘lishidan qat’i nazar, qoraytirishga haqqi yo‘q

Har bir fuqaro qonun oldida teng! Bu narsa bizning Konstitutsiyamizda ham belgilab qo‘yilgan. Xususan, Konstitutsiyamizning 54-moddasida», dedi Bahovaddinov.

«Mulkdor mulkiga o‘z xohishicha egalik qiladi, undan foydalanadi va uni tasarruf etadi. Mulkdan foydalanish ekologik muhitga zarar yetkazmasligi, fuqarolar, yuridik shaxslar va davlatning huquqlarini hamda qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini buzmasligi shart» — O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 54-modda.

Avtobloger sifatida ham faoliyat yurituvchi faol avtomobil oynasini qoraytirish ruxsatnomasi uchun belgilangan, aholi daromadlariga taqqoslaganda «kosmik» narxlar inson huquqlarini poymol qilish ekanini ta’kidladi.

«Dastlab «tonirovka» uchun belgilangan summalar qiymati juda baland edi. Keyin, qaysidir ma’noda «rahm qilishdi» va orqa oynalar uchun tonirovka narxini BHMning 4,5 barobarigacha tushirishdi. Old oynalar, to‘liq tonirovka uchun narxlar esa men uchun «kosmik» narx. Bugungi kunda o‘rtacha oylik ish haqini hisobga olganda – bitta odam yozda o‘zini bir oz qulay his qilishi uchun 6 oylik oyligini yemay-ichmay berishi men uchun mantiqsizlik. Bu – inson huquqlarini ochiqdan ochiq poymol qilish.

Bizda Konstitutsiya bor. Uni qabul qilingan yili bilan faqatgina sanasini eslab qolish – bizga hech narsa bermaydi. Uni ichida nima yozilgani bilan ham qiziqib qo‘yganimiz yaxshi. Konstitutsiya amalda – qonunlarimiz va boshqa normativ hujjatlar Konstitutsiyaga belgilangan normalarga zid bo‘lishi mumkin emas.

Taqiq-taqiqlar faqat e’tirozlarni keltirib chiqaradi. Taqiqda mantiq bo‘lishi bilan birga uning asosi, sababi ham bo‘lishi kerak. «Shunchaki taqiqladim», bu – javob emas.

Masalan, o‘tgan mavsumda to‘liq tonirovkadan foydalangan shaxs sifatida aytaman, qulaylikni his qildim. «Yosh bolalarni tashqarini ko‘rishdan mahrum qiladi», deyildi. Ishoning, hozirgi kunda shunaqa tonirovkalar bor, mashinani ichida o‘tirgan odam uni sezmaydi.

Endi savol, nima uchun bu sotilyapti? Mumkinmi yoki mumkin emasmi? Mumkin bo‘lsa, nega sotilyapti? Mumkin bo‘lmasa, nega ruxsat berildi?

Nima uchun pullik, nimaga 12 million 150 ming so‘m? Bu kimnidir sevgan raqamlarimi, bu raqamlarni ortida qanaqa «hikmat» bor? Bu narx qaysi mezonga asosan belgilanadi? Nega 384 million yoki 500 ming so‘m emas?

Qolaversa, tonirovka narxini bazaviy hisoblash miqdoriga bog‘lab qo‘yishadi… Deylik, go‘shtning tannarxi bo‘lishi mumkin. Buqa yem-xashagining narxi oshishi, oxir-oqibat peshtaxtaga keladigan go‘sht narxining oshishiga sabab bo‘lishi mumkin. Lekin tonirovka uchun beriladigan ruxsatnomaning qanaqa tannarxi bor? Nega u BHMga bog‘lab qo‘yildi? Nimaga tonirovka uchun beriladigan ruxsatnoma yil sayin oshishi kerak?

Ruxsatnoma berildimi, uning tannarxi yo‘q. Ruxsatnoma narxini BHM miqdoriga bog‘lab qo‘yish qaysi fuqarodan, qaysi vatandoshimizdan chiqqan tashabbus bu?» – deya mas’ullar oldiga savollar qo‘ygan advokat Kamoliddin Bahovaddinov.

Eslatib o‘tamiz, amaldagi tartibga ko‘ra, O‘zbekiston fuqarosi bo‘lgan jismoniy shaxslar uchun avtomobil oynalarini qoraytirishga ruxsat olish to‘lovi quyidagicha:

• orqa yon oynalar – yiliga 4,5 BHM (1 mln 215 ming so‘m);
• barcha yon oynalar – yiliga 45 BHM (12 mln 150 ming so‘m).

O‘tgan oyda YHXX boshlig‘i o‘rinbosari Erali Bozorov Kun.uz savoliga javoban «tonirovka» masalasida yengillik berilishi kutilmayotganini ma’lum qilgandi.