2024 yil budjeti, dollarning yangi marrasi va xususiy sektorga o‘tadigan suv ta’minoti - iqtisodiy taymlayn

2024 yil uchun budjet qonuni loyihasi e’lon qilindi: asosiy ma’lumotlar

Iqtisodiyot va moliya vazirligi e’lon qilgan hujjatga ko‘ra, konsolidatsiyalashgan budjet daromadlari 375 trln so‘m, xarajatlari 427 trln so‘m bo‘lishi kutilmoqda. Davlat budjeti daromadlari esa 270,3 trln so‘mni, xarajatlari 279,6 trln so‘mni tashkil etadi.

Budjet taqchilligining yuqori chegarasi 52,5 trln so‘m yoki yalpi ichki mahsulotga nisbatan 4 foiz miqdorida belgilanmoqda. Hukumat 2022 yildan beri defitsitni 3 foizdan oshirmaslik maqsadini budjet qonuniga kiritib keladi, biroq taqchillik o‘tgan yili 4 foizga, joriy yilning 9 oyida esa qariyb 6 foizga yetdi. Yil yakunigacha hukumat defitsitni 5,5 foizdan oshirmaslikni reja qilgan. 3 foizlik maqsad esa 2025-2026 yillarga qoldirildi.

2024 yil uchun yalpi ichki mahsulot 1 kvadrillion 301 trln so‘mni tashkil etishi prognoz qilinmoqda. YaIM o‘sish sur’ati prognozi – 5,6-5,8 foiz.

Inflatsiya 2024 yilda 8−10 foiz, 2025 yilda 7,5−8,5 foiz, 2026 yilda 5,7 foiz bo‘lishi kutilmoqda.

O‘zbekiston Respublikasi nomidan va O‘zbekiston Respublikasining kafolati ostida tashqi qarzlarni jalb qilish bo‘yicha yillik imzolanadigan yangi bitimlarning cheklangan hajmini 5 mlrd dollar etib belgilash taklif qilinmoqda.

Asosiy soliq stavkalari o‘rta muddatli istiqbolda o‘zgarishsiz qoladi. 2024 yil 1 apreldan tarkibida shakar mavjud bo‘lgan gazlangan ichimliklarga 1 litr uchun 500 so‘m miqdorida aksiz solig‘i joriy etilmoqda.

2024 yil 1 apreldan yuk ko‘tarish quvvati 10 tonnadan og‘ir yuk mashinalari uchun yillik bazaviy hisoblash miqdorining 5 baravari miqdorida yo‘l yig‘imini joriy etish taklif qilinmoqda.

2024 yil 1 apreldan dori vositalari, shuningdek veterinariya dori vositalari, tibbiyot va veterinariya buyumlarini realizatsiya qilish, olib kirish hamda ularni ishlab chiqarish uchun chetdan olib kelingan xomashyoga QQS imtiyozi bekor qilinishi mumkin.

O‘zini o‘zi band qilganlarning yillik daromadi 100 mln so‘mdan oshganda 4 foizlik yagona soliqqa tortish ko‘zda tutilmoqda.

2024 yil davlat budjeti prognozlarida geosiyosiy ziddiyatlar bilan birga oltin va mis narxlarining pasayishi, energiya resurslari tariflarining oshirilmay qolishi, pensiya va ish haqlarining oshirilishi budjet xarajatlarini ko‘paytiruvchi asosiy risklar sifatida ko‘rilmoqda.

Kelgusi yilda ish haqi va pensiyalar oshiriladi

2024 yilda ham budjet xodimlarining ish haqi, pensiya va stipendiyalar miqdorini oshirish rejalashtirilgan. Bu haqda Iqtisodiyot va moliya vazirligi tomonidan e’lon qilingan davlat budjeti loyihasida keltirib o‘tilgan.

Eslatib o‘tamiz, 2023 yilda bir marta – 1 apreldan pensiyalar va nafaqalar miqdori, 1 maydan budjet tashkilotlari xodimlarining ish haqi 7 foizga oshirilgandi.

Ma’lum bo‘lishicha, joriy yil oxirigacha shakllangan inflatsiya miqdori yil davomida budjet tashkilotlari xodimlarining ish haqi va pensiya miqdorlarining oshirilgan foizlaridan yuqori bo‘lgan taqdirda, kelgusi moliya yilining yanvar oyidan ish haqi va pensiyalarni ushbu foizlarga oshirish orqali kompensatsiya qilish tartibi joriy etiladi. Masalan, yillik inflatsiya 9 foiz bo‘lsa, yanvarda oyliklar va pensiyalar yana 2 foizga oshishi mumkin.

Yo‘lovchi poyezdlari chipta narxlari oshirildi

1 noyabrdan temiryo‘l kassalarida mahalliy yo‘nalishlar uchun tezyurar poyezdlar va yuqori tezlikda yuruvchi “Afrosiyob” poyezdlari uchun chiptalar narxlari yangilandi.

