Жаҳон | 08:43 / 30.12.2023
10151
2 дақиқада ўқилади

Хатони тузатиш учун 4000 йилдан бери қизил қаламдан фойдаланилади

Ўқувчиларнинг уй вазифасини қизил қалам билан текшириш ўқитувчилар учун одатий ҳолатдир. Бундан кўп мамлакатларда фойдаланиб келинади. Қизил рангли сиёҳ кўпинча топшириқлар ва талабалар ишидаги хатолар, тузатишлар ва шарҳларни таъкидлаш учун ишлатилади. Бунга нафақат ҳозирги даврда, балки қадимда ҳам амал қилишган.

Қадимги Миср ёзма қўлёзмаларида ҳам худди шу ҳолатни учратиш мумкин. Ушбу қўлёзмалар кўпинча ёғоч, фил суяги ёки бошқа турдаги бардошли буюмларга ўйиб туширилган. Силлиқ, ёзиладиган сирт яратиш учун қўлёзмага гессо қатлами (гипс ва бошқа моддалар аралашмаси) қўлланилган. Ёзув буюмга туширилгандан сўнг қўлёзма қопламасини қириб ташлаш орқали ўчириш мумкин бўлган, бу эса унга янги ёзувлар қўшиш учун ишлатиш имконини беради. Ҳозир Ню-Йоркдаги Метрополитен санъат музейида сақланаётган ушбу қум билан қопланган қўлёзманинг чап томонида ҳали тўлиқ ўчирилмаган қадимий матн қолдиқларини кўриш мумкин.

Матннинг асосий қисми ўрганувчи томонидан ёзилган. Қадимги Мисрнинг анъанавий иероглифлари мураккаб ва кундалик фойдаланиш учун қулай бўлмаган, айниқса, уламолар маълумотни папирус варақлари ёки бошқа воситаларга тезда кўчиришга мажбур бўлганлар. Шунинг учун милоддан аввалги тахминан 3 минг йилликда иератик деб номланган янада курсив ва соддалаштирилган версия ишлаб чиқилди.

Иератик - Миср ёзувининг шакли бўлиб, иероглиф белгиларини сақлаб қолган, лекин уларни анча соддалаштирган, ёзишни тезроқ ва кундалик фойдаланиш учун қулайроқ қилган. Матн талқинига ихтисослашган собиқ мисршунос Уилям К. Хейс китобининг биринчи жилдида ушбу матннинг муаллифи Ини-су исмли йигит бўлганлиги ҳақида хабар беради. Унинг сўзларига кўра, бу “жуда расмий” хат ёзишни машқ қилиш учун мўлжалланган бир турдаги қоралама эди. Бунинг учун талаба ўз акасининг исмини адресат сифатида ишлатган. Шу билан бирга, у бир қанча имловий хатоларга йўл қўйган, буни устоз котибнинг уни тузатиш учун у ер-бу ерга қўйган қизил белгиларидан билиб олиш мумкин.

Бундан кўринадики, қизил рангдан фойдаланиш анча аввал, илм-фан илдиз ота бошлаган вақтларда ҳам амалиётда қўлланган.

Махсума Оққўзиева тайёрлади.

Мавзуга оид

Эълонлар

"Ўзбекинвест" компанияси томонидан "Яшил макон" умуммиллий дастури доирасида Қибрай туманида боғ яратилди

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери

BI GROUPʼдан 25% гача чегирма билан бизнес класс хонадонлар

Орзуни амалга ошириш фурсати етди: саёҳат учун муносиб маскан

Янгиланган Open билан харидлар янада қулайроқ!

Synergy PharmCo Gricar Chemical SRL Италия фармацевтика заводи билан ҳамкорликни мустаҳкамламоқда

"Ўзбекинвест" компанияси томонидан "Яшил макон" умуммиллий дастури доирасида Қибрай туманида боғ яратилди

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери

BI GROUPʼдан 25% гача чегирма билан бизнес класс хонадонлар

Орзуни амалга ошириш фурсати етди: саёҳат учун муносиб маскан

Янгиланган Open билан харидлар янада қулайроқ!

Synergy PharmCo Gricar Chemical SRL Италия фармацевтика заводи билан ҳамкорликни мустаҳкамламоқда

"Ўзбекинвест" компанияси томонидан "Яшил макон" умуммиллий дастури доирасида Қибрай туманида боғ яратилди

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери