RFdan Yevropaga quvur orqali gaz eksporti 44 foizga kamaydi

Rossiyadan Yevropaga quvur orqali tabiiy gaz eksporti 2025 yilda 44 foizga kamayib, 1970-yillar o‘rtalaridan beri eng past darajaga tushdi. Bu haqda seshanba, 30 dekabr kuni Reuters agentligi xabar berdi.

Yevropa Ittifoqi Kengashi va Yevroparlament 3 dekabr kuni REPowerEU rejasi doirasida Rossiya tabiiy gazini 2027 yilgacha import qilishdan bosqichma-bosqich voz kechishni nazarda tutuvchi reglament bo‘yicha dastlabki kelishuvga erishdi.

Rossiyaning «Gazprom» korporatsiyasi bilan Ukrainaning «Naftogaz»i o‘rtasidagi tranzit kelishuvi 2025 yil 1 yanvar kuni o‘z amal qilish muddatini yakunladi, shundan so‘ng Kiyev Rossiya gazini o‘z hududi orqali uzatishni to‘xtatdi. Shu sababli 2025 yilda «Gazprom»ning Yevropaga quvur orqali yetkazib berish hajmi 18 mlrd kub metrgacha qisqardi. Ensog (Yevropaning gaz tashish bo‘yicha guruhi) ma’lumotlariga ko‘ra, xomashyo asosan «Turk oqimi» orqali kelib tushgan.

Rossiya YeIga tankerlar orqali suyultirilgan tabiiy gaz (STG) ham eksport qiladi va yetkazib berish hajmi bo‘yicha AQShdan keyin ikkinchi yirik ta’minotchi bo‘lib qolmoqda.

Bryussel rejasiga ko‘ra, 2025 yil 17 iyungacha Rossiyadan gaz yetkazib berish bo‘yicha tuzilgan qisqa muddatli shartnomalar uchun import taqiqi: STG bo‘yicha — 2026 yil 25 apreldan, quvur orqali gaz bo‘yicha — 2026 yil 17 iyundan kuchga kiradi.

STGni yetkazib berish bo‘yicha uzoq muddatli shartnomalar uchun taqiq 2027 yil 1 yanvardan amal qila boshlaydi — YeIning 19-sanksiyalar paketiga muvofiq.

Quvur orqali gaz bo‘yicha uzoq muddatli shartnomalar esa bosqichma-bosqich bekor qilinadi: 2027 yil 30 sentabrdan boshlab (gaz zaxiralari bo‘yicha maqsadli darajalarga erishilgan bo‘lishi sharti bilan), ammo har qanday holatda ham 2027 yil 1 noyabrdan kechiktirmasdan. Ukrainadagi urush boshlanishidan oldin Rossiyadan yetkazib berilgan gaz YeIning umumiy gaz importining taxminan 45 foizini tashkil etgan.

Taqiqqa rioya etilishini ta’minlash uchun YeI import bo‘yicha oldindan ruxsat tizimini joriy qiladi. Rossiya gaziga nisbatan ruxsat olish uchun zarur axborot yetkazib berishdan kamida bir oy oldin taqdim etilishi kerak.

Oldindan ruxsat berish tartibi quyidagilarga nisbatan qo‘llanmaydi: 2024 yilda YeIga 5 mlrd kub metrdan ziyod tabiiy gaz eksport qilgan gaz ishlab chiqaruvchi mamlakatlardan importga; Rossiyadan gaz import qilishni taqiqlagan yoki cheklagan davlatlardan importga; gaz import qilish uchun infratuzilmasi bo‘lmagan mamlakatlardan importga.