Yuliy Yusupov: QQS va narxlar bo‘yicha jazava boshlandi

Iqtisodchi Yuliy Yusupov Facebook'dagi o‘z sahifasida ijtimoiy tarmoqlarda QQS joriy etilishi bo‘yicha boshlangan jazava haqida post e'lon qildi.

«Ijtimoiy tarmoqlarda QQSning joriy etilishi chakana narxlarga qanday ta'sir qilishi bo‘yicha jazava boshlandi. Ushbu mavzu bo‘yicha savodsiz fikrlash kishini hayratga solmoqda. Lekin eng ajablantiradigan narsa shuki, jazava tashabbuskorlari odatda o‘zini soliq maslahatchisi deb e'lon qiladigan odamlar bo‘lib chiqyapti. Shu bilan birga, ular bir vaqtning o‘zida kutilmagan savodsizlikni (soliqqa tortish masalasida) va noto‘g‘ri talqin etishga moyillikni ko‘rsatmoqda. 

Mana bunday jazavaga ikki misol:

fb.com/groups/pnk.uz/permalink/2002794946471368

fb.com/groups/pnk.uz/permalink/2002958479788348 », - deydi u.

Yuliy Yusupovning ta'kidlashicha, ko‘plab jazavalarga narxga kiritilgan QQS ko‘rsatilgan chek sabab bo‘ldi.

«Men oddiy kishi chekda «QQS» degan tushunarsiz uchta harfni qandaydir summa ko‘rsatilgan holda ko‘rib, yangi soliqqa tortish tizimiga o‘tilganidan so‘ng aynan shu narx oshgan, deb qaror qilishini tushunishim mumkin. Ammo, bunday bayonotni «soliq maslahatchisi» bersa, bunda yaxshilab baqirib berishni istab qolasiz. Kim-kim, lekin soliqqa tortish bo‘yicha mutaxassis chekda «QQS» bandi do‘kon tomonidan tovar narxiga ustamani emas, balki qo‘shimcha qiymat zanjiri bo‘yicha to‘langan QQSning butun miqdorini anglatishini tushunishi darkor. Ya'ni, do‘kon chekda ko‘rsatilgan summadan ilgari to‘langan QQS bo‘yicha oladi», - dedi iqtisodchi.

Iqtisodchining fikriga ko‘ra, agar QQS to‘lovchilari oldinroq zanjirda bo‘lgan bo‘lsa, endi yangi soliq tizimiga o‘tishda narxlar oshib ketmaydi. Ayrim hollarda esa u kamayishi mumkin, sababi QQSga o‘tish yagona solik to‘lovi to‘lashdan voz kechish demakdir. Agar u cheklarda ko‘rsatilmagan, boz ustiga, qo‘shimcha qiymat yaratilishining avvalgi bosqichlarida to‘lovlar ko‘rsatilmagan bo‘lsa, bu u bo‘lmaganini anglatmaydi. Ya'ni, bir soliqni boshqasiga almashtirish yuz berdi. Ba'zi hollarda soliq yuki (shunga qarab narx) oshishi mumkin, ba'zida u o‘zgarmaydi, qaysidir birida esa hatto kamayadi.

«Soliq yuki (va narx) qayerda shubhasiz ko‘tariladi? QQS bor joyda, lekin uni olib bo‘lmaydi, sababi QQS zanjirining avvalgi ishtirokchilari to‘lamaydi. Masalan, mahalliy ishlab chiqarilgan qishloq xo‘jalik mahsulotlarida, uni qayta sotish QQSdan ozod qilinmagan. QQSdan ozod qilingan (go‘sht, baliq, kartoshka, piyoz, tuxum, guruch, shakar, non mahsulotlari) yuk, aksincha, kamayadi», - deya qayd etib o‘tdi u.

«Balki bizning soliq maslahatchilarimiz QQS nima ekani va u qanday hisoblanishi hamda to‘lanishini bilmas. Ya'ni, bu yerda gap faqat savodsizlik haqida ketmoqda. Biroq, bu «ekspertlar»ning Soliq islohoti konsepsiyasi loyihasi muhokama qilingan va soliqqa tortishning yangi tizimiga o‘tish ko‘plab kichik korxonalar uchun soliq yukini oshirmasligini ko‘rsatib beruvchi hisob-kitoblar qilingan maqolalarga havolasi savodsizlikdan, deb bo‘lmaydi.

Bu maqolalarga havola qilgan kishilar ularda Kontseptsiyaning birinchi versiyasi, ya'ni 12 foizlik QQS va daromadga soliqlar hamda dividendlarni taqsimlanadigan daromadga soliqlarga almashtirish nazarda tutilgan holatda qurilgan soliq tizimining modeli haqida so‘z yuritilganini bilmasliklari mumkin emas. Ko‘rsatilgan hisob-kitoblarga murojaat qilish, ularni hozirgi vaziyatda qo‘llash, ochig‘ini aytganda, adolatli emas. Va bu insofsizlikni savodsizlik, deb baholab bo‘lmaydi. Bunday xatti-harakatlar boshqa so‘z bilan ifodalanishi kerak», - deya qayd etib o‘tdi ekspert.

Uning fikricha, aynan bugungi jazavalar yetakchilari Kontseptsiyaning birinchi versiyasini qo‘llab-quvvatlash o‘rniga, u bo‘yicha shabash uyushtirishdi. Bu holat shunga turtki berdiki, Kontseptsiyaning yakuniy variantida QQS 20% darajasida qoldi, taqsimlangan daromadga soliq haqidagi g‘oya esa eshitilmadi.

«Endi esa hech qanday xijolat bo‘lmasdan, savol berilmoqda: biznesga soliq yukini oshirmaslik bo‘yicha va'dalar nima bo‘ldi? Bu haqda QQSni pasaytirishga va taqsimlanadigan daromadga soliq joriy etilishiga qarshi bo‘lganlar, shuningdek, faqatgina «ular ham Kontseptsiyaga qarshi» bo‘lgani uchun (savodsizligi va prinsip yetishmasligiga yana bir misol) bu kishilarni qo‘llab-quvvatlaganlardan so‘rang. Lekin ulardan so‘rab bo‘lmaydi. Ular fosh etish va jazava bilan ovora. Umuman olganda, ular bir yildan beri bu holatdan chiqib keta olmayapti», - deya xulosa qilgan Yuliy Yusupov.