Бразилияда Болсонару тарафдорлари конгресс биносига бостириб кирди

Бразилиянинг собиқ президенти Жаир Болсонару тарафдорлари унинг сайловлардаги мағлубиятини тан олишдан бош тортган ҳолда, 8 январь, якшанба куни Миллий конгресс, Олий суд ва давлат раҳбарининг пойтахт Бразилиадаги қароргоҳига бостириб киришди.

Маҳаллий ОАВ томонидан эълон қилинган фотосуратлар ва видеоларда Бразилия байроқларини ушлаб олган, яшил ва сариқ либослардаги минглаб намойишчилар полиция тўсиқларини ёриб ўтиб, дераза ва эшикларни синдириб, сўнгра ҳукумат биноларига бостириб кирганини кўриш мумкин. Ичкарига кириб, улар у ерда вандализм ҳаракатларини амалга оширди. Полиция кўздан ёш оқизувчи газ ишлатди, аммо намойишчиларга қаршилик кўрсата олмади.

Сан-Паулу штатига амалий сафар билан борган Бразилия президенти Луиз Инасиу Лула да Силва федерал кучларни шаҳарда тартибни тиклашга жалб қилишни буюрди. Буйруқ 31 январгача амал қилади. Бундан ташқари, давлат раҳбари тартибсизликларга сабабчи бўлганларни жазолашга ваъда берди ва уларни «фанатик фашистлар» деб атади. «Биз бу вандалларнинг кимлигини аниқлаймиз ва улар қонун доирасида тўлиқ жазоланади», — деди у матбуот анжуманида.

Шарҳловчилар ҳозирги воқеаларни 2021 йил 6 январда президентлик сайловларида мағлуб бўлган Доналд Трамп узоқ вақт давомида овоз бериш натижаларини тан олишдан бош тортганидан сўнг АҚШ Конгресси биносига бостириб кириш ҳолати билан солиштирмоқда.

Бразилия пойтахтидаги тартибсизликлар аллақачон АҚШ, Европа Иттифоқи ва Лотин Америкасининг қатор давлатлари томонидан қораланди. Аргентина президенти Алберто Фернандес Twitter саҳифасида: «Бразилияда содир бўлаётган воқеаларга норозилигимни билдирмоқчиман. Мен ва Аргентина халқи Лула да Силвани у тўқнаш келган давлат тўнтаришига уриниш хавфи олдида сўзсиз қўллаб-қувватлаймиз», деб ёзди. Чили президенти Габриэль Борич «демократияга қўрқоқ ҳужум» ҳақида гапирди. Колумбия раҳбари Густаво Петро Америка давлатлари ташкилотининг шошилинч йиғилишини таклиф қилди ва шундай деб таъкидлади: «Фашизм зарба беришга қарор қилди. Ўнглар зўравонликка йўл қўймаслик шартномасини бажармади».

АҚШ президенти Жо Байден вазиятни «ғазаблантирадиган» деб атади. Миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчи Жейк Салливан «Қўшма Штатлар Бразилияда демократияга путур етказиш бўйича ҳар қандай саъй-ҳаракатларни қоралайди», деб ёзди. Унга кўра, Байден вазиятни диққат билан кузатиб бормоқда. «Бразилия демократик институтларини қўллаб-қувватлашимиз қатъий. Бразилия демократияси зўравонликдан силкинмайди», - дея таъкидлади у.

«Бразилия халқи ва демократик институтларнинг иродасига ҳурмат кўрсатиш керак», деди Франция президенти Эммануэл Макрон ва да Силва Парижнинг қўллаб-қувватлашига ишониши мумкинлигини қўшимча қилди. Европа кенгаши раиси Шарл Мишел ҳам «эркин ва адолатли сайловлар натижасида миллионлаб бразилияликлар томонидан демократик тарзда сайланган» да Силвани қўллаб-қувватлашини билдирди. Европа Иттифоқининг ташқи сиёсат бўйича раҳбари Жозеп Боррел «зўравонлик ҳаракатлари ва Бразилия ҳукумат кварталининг зўравон экстремистлар томонидан ноқонуний эгаллаб олинишидан ҳайратда қолганини» айтди.

Ўтган ҳафта Бразилияда Лула да Силва инаугурацияси бўлиб ўтди. У октябр ойида ўтган президентлик сайловларининг иккинчи босқичида 50,9 фоиз овоз билан ғалаба қозонган, унинг рақиби Болсонару эса 49,1 фоиз овоз олди. Ўзининг ўта ўнг қарашлари ва COVID-19 пандемияси ҳақидаги шубҳаси билан танилган Болсонару мағлубиятини тан олмади ва тарафдорлари томонидан ўтказилган сайловдан кейинги намойишлар «сайлов жараёнидаги ғазаб ва адолатсизлик туйғуси натижаси» эканлигини айтди.

Инаугурация қоидаларига кўра, сайланган президентга ўзидан олдинги президент томонидан махсус тасма совға қилиниши керак, бироқ Болсонару бир неча кун аввал Бразилиядан Флоридага учиб келгани учун маросимда қатнашмади. Кетишдан олдин Болсонару ижтимоий тармоқларда ўз тарафдорларига мурожаат қилиб, «жанглар ютқазилди, аммо биз урушда ютқазмаймиз» дея мурожаат қилди ҳамда уларни тартибсизликларга йўл қўймаслик ва мамлакат конституциясини ҳурмат қилишга чақирди.

Да Силва қасамёд қилган куни Бразилия полицияси пичоқ ва портловчи мосламаси бўлган эркакни қўлга олди – у эспланадага киришга уринган. Инаугурация Лулага ўзидан олдинги президент тарафдорлари томонидан юборилган таҳдидлар туфайли кучайтирилган хавфсизлик чоралари остида ўтказилди.