Jizzaxdagi bir auksion mashmashasi: Cudlar tadbirkor ayol zarariga qaror chiqarmoqda

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

Navbatdagi murojaat Jizzax shahridan kelib tushdi. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanayotgan va uni kengaytirishga qaror qilgan Gyunel Aliyeva Jizzax kichik sanoat zonasida joylashgan ishlab chiqarishga mo‘ljallangan binoni 2019 yil 22 noyabrda onlayn auksionda yutib oladi.

Onlayn auksiondan mulk xarid qilib foyda va daromad olish o‘rniga o‘ziga qo‘shimcha boshog‘riq orttirib olgan yuzlab (balki minglab) insonlar singari navbatdagi insofli egallovchi — Gyunel Aliyeva bugungi kunga kelib xarid qilgan mulkidan ajralib qolish arafasida va o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan ravishda sudma-sud sarson bo‘lmoqda.

Uning yakka-yu yagona «aybi» — insofli egallovchi sifatida davlatning onlayn auksionida ishtirok etib, mulkni qo‘lga kiritgani.

2019 yilda «UZ KAMOL TEKS» MChJga tegishli bo‘lgan, yer maydoni 9,33 sotixli ushbu noturar ko‘chmas mulk avval «Aloqabank»ning Jizzax filialidan olingan kredit uchun garovda turgan. Kredit o‘z vaqtida to‘lanmagani sababli, G‘allaorol tumanlararo iqtisodiy sudining hal qiluv qaroriga ko‘ra, undiruv garovdagi mulkka qaratilgan va ijro yuzasidan bino onlayn auksionga chiqarilgan.

302 million so‘m evaziga auksionda g‘olib chiqib, mulkni qo‘lga kiritgan Gyunel Aliyevaning aytishicha, u mulkni xarid qilganida u bir qavatli binodan iborat bo‘lgan, faqat kirish qismidagi bino ustida 2-qavat ko‘tarilib, tom qismiga fermalar o‘rnatilgan bo‘lgan. U 2-qavat tomini profnastil bilan yopgan, suvalmagan binoni to‘liq suvoqdan chiqargan, derazalarga plastik romlar o‘rnatgan, kanalizatsiya o‘tkazgan.

AT «Aloqabank» Jizzax filiali yuristi Akbarali Meliboyevning ta'kidlashicha, garovga qo‘yilgan bir qavatli bino o‘zgartirilayotganda yoki uning hududida qo‘shimcha narsalar qurilayotganida albatta garovga oluvchi — bankning ruxsati olinishi kerak bo‘lgan. Biroq MChJ rahbari bunday qilmagan.

Xullas, G‘allaorol tumanlararo iqtisodiy sudining qarori qonuniy kuchida. Garov obekti auksionga chiqarilgan. 325 millionga baholangan mulk, qayta-qayta auksionga chiqarilib, narx pasayishi natijasida 2019 yil 22 noyabrda 302 millionga sotilgan. Bu pullardan 205 million so‘mlik kredit qarzdorligi qoplangan.

Unda nimadan muammo kelib chiqmoqda o‘zi?

Gap shundaki, «UZ KAMOL TEKS» MChJ rahbari Qosimjon Husanov o‘zi uchun emas, o‘zga tashkilotning kredit ta'minoti uchun mulkini kafillik shartnomasi asosida garovga qo‘ygan. «Mol achchig‘i jon achchig‘i», deyishadi. O‘zgalarning o‘z zimmasidagi majburiyatini bajarmasligi oqibatida mulkidan osongina ajralib qolishni istamaydi: uni ham to‘g‘ri tushunish mumkin. Shuning uchun u ko‘chmas mulkini qaytarish uchun turli hiylalarga qo‘l urmoqda.

Shu sababli ish 2020 yil 14 sentyabrda fuqarolik ishlari bo‘yicha Jizzax tumanlararo sudida ko‘rib chiqilgan. Sud majlisida garovga qo‘yilganidan so‘ng binoning 2-qavati qurilgani, auksionga chiqarishdan avval MIB binoni ko‘zdan kechirish jarayonida uni «ikki qavatli» deb yozib, xatoga yo‘l qo‘ygani qayd etilgan va onlayn auksion bayonnomasi haqiqiy emas, deb topilgan.

Ko‘rib turganingizdek, sud MIB Jizzax shahar bo‘limi va Gyunel Aliyevadan davlat foydasiga 11 million 600 ming so‘m davlat boji undirish ham belgilangan.

Ya'ni, bo‘lib o‘tgan mashmashalarga hech narsaga aloqasi yo‘q, bor-yo‘g‘i auksionda qatnashgan Gyunel Aliyeva 11,6 million so‘m davlat boji ham to‘laydigan bo‘lib turibdi. Buni qanday tushunish mumkin?

Nega Gyunel Aliyeva pul to‘lashi kerak?! Sabab? Sud bu yerda majburiyatlarga tupurgan tomonning tarafini olib, MJtKning 229-moddasi 4-qismiga ham tupurib, insofli xaridorni jazolashga jazm qilmadimikan?

