Sholi poyadan aziyat chekayotgan fuqarolar dardini kimga aytsin?

Har qanday inson hayotida yangi uy qurish, ko‘chib kirish, Vatan ichra o‘z Vataniga ega bo‘lish baxt sanaladi. Shu jihatdan yurtdoshlarimiz yangi uy - joy qurishga azaldan alohida mehr bilan qaraydi. 

Bugun O‘zbekiston bo‘ylab namunali tipdagi yangi uy-joylar qurish jadal sur'atda o‘sib bormoqda. Biroq muammo, kamchiliklar ham talaygina. Kun.uz elektron manziliga kelgan murojaatlardan birida ayni shu haqda ma'lum qilingan. 

Toshkent viloyati, O‘rta Chirchiq tumani, Qo‘qonovul massivida bunyod etilgan namunali tipdagi uylarda istiqomat qiluvchi 46 xonadon egasi bugun hadik va xavotir bilan yashamoqda. Gap shundaki, ushbu uylarning shundoq yonida, taxminan 30-40 gektar yer maydonida sholi ekiladi. Qariyb bu muammo bilan aholi 2 yildan beri kurashib kelmoqda. Ammo natija yo‘q.

Ijodiy guruh murojaatni o‘rganish maqsadida aytilgan manzilga yetib bordi. Bizni mahalla ahli kutib oldi. Eng avvalo murojaatda aytilgan sholi ekinzori ko‘zdan kechirildi. Haqiqatdan ham ulkan hududda sholi ekilgan. Ekinzor ichi suv bilan to‘la.  

Ma'lumot uchun: 30-40 gektar sholiga quyilgan suv 40 000 kubometrgacha boradi. Sholi maydonining relefi mahalladan 1-1.5 metrga baland. Maktab fizika darsligidagi tutash idishlar qoidasiga ko‘ra, o‘rtaliqda zovur o‘tkazilgan taqdirda ham, sholining suvi mahalla uylarining tagidan buloq bo‘lib otilib chiqadi. Chunki, bu hududda yer qazilsa, tuproqsiz shag‘al ko‘rinadi. Bunday yer ostida suv quvurda oqqanday oqadi.

Ushbu sholi ekinlari qaysi fermer xo‘jaligiga yoxud kimga qarashli ekani bilan qiziqdik. Ma'lum bo‘lishicha, sholi ekinlariga javobgar shaxs Bahrom Qoraxo‘jayev bo‘lib, undan sholi ekinzori haqida ma'lumot olishga harakat qildik.

“Bu yer o‘zi botqoq joy. Avvaldan sholi poya bo‘lib kelgan. Bu yer shunday joy – kerak bo‘lsa traktor ham cho‘kib ketadi. Uylarga zarari tegmaydi. Mening o‘zim shu yerda, kanalni yonida turaman – uyimni hech qayeri yorilmagan. Sholi ekilgan joy taxminan 10-15 gektardir. Bu yerning tagida hamma joyda suv bor. Fermer xo‘jaligi shu yerga ekib bergin, degan, ekmoqdamiz. Bu yerning rahbari boshqa odam – Rustam aka, degan inson”, - deydi u.

Hozirgi kunda sholiga quyilgan suv oqibatida yer osti suvlari yana ko‘tarilib, yer sathidan 0,5 metrgacha kelgan. Sholiga bir necha oy davomida tinmay suv quyib turilishi, kuzda suv to‘xtatilganda, poydevorlar tagidan suv qochishi oqibatida, yana devorlar yorilishi mumkinligi, uy egalarining shuncha uyga qilgan xarajatlari va harakatlari besamar bo‘lishi aniq. 

“Bu yerda o‘n kun-o‘n besh kundan beri ishlamoqdaman. 15 kunning ichida uchinchi marta devorlarni yamayapman, bo‘linib ketmoqda. Rahbarlar kelib ko‘rishdi. Uylar cho‘kmoqda. Boshqa uylarda ham shunday holat”, - deydi uylardan birida ta'mirlash ishlarini olib borayotgan ustalardan biri.

Bu masalaning bir tomoni. Sholi ekinlaridagi turli xil chivin va hasharotlarning aholi sog‘lig‘iga ko‘rsatayotgan ta'siri esa ikkinchi dolzarb masala.

Sog‘liqni saqlash vazirligining 2009 yildagi qaroriga ko‘ra, sholi ekinlari aholi yashash hududidan 3 km masofada uzoqlikda joylashishi, sholi ekinlaridagi mavjud turli chivinlar bezgak kabi kasalliklarni tashish ehtimoli borligi ta'kidlangan. Biroq, mazkur tartibga ham sholi ekuvchilar amal qilmagan. Boz ustiga, sholi ekinlari atrofidagi hududda chorva mollarining boqilishi ham dard ustiga chipqon bo‘lmoqda.

