Iqtisodchi yangi kambag‘allik chegarasini adolatsiz deb atadi. Statagentlik uni shov-shuvga berilishda aybladi

O‘zbekistonda minimal iste’mol xarajatlari miqdori kishi boshiga 1 oyga 568 ming so‘m etib belgilandi. Bu 18 oy avval belgilangan ko‘rsatkichdan 14 foizga yuqori, lekin o‘tgan davrda yig‘ilgan inflatsiya darajasi (16 foiz)dan kam.

MIX miqdori 2021 yilda 440 ming so‘mni tashkil etgan, 2022 yilda yanvaridan boshlab esa 498 ming so‘m deb belgilangandi.

2021 yil avgustdagi hukumat qaroriga asosan, kambag‘allik chegarasi har yili 20 yanvarga qadar yangilanishi kerak. Biroq o‘tgan davrda statistika agentligi MIXni e’lon qilishni kechiktirgani e’tirozlarga sabab bo‘ldi. Bunga javoban agentlik 2023 yilgi statistika dasturiga muvofiq, kambag‘allik chegarasi iyul oyida e’lon qilinishi belgilanganini bildirdi. Ammo hukumat bu dasturni 27 fevralda tasdiqlagani inobatga olinsa, statistika organida 20 yanvardan 27 fevralga qadar MIXning yangilangan miqdorini e’lon qilmaslikka huquqiy asosiy yo‘q edi.

MIXning oshirilgan darajasi inflatsiya ko‘rsatkichidan past

Iqtisodchi Otabek Bakirov 14 foizga oshirilgan kambag‘allik chegarasi ijtimoiy yordamga muhtoj aholi qatlamini amalda kambag‘allashtirgan, deb hisoblamoqda.

U, MIX oxirgi marta belgilangan 2022 yil yanvaridan 2023 yil iyuliga qadar o‘tgan 1,5 yil vaqt ichida inflatsiya darajasi 16,1 foiz, oziq-ovqat inflatsiyasi esa 20,3 foizni tashkil etgani, bu davrda eng oylik ish haqi 19,2 foizga indeksatsiya bo‘lganiga e’tibor qaratib, O‘zbekiston kambag‘allari nisbatan olganda yanada kambag‘allashganini ta’kidlagan.

“Bu, birinchidan, 2022 yil yanvarda kambag‘al bo‘lgan kambag‘al agar real daromadi bir yarim yil davomida o‘zgarmagan bo‘lsa ham, endi kambag‘al emas. U turli daftarlardan chiqarilishi kerak. Hukumat kambag‘allik darajasi yana pasayganini e’lon qilishi uchun metodologik asos ham.

Ikkinchidan, davlatning ijtimoiy to‘lovlarga ajratadigan mablag‘lari nisbatan kamayadi. O‘zi hukumat 1,5 yil davomida bu miqdorni oshirmay keldi, endi oshirganda ham inflatsiyadan pastroq darajada indeksatsiyaladi. Masalan, xususiy sektorda ishlaydigan homilador ayollarga davlat to‘laydigan dekret puli, ish staji to‘liq bo‘lmagan chog‘dagi pensiyalar, boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi oluvchilarning bir nafar mehnatga qobiliyatsiz oila a’zosi uchun pensiya, boquvchisini yo‘qotganlik nafaqasi oluvchilarning bir nafar mehnatga qobiliyatsiz oila a’zosi uchun nafaqa kabilar minimal iste’mol xarajatlariga bog‘langan”, – deya ta’kidlaydi iqtisodchi.

Statistika agentligining munosabati

Statistika agentligi Otabek Bakirovning tanqidiga munosabat bildirib, u yozgan postdagi “rasmiy inflatsiyaning o‘zi 16,1%dan oshgan” degan vajni rad etdi.

“Mustaqil izlanuvchi sifatida statistika raqamlaridan foydalangan holda shaxsiy hisob-kitoblar va tahlillarni amalga oshirishingiz mumkin. Biroq, Siz tomoningizdan hisob-kitob qilingan 16,1 % lik inflatsiya darajasi Statistika agentligining raqami deb ushbu raqamga rasmiy tus berishga haqqingiz yo‘q.

Statistika agentligi tomonidan amaldagi uslubiyatga asosan oylik, choraklik, yillik va o‘tgan yilning mos davriga nisbatan inflatsiya darajasi to‘g‘risidagi ma’lumotlar shakllantiriladi.

Bunda, hech qanday bir yarim yillik, bir yilu besh oylik indekslar hisob-kitob qilinmaydi va hech qanday hisob-kitoblar va tahlillarda bunday davriyliklardagi indekslardan foydalanilmaydi.

Alohida ta’kidlash lozimki, minimal iste’mol harajatlari qiymatini hisoblashda bir choraklik yoki bir yarim yillik indekslardan emas, balki bevosita yillik inflatsiya darajasi ko‘rsatkichidan foydalaniladi”, – deyiladi rasmiy bayonotda.

Agentlik, shuningdek, Bakirovni doimiy tarzda Statistika agentligi tomonidan e’lon qilib borilayotgan statistikalarga “asossiz, yuzaki tanqidlar, masalaning ichiga to‘liq kirmasdan, tushunib tahlil qilmasdan yondashib” munosabat berib kelishda aybladi.. Rasmiylar, shuningdek, uni “asossiz, o‘rinsiz, ortiqcha ehtiros hamda shov-shuvga berilmasdan”, konstruktiv fikr va asosli tahlillarini “manzilli tarzda, boshqalarga oshkor qilmasdan” yetkazishga chaqirdi.

“Siz yuritayotgan Telegram-kanalida doimiy negativ xabarlar, asossiz, shov-shuvli oldi-qochdi gaplar berib boriladi. Bu o‘z navbatida, xalqimiz va xalqaro hamjamiyat oldida O‘zbekistonning ijobiy imijiga salbiy ta’sir uyg‘otishi tabiiy hol. Davlat, hukumat va davlat idoralarini xalqqa dushman sifatida ko‘rsatib, xalqning g‘azabini qo‘zg‘ash – hech qaysi vatanparvar, xalqparvar mard insonning vijdoniga to‘g‘ri kelmaydi”, – deya munosabat bildirdi statistika organi.

O‘z navbatida, Otabek Bakirov minimal iste’mol xarajatlari miqdorini, belgilangan qoidalarga amal qilgan holda, yanvardan buyog‘iga qo‘llashga chaqirdi.

“Chunki o‘zlaringiz belgilagan qoidaga ko‘ra, minimal iste’mol xarajatlari yil boshida e’lon qilinishi, dekret to‘lovlari, kambag‘al toifadagi turli nafaqalar va pensiyalar shu minimumga muvofiqlashtirilishi lozim edi. Agar sizlar yanvarda o‘z vazifangizni bajarganingizda ijtimoiy yordam oluvchilar har oyda yetmish ming so‘mdan, 6 oyda 420 ming so‘m ko‘proq to‘lovga ega bo‘lishardi”, – deydi iqtisodchi.