Ushbu sud qaroriga Jizzax shahar prokuraturasi tomonidan protest keltirilgan.

Lekin appellyatsiya bosqichida protest inobatga olinmagan va dastlabki sud qarori o‘zgarishsiz qoldirilgan.

Hozir kuchda bo‘lgan sud qaroriga ko‘ra, G.Aliyevaga «Elektron onlayn-auksionlarni tashkil etish markazi» DUK 3,025 mln so‘m, AT «Aloqabank» Jizzax filiali 203,277 mln so‘m, MIB Jizzax bo‘limi 4,145 mln so‘m, «UZ KAMOL TEKS» MChJ 88,037 mln so‘m to‘lab berishi, bino «UZ KAMOL TEKS» MChJga qaytarilishi kerak.

Gyunel Aliyeva auksionda qatnashib, bu mulkni qo‘lga kiritish uchun moddiy boyliklari, bozordagi do‘koni, avtomobili, tillalarini zudlik bilan arzoniga sotgani bu o‘rinda hech kimni qiziqtirmaydi: «Aybing shuki — davlat korxonasi tomonidan uyushtirilgan auksionda qatnashgansan».

Biz ushbu masala borasida mulkni auksion uchun rasmiylashtirgan MIB Jizzax shahar bo‘limi davlat ijrochisi G‘ayrat Rahmonqulovning fikrlariga qiziqdik.

MIB ijrochisining hikoya qilib berishicha, sud ijro varaqasi shahar MIBga kelib tushgach, xolislar va qarzdor Qosimjon Husanov ishtirokida binoni ko‘zdan kechirish dalolatnomasi tuzilgan. Binoda tugallanmagan 2-qavat borligi ham qayd etilgan. Binoga oid qolgan barcha ko‘rsatkichlar garov shartnomasida hamda binoning kadastr hujjatlariga mos kelgan. 2-qavat uchun kadastr hujjati bo‘lmagan. Auksionga chiqarish uchun elektron jadval to‘ldirilayotganida binoda noqonuniy qurilma borligi qayd etilgan.

Onlayn auksion o‘tkazilishi uchun ijrochi tomonidan kiritilgan ma'lumotlar

G‘.Rahmonqulov auksionga kiritilgan ma'lumotlarda faqat bino ikki qavatli ekanini qayd etgani, chunki ikki qavatli ekanini o‘z ko‘zi bilan ko‘rgani, qolgan barcha ma'lumotlar kadastr hujjatlariga mos ravishda uning 1-qavatida joylashgan yuzalar kiritilganini aytib o‘tdi.

Auksiondagi goliblik bayonnomasidagi yozuvlar

Bu kazus tufayli unga nisbatan xizmat tekshiruvi tayinlangani, u jiddiy xatoga yo‘l qo‘ymagan, deb topilgani hamda unga faqat ogohlantirish berilganini ma'lum qildi.

Guvohi bo‘lganingizdek, garchi bino ikki qavatli deb yozilgan bo‘lsa-da, auksion ma'lumotiga uning garovga qo‘yilgan paytdagi — birinchi qavatidagi maydonlari kiritilgan. Ikkinchi qavatdagi keyinroq paydo bo‘lgan qariyb 300 kvadrat metr maydon ko‘rsatilmagan.

Ushbu chigal masalada yana bir g‘ayritabiiylik borki, bino qandaydir fursatda uchinchi odamga ham sotilgan. Ya'ni, bankka garovga qo‘yilgan bino, so‘ngra auksionda Gyunel Aliyevaga sotilib bo‘lgach, 2019 yil 30 dekabr kuni boshqa bir kadastr raqami bilan uchinchi tomon — Rustam Axatovga notariusda rasmiylashtirilgan oldi-sotdi shartnomasi orqali 500 ming so‘mga (ol-a!) pullangan.

Ma'lumki, garovda turgan binoga kadastr idorasi orqali taqiq qo‘yiladi. Bino auksionda sotilib, bank krediti qoplangach va ko‘chmas mulk Gyunel Aliyevaga rasmiylashtirilgach, u qanday qilib boshqa odamga sotib yuborildi?

Bu boradagi savollarimizga javob olish uchun Davlat kadastr agentligi Jizzax shahar bo‘limida bo‘ldik. Idoraning «Bir oyna» bo‘limi mutaxassisi Sherzod Allamurodov kadastr bo‘limi xodimlarining aybi bilan, bino sotilgach, undagi taqiqlar yechilgan paytda binoga ikkinchi kadastr raqami berilganini aytib berdi.

Biroq, Sh.Allamurodov kadastr raqami bekor bo‘lgani, oldi-sotdi shartomasiga ko‘ra binoni xarid qilgan yangi egasi Rustam Axatovga bino hech qanaqasiga rasmiylashtirib berilmasligi va kadastr hujjatlari hamon Gyunel Aliyeva nomiga rasmiylashtirilganini tilga olib o‘tdi.

