Трамп тинчлик бўйича Нобел мукофотини олишни жуда хоҳлаяпти – ОАВ

АҚШ президенти Доналд Трамп ўзини тинчлик бўйича Нобел мукофотига номзод сифатида лобби қилиш бўйича ҳам омма олдида, ҳам ёпиқ эшиклар ортида фаол кампанияни бошлади, деб ёзди Bloomberg. Ушбу кампания лауреат эълон қилинишидан олдинги сўнгги кунларда авж олмоқда. Мукофот соҳиби 10 октябр куни эълон қилинади.

Ўтган ҳафта БМТ Бош ассамблеясида Трамп шундай деган эди: «Ҳамма мени тинчлик бўйича Нобел мукофотини олишим кераклигини айтмоқда». Унинг сўзларига кўра, на у, на АҚШ «Иброҳим келишувлари» – Исроил ва қатор араб давлатлари ўртасидаги муносабатларни нормаллаштириш тўғрисидаги битим учун ҳеч қачон эътироф этилмаган. Келишувлар 2020 йилда, Трампнинг биринчи президентлик муддати пайтида имзоланганди.

Трамп, шунингдек, 2025 йил январ ойида Оқ уйга қайтганидан бери камида олтита урушни тўхтатганини (жами тўққизта можарога аралашганини) мунтазам равишда таъкидлайди. Улар орасида Ҳиндистон ва Покистон ўртасидаги, шунингдек, Арманистон (АҚШ президенти уни доимо Албания билан адаштиради) ва Озарбойжон (уни камида бир марта Камбоджа деб атаган) ўртасидаги қуролли можаро бор.

Тўғри, тинчликпарвар Трампнинг хизматларини ҳамма ҳам тан олмайди. Танқидчилар таъкидлашича, АҚШ президенти тинчликка эришган ҳарбий ҳаракатлар «кичик миқёсда бўлган, унинг роли чекланган ёки гап аллақачон тугаган можаролар ҳақида борган».

Трампнинг Нобел қўмитасига босим ўтказишга уринишларига яна бир мисол сифатида Bloomberg унинг сентябр ойи охирида деярли барча америкалик генераллар ва адмиралларнинг йиғилишидаги нутқини келтиради. Шунда у тинчлик бўйича Нобел мукофоти берилишига умид қилмаётганини айтганди. «Улар [Нобел қўмитаси] уни ҳеч нарса қилмаган қандайдир йигитга беради», деди АҚШ президенти ва бу «АҚШ учун катта ҳақорат» бўлишини таъкидлади. Ушбу изоҳ АҚШ Ғазо секторидаги урушни тўхтатиш бўйича «Трамп режаси»ни эълон қилганидан бир кун ўтмай пайдо бўлди.

Трампнинг Нобел мукофотига даъвогарлиги масаласини нафақат президентнинг ўзи, балки унинг маъмурияти аъзолари ҳам кўтармоқда. АҚШ етакчисининг махсус вакили Стив Уиткофф август ойида Вашингтонда бўлиб ўтган вазирлар маҳкамаси йиғилишида Нобел қўмитаси «ниҳоят ишга киришиши» ва мукофотни ўз бошлиғига топшириши кераклигини айтганди. Bloomberg манбаларига кўра, у бу мавзуни европалик ҳамкасблари билан шахсий суҳбатларда ҳам муҳокама қилган. Бу ғояни илгари суришда АҚШ давлат котиби Марко Рубио ҳам иштирок этган, деб таъкидлади Bloomberg.

Бу кампаниядан ҳатто бизнес ҳам четда қолмади, дейилади мақолада. Pfizer бош директори Алберт Бурла яқинда Трампни АҚШ маъмуриятининг коронавирусга қарши вакцинани ишлаб чиқишни тезлаштириш бўйича «Товуш тезлигидан юқори операция» лойиҳаси учун мақтади. Унинг таъкидлашича, президентнинг бу саъй-ҳаракатлари «тинчлик учун Нобел мукофотига тўлиқ лойиқ бўларди».

Нобел қўмитаси тинчлик мукофоти билан боғлиқ тўғридан тўғри сиёсий босимни бошдан кечирмаганини таъкидлади, бироқ ҳам оммавий, ҳам хусусий тарзда ўтказилаётган «бир нечта кампаниялар»га эътибор қаратди.

Норвегияда тинчлик бўйича Нобел мукофоти совриндорининг эълон қилиниши «нафас ютиб» кутилмоқда, деб таъкидлади агентлик. Норвегия ва АҚШ ўртасида Вашингтоннинг тариф сиёсати ва Ғазо секторидаги уруш бўйича келишмовчиликлар мавжуд. Трамп маъмурияти томонлар савдо музокараларини давом эттираётган бир пайтда Норвегиядан импортга 15 фоизлик солиқ жорий қилди. Бундан ташқари, республикачи сенаторлар Ғазодаги уруш туфайли Исроил ва АҚШнинг бир қанча компанияларига сармоя киритишдан бош тортган Норвегия суверен фондига нисбатан виза чекловларини жорий этишни талаб қилди.

2025 йилги тинчлик бўйича Нобел мукофотига 338 номзод, шу жумладан 94 ташкилот даъвогарлик қилмоқда.