Ўзбекистон | 11:37 / 26.09.2021
41502
12 дақиқада ўқилади

«СМЕРШ» контрразведка бўлимидан «КГБ» зобитигача. ДХХнинг узоқ тарихига назар

26 сентябрь санасида Ўзбекистон Республикаси Давлат хавфсизлиги хизмати ташкил этилганига 30 йил тўлади. Kun.uz ДХХ архивидан фойдаланиб, унинг Иккинчи жаҳон уруши йилларида хизмат қилган зобитлари ҳақида материал тайёрлади.

Архив маълумотларига қараганда 1941-1945 йилларда Иккинчи жаҳон урушида Ўзбекистон давлат хавфсизлик органларининг шахсий таркиби ҳам иштирок этган. 552 нафар хавфсизлик ходимлари армиянинг разведкавий органларида ҳамда «СМЕРШ» ҳарбий контрразведка бўлимининг армия ва флотида хизмат қилишган. Уларнинг 28 нафари аёллар бўлган. «СМЕРШ» органлари энг мураккаб контрразведкавий вазифаларни бажариш билан бир қаторда қўмондонликни тегишли қисмлари, бирлашган ва армия муассасасининг ўзига тегишли бўлган масалалар бўйича хабардор этиб турган. Қуйидаги мақолада хавфсизлик хизматининг Иккинчи жаҳон уруши йилларида матонат кўрсатган айрим ходимлари ёдга олинади.

Майор Абдуллаев Гулямджан Хакимович, 1923 йил 18 мартда Фарғона вилоятининг Қўқон шаҳрида таваллуд топган, миллати ўзбек.

1949 йилнинг июль ойидан 1973 йилнинг февраль ойига қадар давлат хавфсизлиги органлари, шу жумладан, ДХҚ Фарғона вилояти бошқармасида турли лавозимларда хизмат қилган.

Полковник Азизов Ахмад Махамаджанович, 1923 йил 6 апрелда Тошкент вилоятининг Чирчиқ туманида таваллуд топган, миллати ўзбек.

1943 йил март ойидан 1985 йил май ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида, шунингдек, Бухоро, Сирдарё ва Хоразм вилоятлари бошқармалари давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Подполковник Алиев Маматвали, 1923 йил 23 октябрда Наманган шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1946 йил июнь ойидан 1976 йил февраль ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида, шу жумладан, ДХҚ Наманган вилоят бошқармасида турли лавозимларда хизмат қилган.

Подполковник Алиев Парда, 1920 йил 15 октябрда Тошкент шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1949 йил ноябрь ойидан 1972 йил февраль ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида, шу жумладан, ДХҚ Самарқанд, Сурхондарё ва Тошкент вилоятлари бошқармаларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Подполковник Алимов Мирзамурад, 1921 йил 1 февралда Тошкент шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1947 йил март ойидан 1979 йил январь ойига қадар ЎзССР Вазирлар кенгаши қошидаги давлат хавфсизлиги органларида ҳақиқий ҳарбий хизматни ўтаган.

Генерал майор Артикбаев Абдулладжан, 1925 йил 25- сентябрда Тожикистон ССРнинг Ленинобод вилоятида таваллуд топган, миллати тожик.

1945 йил май 1990 йил март ойларида давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Полковник Асамутдинов Хайрутдин, 1924 йил 5 майда Тошкент шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1948 йил ноябрь ойидан 1979 йил январь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида, жумладан, Фарғона, Сирдарё ва Сурхондарё вилоятлари бошқармаларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Генерал-лейтенант Бесчастнов Алексей Дмитриевич, 1913 йилда Москва вилоятининг Фряново қишлоғида таваллуд топган, миллати рус.

Давлат хавфсизлиги органларида 1937 йил октябрь ойидан 1986 йил февраль ойига қадар турли лавозимларда, жумладан, Ўзбекистон ССР Вазирлар Кенгаши қошидаги ДХҚ Раиси лавозимида хизмат қилган.

Подполковник Брянцев Георгий Михайлович, 1903 йил 23 апрелда Ставропол ўлкасининг Георгиевский туманида таваллуд топган, миллати рус.

Давлат хавфсизлиги органларида 1928 йил май ойидан 1950 йил ноябрь ойига қадар турли лавозимларда хизмат қилган.

Полковник Ганиходжаев Афар, 1923 йил 4 июлда Тошкент шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1948 йил март ойидан 1984 йил июнь ойига қадар Ўзбекистон ССР Вазирлар Кенгаши қошидаги Давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Майор Джураев Ибрагим, 1920 йилда 5 декабрда Самарқанд вилоятининг Самарқанд туманида туғилган, миллати ўзбек.

1952 йил август ойидан 1955 йил август ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Майор Еримбетов Юлдаш Еримбетович, 1922 йил 1 декабрда Хоразм вилоятининг Манғит туманида туғилган, миллати ўзбек.

