Гўшт — ўзбекнинг ҳаёт тарзини белгилайдиган маҳсулот

Гўшт нархининг ошиши охирги йилларда ўзбекистонликларни энг кўп қийнаётган муаммолардан бири. Албатта, мулозимлар, амалдорлар, сердаромад аҳоли қатлами учун нарх ошиши сезилмаса керак, мен айтаётган гаплар мамлакатнинг асосий қисми — ўрта қатлам ҳақида. Қуйида гўш нархи ошиши нега оғриқли муаммо экани, бу ўзбеклар ҳаёт тарзини белгилаб берувчи энг асосий егулик экани ҳақида.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

«Энг арзон гўшт бизда...»

Ҳозир сизларга параллел оламдаги бир хабарни айтиб бераман, миш-миш эмас, давлат идораси томонидан берилган расмий хабар. Қишлоқ хўжалиги вазирлиги деб аталмиш сиз-у бизнинг солиқларимиз эвазига тузилган давлат ташкилотининг май ойидаги хабарида айтилишича, Тошкент бозорларидаги «арзонлаштирилган расталарда» қўй ва мол гўшти бир кг учун 65-75 минг сўмдан сотилаётган экан. Савдо расталарида 90-95 минг сўмдан, савдо марказларида 95-100 минг сўмдан гўш сотиларкан. Ва дунёдаги энг арзон гўшт сотиладиган давлатлардан бири биз эканмиз. Айтиб қўяй, май ойидан бери гўшт нархида кўп ўзгариш бўлгани йўқ.

Мен Тошкентга кўп бормайман, лекин пойтахтликлар ҳам «арзонлаштирилган гўшт расталари» деган сўздан ҳайрон қолишса керак. Ўзбекистоннинг оддий фуқароси сифатида биладиганим шуки, Тошкентда исталган нарса бошқа жойлардан қимматроқ, бунақа бўлиши табиий, пойтахтда пул кўп, нарх ҳам баландроқ «юради». Тошкентдаги гўшт нархи бизнинг қишлоқдаги гўшт нархидан икки баравар арзон бўлиши ақлга сиғадиган иш эмас камида.

Ва бояги хабарида Қишлоқ хўжалиги вазирлиги негадир Россия, Швеция, Жанубий Корея каби давлатларда гўшт нархи биздан қиммат эканини санаб кетган. Жаноблар, биз ўзимизга жавоб берайлик, шведлар қаердан гўшт топиб ейишни ўзи ҳал қилиб олади.

Албатта, барчамиз бу нархлар ҳақиқатга тўғри келмаслигини биламиз. Бизда вазирликлар негадир қайсидир муаммо ҳақида гапирганда уни ҳал қилишни эмас, «бу муаммо бошқа жойда биздан ҳам ёмонроқ эканини» гапиришга интилади. Энергетика вазирлиги ҳам Американинг қайсидир штатидаги блэкаутлар ҳақида ёзиб юради. Одамлар қаерда гўшт, электр неча пул эканини интернетдан, ўша давлатдаги танишларидан билиб олаверади, вазирликнинг вазифаси муаммони ҳал қилиш, бошқа давлатлар ҳақида маълумот бериш эмас.

Гўшт нархи қорамолга бериладиган озуқа нархи қимматлиги сабаб ошиб бораётгани кундай равшан. Масъул ташкилотлар мана шу муаммони ҳал қилиши керак. Мен мол боқиб катта бўлган йигитман, ёшлигимизда қишлоқдаги уйлар молсиз бўлмасди, ҳамма мол боқарди. Чунки сомон арзон эди, ем ҳам. Болалар даштда етаклаб мол боқарди. Ҳозир на мол боқадиган жой қолди, на арзон ем. Лекин шу туришда ҳам қишлоқлар ўзини ўзи эплаяпти, гўшт дўконлар қишлоқнинг ўзидан чиққан молларнинг гўшти билан тўла. Агар одамлар нарх-наво баланд, деб мол боқмай қўйса, вазият чидаб бўлмас даражага чиқади.

Қурғоқчилик, фалон, пистон, деб баҳона қилиб ўтираверса, ҳеч нарса ўзгармайди. Буғдой ўзимиздан чиқади, пахта ҳам. Нима қилиб бўлса ҳам, ушбу икки маҳсулот қолдиғидан олинадиган ем нархини тушириш керак. Акс ҳолда гўшт нархи тушишидан умид узса ҳам бўлади. Ўзи бизда нарх ҳеч қачон тушмаган, ошмай туриши ҳам катта гап.

«Стратегик маҳсулот»

Мен гўштга ўзбекнинг стратегик маҳсулоти деб таъриф берган бўлардим. Бошқа давлатларни билмадим, бизда айнан гўшт нархи одамларнинг ҳаёт тарзини белгилаб беради, азалдан шунақа бўлган. Тўйга яқинлар фалон кило гўштни ҳисоблаб пул йиғади, бошқа озиқ-овқат нархи ҳам гўштга боғлаб ҳисобланади, рўзғор қиладиган эркак кўчада нимадир ейишдан тийилиб «Бу пулга фалон кило гўшт беради», дейди. Таксистга нега нарх ошди десангиз, «Бир кило гўшт 150 минг сўм бўлди», дейди. Гўшт нархи ошса, ош нархи ошади, сомса ейиш хурсандчиликка айланади. Бошқа ҳеч қайси давлатда гўшт каби биздаги ҳамма нарсага таъсир қиладиган маҳсулот бўлмаса керак.

Ёшлигимизда болалар кимнингдир рўзғорига ҳавас қилса, «Фалончалар ҳар куни гўшт оларкан», дейишарди. Бу ёш болаларнинг кўчадаги ўйин орасида айтган гапи қанчалик жиддий гап бўлганини мана энди тушуниб етяпман. Шу учун вазирликлар, идоралар, билмадим, гўшт нархига таъсир қила оладиган ким бўлса ҳам «Ҳа, нарх ошяпти, нима қилайлик, ҳамма ерда шунақа», деб оғзини очиб ўтириши керак эмас. Биз «ҳамма ерда» эмас, Ўзбекистонда яшаймиз! Гўштдек жуда муҳим маҳсулот нархи одамлар қозонига оғирлик қиладиган даражада бўлиб кетишининг олдини олиш шарт.

Гўшт дўконга кирганимда кичкина болачалар «20 мингга гўшт беринг, 30 мингга гўшт беринг», дейишини эшитиб, уларнинг олдида ўзимни айбдор ҳис қиламан. Кўз ўнгимда миллатдошларим гўшт ейишга қийналаётганини кўриш жуда оғир. Оналар ўзлари бунча оз пулга гўшт олишга уялиб болаларини қассобхонага юборишади.

Мулозимлар халқнинг қозонида нима қайнаётганини билармикин? Одамлар граммлаб гўшт олаётганини-чи? Жаноб, Актам Ҳаитов, ўрта қатламдаги халқимиз кўп гўшт емаяпти, еёлмаяпти...

Ўткир Жалолхонов тайёрлади.

Тасвирчи ва монтаж устаси — Фахриддин Ҳотамов