“Asosiy muammo – bahor paytida yer ostidagi suvlar ham tepaga ko‘tariladi, buning ustiga sholi ekilgan, unga suv quyilmoqda, sholidan chivin chiqayapti, undan ham baribir qandaydir kasallik chiqadi. Yosh bolalar, keksalar bor. Aholining mol-qo‘ylari ham bor”, - deydi fuqarolardan biri.

Aholi shu va boshqa muammolar bilan mutasaddi rahbarlarga murojaat qilgan. Ammo natija haminqadar. Oddiy misol: namunali uylar atrofida qurilish ishlaridan so‘ng to‘plangan chiqindi bugun aholiga quruvchilardan esdalik sifatida qolgan. Tabiiyki, bunday vaziyatda obodonlashtirish, tozalik haqida gapirmasa ham bo‘ladi.

“Respublika Xalq qabulxonasiga murojaat qilinganida, ishchi guruhi kelib, o‘rgangan. Mahallamizda fuqarolarning ishtirokida ko‘rib chiqilgan. Murojaat qilingan masalalarda haqiqatdan ham kamchiliklar mavjudligi o‘z tasdig‘ini topgan. Shu kamchiliklardan biri – yo‘l qurilishi deyarli oxiriga yetay deb qoldi. Faqat bir muammo qoldi – zovurni ustidan o‘tgan ko‘prik qurilishi loyihada bo‘lmaganligi uchun bunga hech kim mablag‘ ajrata olmayapti, qurib ham bera olmayapti. Bu og‘zaki aytishlari bo‘yicha. Uylar bizga 2017 yilning yanvarida topshirilgan. Qurilishdan chiqqan chiqindilarni olib chiqib ketish bo‘yicha ishlar to‘xtab qoldi”, - deydi fuqarolardan yana biri.  

Bizni mahalla aholisi bilan suhbatimiz yakunida O‘rta Chirchiq tumani hokimi o‘rinbosari Asqar Turdialiyev sholi ekinlarini ko‘zdan kechirish uchun kelganining guvohi bo‘ldik. Kutilmaganda hokim o‘rinbosarining tashrifi mahalla ahlini ham hayratga soldi. Balki tashrif sababi biroz avval suhbatlashgan sholi ekiniga javobgar Bahromjonning axboroti bilandir, balki vatanparvarlik tuyg‘usi bilandir, bu biz uchun qorong‘i. Biroq biz ba'zi savollarga javob olishga harakat qildik. 

“Ularning joylashtirishga ruxsati bor. Bizga murojaat qilingan masala bo‘yicha shug‘ullanmoqdamiz. O‘zi sizlarning bu yerga kelganingizdan hokimning xabari bormi? Sizlar xabar berishingiz kerak. Tuman hokimligini bir og‘iz xabardor qilib qo‘yishingiz kerak-ku. 

Biz mana choralar ko‘rmoqdamiz. Yopib tashlamoqdamiz, kechqurun kelib ochayapti fermer. Suvni to‘xtatmoqdamiz, fermer kechqurun kelib ochib tashlamoqda”, - deydi hokim o‘rinbosari.

Qiziq, bu tumanda jurnalistlar aholi murojaatini o‘rganish uchun tuman hokimidan ruxsat olishi kerakligi yozilmagan qoidami yoki tuman hokimi o‘rinbosarining nimagadir sha'ma qilishimi? 

Yana ham qizig‘i, nahotki tuman hokimi o‘rinbosari hayotga tatbiq etilayotgan huquqiy hujjjatlarning ijrosi, aholi muammosining qay darajada yechim topayotganidan bexabar bo‘lsa? 

Yoxud 2017 yil 15 may kuni viloyat hokimining ushbu mahalla aholisi bilan uchrashuvida sholi maydonlarini bartaraf qilish bo‘yicha tuman hokimi va tuman hokimi 1-o‘rinbosariga topshiriq bergan bo‘lsa ham, hamon bu topshiriqning ijrosi negadir to‘xtab turgani tushunarsiz. 

          
Shuningdek, mazkur namunali uylarga 2015 yilda, qurilish boshlanishidan oldin berilgan xulosada “yer osti suvlari 90 sm. gacha” deb qayd etilgan. Biroq, 2016 va 2017 yillarda bu ko‘rsatkich hujjatda ko‘rsatilgandek emasligi mutaxassislar tomonidan o‘rganilganda ma'lum bo‘lgan. Bu borada mutasaddi rahbarlar xech qanday chora ko‘rmagan.  

Xullas, lo‘nda qilib aytganda, O‘rta Chirchiq tumani hokimi aholi murojaatlariga yaxshiroq e'tibor qaratsa, Prezident olib borayotgan siyosatning amaldagi ifodasiga o‘z hissasini qo‘shgan bo‘lar edi.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish