Эрдўған тадбирда Чўлпоннинг «Гўзал Туркистон» шеъридан парча ўқиб берди

БМТ 15 декабрда илк бор Бутунжаҳон туркий тиллар кунини нишонлади. Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған мазкур кунга бағишлаб ўтказилган тадбирда турк дунёсининг ва ер юзининг турли бурчакларида бир хил тилда гаплашадиган, бир хил орзу қиладиган, қалблари бирга уриб турган инсонларни ушбу сана билан қутлаган ва ўзбек шоири Абдулҳамид Чўлпоннинг «Гўзал Туркистон» шеърини ўқиб берган.

«1930-йилларда, истило ва зулм чидаб бўлмас даражага етганида, Ўзбекистоннинг жасур ўғли Сулаймон Чўлпон кейинчалик отиб ўлдирилишидан олдин ёзилган шеърида шундай деб ҳайқирган эди», – деган ва шеърдан тўртлик ўқиб берган.

Эрдўған нутқи давомида сўнгги икки аср нафақат турк миллати, балки бутун туркий дунё учун қийинчиликлар, азоб-уқубатлар билан ўтганини таъкидлади.

«Ҳа, бизнинг сўнгги икки асримиз нафақат миллатимиз, балки бутун туркий дунё учун қийинчиликлар, машаққатлар, азоб-уқубатлар ва ишғолларга тўла бўлди. Маданий жўғрофиямизнинг кўплаб минтақаларида ўша ерларнинг қадимги ўзига хосликлари, тиллари ва диний қадриятлари тақиқланган, халқлар парчаланиб кетган эди. Биз том маънода парчаланиш даврини бошдан кечирдик», – дейди Туркия президенти.

У энди бу даврлар ортда қолгани, Туркия туркий давлатлар ўртасидаги интеграцияни чуқурлаштириш ва кўп қиррали ҳамкорликни янада мустаҳкамлашни мақсад қилганини қайд этди.

Маълумот учун, Чўлпоннинг «Гўзал Туркистон» шеъри 1917 йилда ёзилган. Шоир бу асарида халқни ўзлигини англашга чақириб, мустамлакачиликка нисбатан ички норозилик ва озодлик истагини баён қилган.

Шеър 1941-1945 йилларда Туркистон ҳарбий легионининг марши сифатида ҳам эътироф қилинган.

Айтиш мумкинки, Ражаб Тойиб Эрдўған ўзбек адабиёти билан яхши таниш. У 2018 йилда Ўзбекистонга ташрифи вақтида Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ва Сенати аъзолари билан учрашувни Ўзбекистон халқ шоири Эркин Воҳидовнинг «Ўзбегим» қасидасининг туркча таржимасини ўқиш билан бошлаган, чиқишини Чўлпоннинг «Тўфон» номли шеъри билан якунлаганди.

***

Гўзал Туркистон, сенга не бўлди?
Саҳар вақтида гулларинг сўлди.
Чаманлар барбод, қушлар ҳамфарёд,
Ҳаммаси маҳзун. Бўлмасми дил шод?
Билмам не учун қушлар учмас боғчаларингда?

Бирлигимизнинг тебранмас тоғи,
Умидимизнинг сўнмас чироғи.
Бирлаш, эй халқим, келгандир чоғи,
Безансин энди Туркистон боғи.
Қўзғал, халқим, етар шунча жабр-у жафолар!

Ол байроғингни, қалбинг уйғонсин,
Қуллик, асорат – барчаси ёнсин.
Қур янги давлат, ёвлар ўртансин.
Ўсиб Туркистон, қаддин кўтарсин,
Яйраб, яшнаб ўз Ватанинг гул Боғларингда!