The New York Times HAMASning maxfiy uchrashuvlariga oid protokollarni qo‘lga kiritdi

The New York Times HAMASning 2023 yil 7 oktyabr kuni Isroil hududiga hujum qilish, «Hizbulloh» va Eronni bunga qo‘shilishga ko‘ndirish imkoniyatini muhokama qilgan maxfiy uchrashuvlariga oid protokollarni qo‘lga kiritdi.

Protokollar HAMAS siyosiy va harbiy yetakchilari tomonidan ikki yil davomida o‘tkazilgan 10 ta yig‘ilishga tegishli bo‘lib, ular Isroil harbiylari tomonidan yanvar oxirida tashkilotning G‘azo sektori janubidagi yer osti qo‘mondonligida o‘tkazgan tintuvlari davomida kompyuterdan topilgan. NYT jurnalistlari hujjatlarning bir qismini o‘zlari tekshirib, ulardagi ma’lumotlarni sodir bo‘lgan voqealar bilan taqqoslagan, bir qismini esa HAMAS faoliyatidan xabardor ekspertlarga ko‘rsatgan.

Protokollarga ko‘ra, yig‘ilishlarning barchasida HAMASning asosiy yetakchilaridan biri Yahyo Sinvar ishtirok etgan (2024 yil iyul oxirlarida Ismoil Haniya o‘ldirilganidan keyin u siyosiy byuroning yangi yetakchisiga aylangandi). Yig‘ishning boshqa ishtirokchilari nomi keltirilmagan, ammo Isroil razvedkasi xuslosasida aytilishicha, ular orasida Muhammad Deyf, Marvan Isso va Yahyo Sinvarning ukasi Muhammad Sinvar ham bo‘lgan.

Isroilga hujum uyushtirishga oid ilk qaydlar 2022 yil yanvardagi uchrashuvlarga tegishli va unda mazkur hujum «katta loyiha» deb aytilgan. Hujjatlarda ko‘ra, avvaliga HAMAS 2022 yilning kuzida hujum qilishni rejalashtirgan.

HAMAS 2021 yildan beri Isroil bilan yirik to‘qnashuvlardan qochib kelardi — bu 7 oktyabr kungi hujumning samarasini oshirishga qaratilgan. Tashkilot rahbariyatining fikricha, bu Isroil hukumatini HAMAS G‘azo sektorida «tinchlikni xohlashiga» ishontirishi kerak bo‘lgan.

NYT’ning yozishicha, 2022 yil sentabrda hujum rejasi deyarli tayyor bo‘lgan. Ammo oxir-oqibat u qoldirilgan. Protokollarda bunga nima sabab bo‘lgani keltirilmagan, ammo ularda bir necha bor HAMAS rahbariyatining Eron va «Hizbulloh»dan qo‘llab-quvvatlov olish borasidagi sa’y-harakatlari haqida so‘z boradi.

Xususan, 2023 yilning iyulida HAMAS vakili Livanda Islom inqilobi muhofizlari korpusining yuqori martabali komandiri Muhammad Said Izadi bilan uchrashgan va undan Isroil obektlariga beriladigan zarbalar vaqtida yordam so‘ragan. Izadi esa Eron va «Hizbulloh» hujumni qo‘llab-quvvatlashini, ammo tayyorgarlik uchun ko‘proq vaqt kerakligini aytgan.

Hujjatlarda HAMASni 2023 yil 7 oktyabr kuni hujum uyushtirishga majbur qilgan sabablar ham keltirilgan. Masalan, ulardan biriga ko‘ra, tashkilot Isroil va Saudiya Arabistoni o‘rtasidagi munosabatlar yaxshilanib borayotganini buzish bo‘lgan. Bundan tashqari, Isroil hukumatining Iordan daryosining G‘arbiy sohiliga o‘rnashib olgani va Al-Aqso masjid majmuasi ustidan nazoratni kuchaytirishga bo‘lgan urinishi turtki bergan. Yana bir sabab sifatida Isroil yangi havo hujumidan mudofaa tizimini ishga tushirishdan oldin hujum uyushtirish kerakligi ham keltirilgan.

Eron rahbariyati Isroilga 7 oktyabrda uyushtirilgan hujumga biror-bir aloqasi borligini rad etgan. Eronning BMT huzuridagi missiyasining ma’lum qilishicha, hujum to‘liq HAMASning harbiy qanoti tomonidan rejalashtirilgan.