Mi-35 vertolyotlari: O‘zbekiston va Rossiya qanday maqsadni ko‘zlab ish tutmoqda?

Joriy yilning 29 mart kuni Armaniston poytaxti Yerevan shahrida o‘tkazilgan ArmHiTec-2018 ​qurol-yarog‘, mudofaa mahsulotlari xalqaro ko‘rgazmasida O‘zbekiston va Rossiya hukumati vakillari 10dan ortiq Mi-35m harbiy vertolyotlarini xarid qilishga kelishib oldi. 

Rossiya Federal harbiy-texnikaviy hamkorlik xizmati direktori o‘rinbosari Vladimir Drojovning ta'kidlashicha, ko‘rgazma ishi davomida tomonlar Mi-35 rusumidagi harbiy vertolyotlarni ham yetkazib berishga kelishgan. Ayni chog‘da bu hamkorlik uzoq yillik tanaffusdan so‘ng, katta voqelikka aylanishi turgan gap.  

Aslida Shavkat Mirziyoyev boshqaruvidagi yangi hokimiyat 2016 yil 29 noyabr kuni Moskva va Toshkent o‘rtasidagi harbiy-texnikaviy aloqalarni yanada rivojlantirish bo‘yicha hamkorlik hujjatlarini qabul qilgandi. Mana shu kelishuvga asosan, Rossiya endilikda vertolyotlarni imtiyozli narxlarda yetkazib berishni rejalashtirmoqda. 

Bundan avval «La Tribune»​ nashri o‘z manbalariga tayangan holda, Islom Karimov boshqaruvidagi O‘zbekiston Yevropadan 16 dona Airbus Helicopters​ harbiy uchoqlarini xarid qilmoqchiligini bildirgandi. Ayni paytda Rossiya ta'sir doirasidagi «​Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti»​ yoxud «​Yevro-Osiyo iqtisodiy ittifoqi»ga a'zo bo‘lmagan O‘zbekistonga harbiy vertolyotlarning imtiyozli narxlarda yetkazib berilishi ayrim mavzularda munosabatlar iliqlashib borayotganidan darak beradi. Shunga qaramay, mazkur shartnoma bo‘yicha erishilgan kelishuvlar hozircha oshkor etilmayapti.

Shuningdek, sotib olinishi nazarda tutilgan vertolyotlar mamlakatning qaysi hududida joylashgan harbiy qismda saqlanishi ham noma'lum. Ma'lum xabar shuki, joriy yilning 29 yanvar kuni Prezident Shavkat Mirziyoyev Qashqadaryo viloyatiga tashrifi davomida, Qarshiga yaqin joylashgan Honobod harbiy bazasini ko‘zdan kechirdi. 2001 yili AQSh Harbiy havo kuchlari Honobod harbiy bazasini ijaraga olib, Afg‘onistondagi harbiy amaliyotlar rejasiga ko‘ra, Honobodni havo zarbalarini berishda tayanch bazaga aylantirgandi. Bu jarayon 2005 yili yuz bergan mash'um Andijon voqealariga qadar davom etdi. Davlat rahbari 29 yanvarda aynan mana shu joyga kelib, harbiy texnika vositalarini ko‘zdan kechirgani MTRK telekanallari orqali namoyish etildi. 

Barcha sohada amalga oshirilayotgani kabi, Shavkat Mirziyoyev 9 yanvar kuni parlament tomonidan ma'qullangan mamlakatning yangi tahrirdagi Mudofaa doktrinasini imzolagandi. Unga ko‘ra, yangi tahrirdagi Mudofaa doktrinasi O‘zbekiston Respublikasining mudofaa salohiyatini oshirish, professional armiyani tayyorlash hamda "mudofaa maqsadidagi harbiy-texnikaviy sanoatni rivojlantirish"ga yo‘l ochishi nazarda tutilgan. Ma'lum qilinishicha, 2018 yilda O‘zbekiston mudofaasi uchun YaIM 4 foizi miqdorda mablag‘lar sarf etilishi belgilangan. 

Shavkat Mirziyoyev avvalgi davrdan farqli o‘laroq, 14 yanvar - Vatan himoyachilari kunini keng nishonlashga izn berdi. Ya'ni, birinchi marta Toshkent osmonida harbiy vertolyotlar paradi, joylarda askarlarning zamonaviy qurol aslahalari ko‘z-ko‘z qilindi. Mudofaa vazirligi 50dan ortiq aslahalar, shuningdek 200ga yaqin qurollarni jamoatchilikka taqdim qildi. 

Rossiya Federatsiyasi prezidenti Vladimir Putin joriy yilning kuzida O‘zbekiston Respublikasiga davlat tashrifi bilan keladi.​ Bu haqda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining matbuot xizmati​ ikki davlat rahbarlarining o‘zaro telefon suhbatidan so‘ng ma'lum qilgandi. O‘ylaymizki, harbiy-texnikalar bo‘yicha kelishuvlarga so‘nggi nuqtani qo‘yish, kelgusi hamkorlikni muhokama etish uchrashuvning muhim mavzularidan biri bo‘lishi tayin.

Alisher Ro‘zioxunov