1946 йил июнь ойидан 1971 йил сентябрь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида, шу жумладан, Қорақалпоғистон АССР ДХХБда турли лавозимларда хизмат қилган.

Прапоршик Зарипов Матякуб, 1918 йил 19 майда Хоразм вилоятининг Урганч туманида туғилган, миллати ўзбек.

1956 йилнинг май ойидан 1976 йилнинг август ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда, жумладан, ДХҚ Хоразм вилоят бошқармасида хизмат қилган.

Полковник Иргашев Кадир Расулевич, 1918 йил 9 ноябрда Тошкент вилоятида туғилган, миллати ўзбек.

1948 йилнинг январь ойидан 1964 йилнинг июнь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Капитан Ишанходжаев Мухтар, 1918 йил 25 майда Андижон шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1944 йилнинг апрель ойидан 1951 йилнинг январь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Подполковник Каримов Гулям Касимович, 1923 йил 9 январда Бухоро шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1945 йилнинг май ойидан 1981 йилнинг октябрь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда, жумладан, ДХҚ Бухоро вилоят бошқармасида хизмат қилган.

Полковник Махкамов Гулям, 1926 йил 5 апрелда Фарғона вилоятининг Киров туманида туғилган, миллати ўзбек.

1950 йил август ойидан 1980 йил ноябрь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида, жумладан, ДХҚ Фарғона вилоят бошқармасида турли лавозимларда хизмат қилган.

Капитан Мирзаев Тахир Артикович, 1923 йил 3 апрелда Тошкент шаҳрида таваллуд топган, миллати ўзбек.

1950 йилнинг октябрь ойидан 1967 йилнинг февраль ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат ўтаган.

Кичик лейтенант Муминов Азиз, 1924 йил 2 майда Фарғона вилоятининг Олтиариқ туманида таваллуд топган, миллати ўзбек.

1946 йилнинг сентябрь ойидан 1953 йилнинг июль ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат ўтаган. 

Старшина Нарзуллаев Содик, 1920 йил 15 февралда Бухоро шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1948 йил апрель ойидан 1960 йил июнь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларида хизматни ўтаган.

Капитан Рахимов Султан Каримович, 1917 йилда Андижон вилоятининг Ленин туманида туғилган, миллати ўзбек.

1950 йилнинг апрель ойидан 1955 йилнинг апрель ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда, жумладан, ДХҚ Андижон вилоят бошқармасида хизмат ўтаган.

Майор Рузиев Абдулла, 1923 йил 25 октябрда Андижон вилоятининг Ленин районида туғилган, миллати ўзбек.

1949 йилнинг сентябрь ойидан 1990 йилнинг апрель ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда, жумладан, ДХҚ Андижон вилоят бошқармасида ёлланма хизматчи сифатида фаолият олиб борган.

Подполковник Ташбаев Ходжа, 1925 йил 12 июлда Наманган вилояти Янгиқўрғон туманида туғилган, миллати ўзбек.

1948 йил ноябрь ойидан 1975 йил ноябрь ойига қадар давлат хавфсизлик идораларида, жумладан ДХҚ Андижон, Наманган, Сурхондарё ва Сирдарё вилоят бошқармаларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Майор Ташпулатов Юлдаш, 1922 йил 18 сентябрда Тошкент вилоятида туғилган, миллати ўзбек.

1948 йил январь ойидан 1964 йил январь ойига қадар давлат хавфсизлик идораларида, жумладан, ДХҚ Тошкент вилоят бошқармасида турли лавозимларда ишлаган.

Умаров Акбар, 1918 йил Андижон вилояти Балиқчи туманида туғилган, миллати ўзбек.

Катта лейтенант Хайдаров Хамиджан Раджапович, 1914 йил 15 август, Бухоро шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1944 йилнинг августидан 1950 йилнинг августигача давлат хавфсизлиги идораларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Катта лейтенант Харасов Ибрагим Исраилович, 1921 йил 1 январда Фарғона вилояти Фарғона туманида туғилган, миллати ўзбек.

1949 йилнинг сентябрь ойидан 1952 йилнинг сентябрь ойигача давлат хавфсизлиги идораларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Майор Шакаримов Бахрам, 1921 йил 12 декабрда Тошкентда туғилган, миллати ўзбек.

1950 йилнинг апрель ойидан 1969 йилнинг май ойигача давлат хавфсизлиги идораларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Катта лейтенант Шаниязов Карим, 1924 йил 15 августда Қашқадарё вилоятининг Косон туманидаги Қарлиқ қишлоғида туғилган, миллати ўзбек.

1950 йилнинг сентябрь ойидан 1955 йилнинг апрель ойигача давлат хавфсизлиги идораларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Полковник Ширинбаев Шариф Каюмович, 1908 йил 25 декабрда Самарқанд шаҳрида туғилган, миллати ўзбек.

