Европа Иттифоқи болаларнинг ижтимоий тармоқларга киришини чеклашга чақирди

Европа парламенти 26 ноябрь куни Европа Иттифоқига аъзо мамлакатларни ижтимоий тармоқлар, видеоплатформалар ва сунъий интеллект хизматларидан фойдаланиш учун ягона минимал ёшни белгилашга чақирувчи резолюцияни қабул қилди.

Ҳужжатда фақат 16 ёшдан ошган фойдаланувчиларга мустақил рўйхатдан ўтишга рухсат бериш тавсия этилган. 13-16 ёшли ўсмирлар платформалардан фақат ота-онасининг рухсати билан фойдаланиши мумкин бўлади, 13 ёшгача бўлган болаларга эса платформадан фойдаланиш бутунлай тақиқланади.

Резолюция тавсиявий хусусиятга эга бўлиб, тўғридан-тўғри қонунчиликни жорий этмайди. Европа Иттифоқининг ҳар бир мамлакати кўрсатилган ёш чегараларини жорий этиш ёки қилмасликни мустақил равишда ҳал қилиши керак.

Қайси давлатлар ташаббусни қўллаб-қувватлади?

Бир қатор давлатлар қоидаларни кучайтириш йўналишида ҳаракат қилишга тайёр эканлигини очиқ эълон қилди:

Дания - 15 ёшгача бўлган болалар учун ижтимоий тармоқларни тақиқловчи ва 13-15 ёшли фойдаланувчилар учун ота-оналар розилигини жорий этувчи қонун тайёрланаётганини эълон қилди.

Франция ва Германия - умумий Европа стандартлари доирасида ягона рақамли «ёш цензураси»ни жорий этишни кўриб чиқишга тайёрлигини тасдиқлади.

Нидерландия - вояга етмаганларни онлайн ҳимоя қилишни кучайтиришни қўллаб-қувватлади ва ўз тартибга солиш пакетини ишлаб чиқиш режаларини эълон қилди.

Шунга ўхшаш талаблар Европа Иттифоқидан ташқарида ҳам аллақачон жорий этилган: масалан, Австралия ижтимоий тармоқлар учун минимал ёшни 16 деб тасдиқлади.

Ижтимоий тармоқлар қандай муносабат билдирди?

Йирик технология компаниялари оммавий равишда бевосита изоҳ беришдан ўзини тийди, аммо ташаббусга қуйидагича муносабат билдиради:

Meta (Facebook, Instagram) «регуляторлар билан ҳамкорликка» тайёрлигини ва ёшни текшириш технологиялари устида ишлашни давом эттиришини маълум қилди.

TikTok «Европа Иттифоқининг барча мамлакатларида аниқ ва ягона қоидалар» зарурлигини таъкидлади ва аллақачон кучайтирилган ота-она назорати механизмларини синовдан ўтказмоқда.

X (Twitter) «ёшни тасдиқлаш масалалари платформалар даражасида эмас, балки давлатлар даражасида ҳал қилиниши керак» деган баёнот билан чекланди.

Умуман олганда, соҳа вакиллари ёшни мажбурий тасдиқлашнинг жорий этилиши сезиларли техник такомиллаштириш ва маълумотларни ҳимоя қилиш бўйича янги меъёрларни талаб қилишидан огоҳлантирди.

Бу нима учун керак?

Европарламент маълумотларига кўра, экран вақтининг кўпайиши фонида ўсмирларда ижтимоий тармоқларга қарамлик, хавотир, уйқу бузилиши ҳолатлари ва диққатни жамлашда муаммолар кўпаймоқда. Резолюция, шунингдек, вояга етмаганлар учун жалб қилишни кучайтирадиган интерфейс механикаларини: чексиз скроллинг, видео автоплейи ва тажовузкор тавсия алгоритмларини тақиқлашни ўз ичига олади.