«Sun'iy tenderlarga barham beriladi». Davlat xaridlari haqidagi qonunga qanday o‘zgarishlar kiritilayotgani aytildi

Senat qo‘mitasi raisi Erkin Gadoyev qonunning yangi tahririni ishlab chiqishga tizimdagi ayrim muammolar sabab bo‘lganini ma'lum qildi, deya xabar bermoqda Kun.uz muxbiri. Aytilishicha, ko‘plab davlat xaridlari noqonuniy tarzda amalga oshirilgan.

«Hisob palatasining 2019 yilgi davlat xaridlari yuzasidan olib borgan o‘rganishlari natijasida, 4,18 trillion so‘mlik noqonuniy bitimlar tuzilgani aniqlangan.

Jumladan, tender savdolari o‘tkazish lozim bo‘lgan 2,9 trillion so‘mlik 729ta bitim tender savdolari o‘tkazilmasdan amalga oshirilgan.

Bundan tashqari, firma ta'sischisi aynan bitta shaxs bo‘lgan hollarda «sun'iy tender»da ishtirokchilar hisobi ko‘paytirilgan va bu orqali 18 milliard so‘mlik noqonuniy savdolar bo‘lgan.

Auksion talablarini chetlab o‘tish natijasida 44 milliard so‘mdan ortiq 492ta bitim auksion o‘tkazilmasdan tanlab olib tuzilgan. Bu kabi muammolar 2020 yilda ham ko‘p kuzatilgan», – dedi senator 12 mart kungi yalpi majlisda.

Erkin Gadoyevning ta'kidlashicha, qonunga bir qator o‘zgarishlar kiritildi.

«Yangi hujjatda birinchi o‘rindagi muhim o‘zgarish – davlat xaridlarining barcha turlari onlayn savdolar asosida amalga oshirilishi belgilanmoqda. Bu savdolarda inson omilini kamaytirishga xizmat qiladi.

Shuningdek, qonunga ikkita – benefitsiar mulkdor va affillangan shaxslar, degan yangi tushunchalar kiritilyapti.

Strategik ahamiyatga ega 24ta yirik korxona bor. Avvallari ularga alohida tartib joriy etilgan edi. Qonun bilan mazkur korxonalar ham umumiy tarzda davlat xaridlarini elektron va shaffof tarzda amalga oshirishi belgilandi.

Buning asosiy sababi – ular davlat xaridlarining katta qismini tashkil etadi. 2019 yilni oladigan bo‘lsak, davlat xaridlari umumiy hisobda 97,9 trillion so‘mni yoki YaIMga nisbatan 19,1 foizni tashkil qilgan. Shundan 47,4 trillion so‘m yoki YaIMning 9,6 foizi strategik ahamiyatga ega jamiyat va korxonalar hissasiga to‘g‘ri kelgan. Bu jami davlat xaridlarining 48 foizini tashkil etadi», – dedi Gadoyev.

Ma'lum qilinishicha, qonunda:

• davlat xaridlariga yo‘naltiriladigan budjet mablag‘lari va boshqa markazlashgan manbalarni maqsadli ishlatish;
• hukumatning kafolatlangan kredit resurslaridan samarali foydalanishni ta'minlash;
• davlat sektorini zarur tovar, ish va xizmatlar bilan ta'minlashda qisqa muddatlarda «narx-sifat» ko‘rsatkichlarini uyg‘unlashtirish;
• korrupsiyaga qarshi kurashishda samarali natijalarga erishish kabi masalalar ham nazarda tutilmoqda.

Avvalroq, moliya vaziri o‘rinbosari Odilbek Isoqov «Davlat xaridlari to‘g‘risida»gi qonun yangi tahririda ko‘zda tutilgan eng muhim o‘zgarishlardan bir nechtasini aytib o‘tgan edi.

Deputat Doniyor G‘aniyev davlat xaridlari tizimidagi ayrim muammolar va aholi e'tirozlariga sabab bo‘layotgan jihatlarga to‘xtalgandi.

Statistik ma'lumotlarda 2020 yil davomida davlat buyurtmachilari tomonidan amalga oshirilgan jami xaridlar narxi 124,8 trillion so‘mni tashkil etgani keltirilgan.