Ўзбекистон ақл даражаси рейтингида юқорилади

Халқаро IQ реестри дунёнинг турли мамлакатларидаги ўртача IQ (Intelligence quotient, интеллект коэффициенти – инсон ақл даражасининг миқдорий баҳоси) маълумотларини эълон қилди.

Биринчи ўрин 107,43 балл билан Хитойга насиб этган бўлса, Ўзбекистон 96,98 балл билан рўйхатдаги 127 давлат ичида 69-ўринни эгаллади. Дунё бўйича ўртача IQ 100 баллни ташкил қилади.

Рейтинг муаллифлари таъкидлашича, тадқиқот 2024 йилда ушбу сайтда бир хил тестдан ўтган бутун дунё бўйлаб 1,4 млн киши маълумотларига асосланган. Баъзи мамлакатлар маълумотлар йўқлиги сабабли киритилмаган. Рейтинг ҳар йили 1 январда янгиланади.

«Мамлакатлар бўйича ўртача IQ Шарқий Осиёда юқорироқ. Ўртачага яқин - Европа, Ғарбий Осиё, Океания, Шимолий Америка ва Шимолий Африкада. Марказий ва Жанубий Африка ҳамда Лотин Америкасида ўртачадан паст», дейилади хабарда.

Қайд этилишича, тест синовида Ўзбекистондан 8986 киши иштирок этган. Ўтган йили бу кўрсаткич 94,81 баллга тенг эди, бу йил 2,17 га ошган.

Кучли учликка Хитой (107,43), Эрон (106,63) ва Жанубий Корея (106,57) кирди. Габон 85,56 балл билан сўнгги ўринни эгаллади.

Марказий Осиё мамлакатлари орасида Қозоғистон 66-ўринда (97,27), Қирғизистон 84-ўринда (95,0), Тожикистон 96-ўринда (93,75), Туркманистон ҳақида маълумот йўқ.

Тадқиқотчилар таъкидлаганидек, мамлакатдаги ўртача IQ миқдорига қуйидагилар таъсир қилади:

- Юқумли касалликлар: 2010 йилги тадқиқот шуни кўрсатдики, юқумли касалликлар даражаси юқори бўлган мамлакатларда одатда IQ миқдори паст бўлган аҳоли яшайди. Ушбу касалликлар когнитив ривожланишга салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Африка юқумли касалликлардан энг кўп зарар кўрган қитъадир.

- Овқатланиш одатлари: 2025 йилги тадқиқот шуни кўрсатдики, яхши овқатланиш одатига эга бўлган болалар бошқа болаларга қараганда юқори IQ миқдорига эга.

- Интеллектуал фаолият: 2022 йилги тадқиқот шуни кўрсатдики, мунтазам равишда шахмат ўйнаш болаларнинг IQ даражасини ошириши мумкин. 1962 йилдаги яна бир тадқиқот шуни кўрсатдики, икки тилда сўзлашадиган болалар фақат бир тилда гапирадиган болаларга қараганда IQ тестида юқори балл олган.

- Генетика: 2013 йилда мингдан ортиқ эгизаклар иштирокида ўтказилган тадқиқот шуни кўрсатдики, IQ 50-80 фоиз генетика билан белгиланади.

Хулоса қилинишича, соғлом овқатланиш одатларини тарғиб қилувчи ва ўз фуқароларини интеллектуал рағбатлантирувчи фаолият билан шуғулланишга ундайдиган, соғлиқни сақлаш тизими яхши ривожланган мамлакатларда ўртача IQ даражаси юқори бўлган аҳоли яшайди.