“O‘zbekiston temiryo‘llari” e’lon qilgan yangi tariflarga ko‘ra, mahalliy yo‘nalishlardagi yo‘lovchi poyezdlari chipta narxlarining tarif qismi 44 foizga oshgan. Yuqori tezlikda harakatlanuvchi “Afrosiyob” elektropoyezdlari chiptalari:

• Toshkent – Buxoro –Toshkent yo‘nalishida: VIP 530 000 so‘m, biznes 385 000 so‘m, ekonom 280 000 so‘m.
• Toshkent – Qarshi – Toshkent yo‘nalishida: VIP 455 000 so‘m, biznes 325 000 so‘m, ekonom 235 000 so‘m.
• Toshkent – Samarqand – Toshkent yo‘nalishida: VIP 330 000 so‘m, biznes 230 000 so‘m, ekonom 170 000 so‘m etib belgilandi.

Kontraktatsiya ochildi: salonlarda yana navbatlar

UzAuto Motors kompaniyasi 3 noyabr kuni avtomobillarning qo‘shimcha hajmi uchun kontraktatsiya ochilganini ma’lum qildi. Bu safar ham jarayon 2 soatga bormay to‘xtadi. Avvalgilardan farqli, Gentra uchun shartnoma ochilmadi.

Ommabop avtomobillarning yangi narxlari quyidagicha:

• Damas – 96 932 000 so‘m. Avvalgi narxi 92 204 000 so‘m
• Labo – 96 370 000 so‘m. Avvalgi narx – 91 669 000 so‘m
• Cobalt GS – 119 542 000 so‘m. Avvalgi narxi – 113 711 000 so‘m
• Cobalt GX – 141181 000 so‘m. Avvalgi narx – 134 294 000 so‘m

Ma’lum bo‘lishicha, kontraktatsiya ochilganidan 50 daqiqa o‘tib, Cobalt avtomobili uchun 22 ming 400 dan ortiq shartnomalar tuzilgan. Ijtimoiy tarmoqlarda salonlarda uzundan uzun navbatlar vujudga kelgani aks etgan videolar tarqaldi.

Dollar kursi ilk bor 12300 so‘mdan oshdi

2 noyabr kuni O‘zbekistondagi aksariyat tijorat banklari 1 AQSh dollarini 12 300 – 12 310 so‘mdan sota boshladi. Taqqoslash uchun, 2023 yilning birinchi ish kuni – 4 yanvarda banklarda dollarning sotish kursi bundan roppa-rosa 1000 so‘mga farqli – 11 300 – 11 305 so‘m edi.

Markaziy bank 6 noyabrdan e’tiboran dollarning rasmiy kursini 12 254 so‘m deb belgilagan.

Eslatib o‘tamiz, 10 avgust kuni dollar kursi birdaniga 400 so‘mdan oshiqroqqa qimmatlab, 12 000 so‘mdan oshgan, bu 2018 yildagi valutani erkinlashtirish islohotidan keyin ro‘y bergan eng katta sakrash bo‘lgandi. Markaziy bank buni O‘zbekistonning asosiy savdo hamkorlari valutalari qadrsizlanayotgani bilan izohlagan.

Yakunlanayotgan haftada sodir bo‘lgan boshqa yangiliklarga qisqacha to‘xtalamiz:

• Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Turkiy davlatlar tashkiloti sammitidagi nutqida turkiy davlatlar aloqalarini kengaytirishga qaratilgan takliflarini ilgari surdi. Mintaqa davlatlari temiryo‘l idoralari kengashini ta’sis etish va bu tuzilma direksiyasini O‘zbekistonda joylashtirish taklif etildi.
• Rossiya, O‘zbekiston, Qozog‘iston va Qirg‘iziston gaz bo‘yicha 15 yillik shartnoma tuzishi mumkin. Uzoq muddatli hamkorlik shartnomasi 2024 yil o‘rtalarida tuzilishi aytilmoqda.
• O‘zbekiston va Rossiya ikkita transport koridorini tashkil etish bo‘yicha memorandum imzoladi. Birinchi memorandum Belarus-Rossiya-Qozog‘iston-O‘zbekiston-Afg‘oniston-Pokiston yo‘nalishini, ikkinchisi esa Rossiya-Kaspiy dengizi-Turkmaniston-O‘zbekiston-Qirg‘iziston koridorini qurishga oid.
• AQSh O‘zbekistonning “Mvizion” MChJ kompaniyasini sanksiyalar ro‘yxatiga kiritdi, ushbu kompaniya Ukrainadagi urushda Rossiya armiyasini qo‘llab-quvvatlagani aytilmoqda.
• Ichimlik va oqova suv ta’minoti boqichma-bosqich xususiylashtiriladi. Prezident qaroriga ko‘ra, 2024 yil 1 iyuldan tajriba tariqasida Kogon, Shirin, Yangiyer, Bekobod va Yangiyo‘l shaharlarida ichimlik va oqova suv ta’minoti davlat-xususiy sheriklik asosida xususiy sektorga beriladi.

Madina Ochilova tayyorladi.
Operator – Mirvohid Mirrahimov
Montajchi – Muhiddin Qurbonov