Gyunel Aliyeva bu borada Jizzax shahar ma'muriy sudiga murojaat qilgan. Uning da'vosi qanoatlantirilgan. Sud 2020 yil 30 iyulda «Yermulkkadastr» DK Jizzax filiali 2020 yil 22 mayda tomonidan berilgan davlat reyestridan ko‘chirmani haqiqiy emas, deb topgan.

«UZ KAMOL TEKS» MChJning Jizzax viloyat ma'muriy sudiga yuborgan apellyatsiya shikoyati qanoatlantirilmagan.

Qarang: ko‘chmas mulki o‘zining qo‘lidan ketganini aniq biladigan odam, kadastr idorasidagi yosh yigitlarning xatosidan foydalanib, uni boshqa bir odamga sotmoqda. Bu xatolik ma'muriy sud qarori bilan bartaraf etilgach, unga nisbatan yana apellyatsiya bermoqda.

Albatta, mazkur holatda endilikda o‘ziga tegishli bo‘lmagan mulkni ko‘ra-bila turib boshqa odamga sotish aslida firibgarlik hisoblanadi, agarda Rustam Axatov ariza bilan murojaat qilsa, jinoyat ishi ham ochilishi mumkin.

Lekin, ko‘p ehtimolki, u ham Qosimjon Husanovning tanishi bo‘lishi kerak. Hechqisi yo‘q, yaxshigina bir tushlik (500 ming so‘m) evaziga qilingan kelishuvdan tomonlar ko‘p narsa yo‘qotishmayapti, kelishib olishar...

Guvohi bo‘lganingizdek, bank, kadastr, MIB — voqeaga aloqador barcha idoralar, hattoki prokuratura ham Gyunel Aliyeva bekorga sarson qilinayotganini ta'kidlashmoqda. Biroq Jizzaxdagi fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlar insofli xaridorga qarshi chiqib, kimni himoya qilayotganini anglayapsizmi?..

Qonunchilikka murojaat qilamiz: Fuqarolik kodeksining 229-moddasi 2-qismida: «Agar mol-mulk sud qarorlarini ijro etish uchun belgilangan tartibda sotilgan bo‘lsa, mol-mulkni ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan asoslar bo‘yicha talab qilib olishga yo‘l qo‘yilmaydi», deyilgan.

229-moddaning birinchi qismda qanday holatlarda sotilgan mulkni talab qilib olish mumkinligi sanab o‘tilgan va sotilgan mulk ularga tushmaydi.

• Mol-mulk uni boshqa shaxsga berish huquqiga ega bo‘lmagan shaxsdan haq to‘lab olingan bo‘lsa — davlatning ochiq auksionidan xarid qilib olinmoqda;
• oluvchi buni bilmagan va bilishi mumkin bo‘lmagan bo‘lsa — bilgan;
• mol-mulk mulkdor tomonidan yoki egalik qilish uchun mulkdor bergan shaxs tomonidan yo‘qotib qo‘yilgan yoki mulkdordan yoki u mol-mulkini bergan shaxsdan o‘g‘irlangan yo bo‘lmasa, ularning ixtiyoridan tashqari boshqacha yo‘l bilan ularning egaligidan chiqib ketgan bo‘lsa — yo‘qotilmagan, mulkdor o‘z ixtiyori bilan garovga tikkan;

Albatta, bunday mashmashalar onlayn auksionga ishonchni pasaytiradi. Ko‘chmas mulk xarid qilish istagida bo‘lgan tadbirkorlarning hafsalasini pir qiladi.

Xo‘sh, maydoni qariyb 300 kv.m bo‘lgan 2-qavat masalasi nima bo‘ladi, axir sobiq egasi faqat 1-qavatni garovga qo‘ygan edi-ku, degan haqli savol tug‘iladi.

Buning yechimi juda oddiy: Gyunel Aliyeva «UZ KAMOL TEKS» MChJ rahbari Qosimjon Husanovga 2-qavatni barpo etish uchun ketgan shlakobloklar va fermalarning pulini berish kerak, Qosimjon Husanov esa o‘sha puldan binoni ikkinchi marta xarid qilgan Rustam Axatovga 500 ming so‘mni to‘lash kerak, bo‘ldi — olam guliston. Nega garovdagi mulk ustida barpo etilgan qo‘shimcha bino uchun butun bir bino qaytarib olinishiga harakat ketmoqda? Bu adolatdanmi?

Shu kunlarda ham ham yengil penoblok ishlab chiqarib, tadbirkorlik bilan shug‘ullanayotgan, o‘z faoliyatini jinsi matolardan sifatli kiyim-kechak ishlab chiqarish bilan kengaytirishni mo‘ljallagan Gyunel Aliyevaning hafsalasi pir bo‘lgan, adolatga ishonchi qolmagan, hozirgi kunda sudma-sud sargardon yuribdi.

U endi Bosh prokuratura va Oliy suddan adolat kutmoqda. Ayni paytda ish Oliy sud tomonidan nazorat tartibida ko‘rib chiqishga hozirlik ko‘rilmoqda.

Biz esa voqealar rivojini sinchkovlik bilan kuzatishda davom etamiz.

Shuhrat Shokirjonov, Kun.uz maxsus muxbiri
Tasvirchi: Jahongir Aliboyev