1932 йилнинг март ойидан 1957 йилнинг апрель ойига қадар давлат хавфсизлиги идораларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Лейтенант Базина Элена Константиновна, 1924 йил 8 сентябрда Ленинград вилоятининг Тосненский туманида таваллуд топган, миллати рус.

1947 йил апрель ойидан 1960 йил май ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Лейтенант Боркина Александра Ивановна, 1916 йил 9 апрелда Тошкент шаҳрида таваллуд топган, миллати рус. 

Давлат хавфсизлиги органларида 1940 йил октябрь ойидан 1947 йил октябрь ойига қадар турли лавозимларда хизмат қилган.

Кичик лейтенант Бубнова Мария Федоровна, 1916 йил 23 октябрда Ярославск вилоятининг Козловский тумани Исада қишлоғида таваллуд топган, миллати рус.

Давлат хавфсизлиги органларида 1939 йил июнь ойидан 1972 йил март ойига қадар турли лавозимларда, жумладан, ёлланма хизматчи сифатида фаолият олиб борган.

Лейтенант Волощенко (Шеглова) Евдокия Лукяновна, 1924 йил 2 декабрда Оренбург вилоятининг  Хайбулинский туманида туғилган, миллати рус.

1943 йил сентябрь ойидан 1966 йил октябрь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Прапоршик Ершова Эмилия Федоровна, 1925 йил 28 апрелда Украина ССРнинг Одесса шаҳрида туғилган, миллати грек.

1964 йил декабрь ойидан 1991 йил сентябрь ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Катта лейтенант Кузмина (Михайлова) Олга Ивановна, 1917 йил 26 июлда Горкий шаҳрида туғилган, миллати рус.

1944 йил ноябрь ойидан 1959 йил октябрь ойига қадар давлат хавфсизлик идораларида турли лавозимларда хизмат ўтаган.

Лейтенант Моржакова Зинаида Семеновна, 1922 йил 2 февралда Саратов вилоятининг Кистендейский туманида таваллуд топган, миллати рус.

1921 йилнинг февраль ойидан 1979 йилнинг март ойига қадар давлат хавфсизлиги органларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Лейтенант Сиромятникова Зинаида Феофановна, 1902 йил 11 октябрда Бошқирдистон АССР Уфа шаҳрида туғилган, миллати рус.

1937 йил декабрь ойидан 1955 йил май ойига қадар давлат хавфсизлиги идораларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Катта лейтенант Улянова (Лебедева) Екатерина Андреневна, 1920 йил 15 ноябрда Москва вилояти, Кривандинский тумани Ананкино қишлоғида туғилган, миллати рус.

1940 йил январь ойидан 1953 йил июль ойига қадар давлат хавфсизлиги идораларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Катта лейтенант Шевченко Александра Матвеевна, 1911 йил 26 августда Олтой ўлкасининг Змеиногород тумани Коливан қишлоғида туғилган, миллати рус.

Давлат хавфсизлиги идораларида 1933 йилнинг ноябрь ойидан 1973 йилнинг октябрь ойигача турли лавозимларда, жумладан, ёлланма хизматчи сифатида фаолият олиб борган.

Юқорида тилга олинганларнинг барчаси уруш ўчоғидан соғ-омон қайтиб Давлат хавфсизлик хизмати тизимида кўп йиллар хизмат қилишган.

Улар орасида майор Алим Ҳакимовнинг хизматларини алоҳида эътироф этиш мумкин. У урушнинг дастлабки кунларидан ўқчи дивизиясида фаолият бошлаб алоқа батальонининг отряд командири бўлиб хизмат қилади. Кейинчалик эса уни рота командири этиб тайинлашади. Ярадор бўлиб, контузияни бошдан кечирса-да, яна урушга қайтади ва урушнинг сўнгги кунигача жанг майдонида қолади. Бу хизматлари учун Алим Ҳакимов «Қизил байроқ», «Александр Невский», «Ленин» орденлари билан, «Олтин Юлдуз», «Германия устидан қозонилган ғалаба учун»,  «Берлиннинг забт этилгани учун», «Варшаванинг озод этилгани учун», «Армия ва Флотга 30 йил» медаллари билан тақдирланади ва «Совет Иттифоқи Қаҳрамони» унвонига сазовор бўлади. Урушдан кейин майор Ҳакимов 1946 йил июнь ойидан 1950 йил сентябрь ойигача давлат хавфсизлиги идораларида турли лавозимларда хизмат қилган.

Kun.uz таҳририяти Давлат хавфсизлик хизмати органлари ходимлари куни муносабати билан тизимнинг барча фидойи ходимларини самимий муборакбод этади. Конституциявий тузумни, суверенитетни, ҳудудий яхлитликни турли таҳдидлардан ҳимоя қилиш ҳамда қонун устуворлигини таъминлашдаги хизматларни адо этишда муваффақият ёр бўлсин.

Мавзуга оид