Шолц ва фон дер Ляйен: Украинага Маршалл режаси керак

Европа Иттифоқи ва G7 мамлакатлари «бугунданоқ» биргаликда Украинага қарши Россия томонидан бошланган урушдан кейин уни тиклашда иштирок этиш ҳақида ўйлашлари керак ва бунинг учун иқтисодиётга таъсири бўйича Иккинчи жаҳон урушидан кейин қабул қилинган «Маршалл режаси»га (Иккинчи жаҳон урушидан кейин Американинг Европага ёрдам дастури) таққосланадиган дастур ишлаб чиқиш лозим, деди Германия канцлери Олаф Шолц ва Европа комиссияси раиси Урсула фон дер Ляйен. Сиёсатчиларнинг қўшма мақоласи 23 октябр, якшанба куни Frankfurter Allgemeine Zeitung газетасида чоп этилди.

Шольц ва фон дер Ляйеннинг фикрича, урушдан кейин Украина тезда «оёққа туриши» ва иқтисодиётни тиклаши керак, бу қайта қуриш лойиҳаси Украинанинг келажакда қандай давлатга айланишини белгилаб беради. «Тарихий воқеалар билан солиштирганда доимо эҳтиёткор бўлиш керак, аммо бу XXI аср учун янги Маршалл режасини яратишдан бошқа нарса эмас», дейилади мақолада.

Сиёсатчилар Россия қўшинлари томонидан вайрон қилинган ва Украинада иқтисодиётни тиклаш учун зарур бўлган ҳудудлар ҳамда инфратузилмаларни санаб ўтди – турар жой бинолари, мактаблар, йўллар, кўприклар ва энергия таъминоти. Германия канцлери ва Еврокомиссия раиси Россия 10 октябрдан бери Украинада тинч аҳоли нишонларини оммавий равишда ўққа тутганини алоҳида тилга олиб, уларни терактлар деб атади.

Европа сиёсатчиларининг фикрича, на Украина, на унинг алоҳида ҳамкорлари Россия қўшинлари томонидан ўққа тутилишининг фалокатли оқибатларига дош бера олмайди, шунинг учун ЕИ, G7 ва уларнинг чегараларидан узоқда жойлашган ҳамкорлар, шунингдек, хусусий инвесторлар ва компаниялар Украинани қайта тиклашда биргаликда иштирок этиши керак. Шу билан бирга, дастурни амалга оширишда коррупцияга қарши курашиш бўйича самарали назорат органи ташкил этилиши шарт. Мақола муаллифлари таъкидлаганидек, «Украинани қайта тиклаш йўли - унинг Европа Иттифоқига йўли».

Украина президенти Володимир Зеленский девонининг ўринбосари Кирило Тимошенконинг маълум қилишича, октябрь ойи бошида Украинада 94 596 та инфратузилма объекти, жумладан 74 минг турар жой биноси вайрон қилинган. Аксарият объектлар Киев (25 мингдан ортиқ), Донецк (20 мингдан ортиқ) ва Харкив вилоятларида (9 мингдан ортиқ) вайрон бўлган.

Зеленскийнинг ўзи Украинани тиклаш учун чет эл ёрдамига муҳтожлиги ҳақида гапирди. У, шунингдек, эҳтимолий ёрдам дастурини «Маршалл режаси» билан солиштирди ва донор давлатларга Украинанинг Россия босқинидан зарар кўрган айрим вилоятлари, шаҳарлари ва тармоқларини тўлиқ тиклашни таъминлаш учун ҳомийлик қилишни таклиф этди.

Ўшанда Зеленский Россия босқинидан кейин Украина иқтисодиёти ва инфратузилмасини тиклаш харажатларини 600 миллиард долларга баҳолаган эди. Бироқ, октябрь ойида Россиянинг ўққа тутиши натижасида бу миқдор сезиларли даражада ошиши мумкин - Украина томонига кўра, фақат 10 октябрдан бери мамлакатдаги электр станцияларининг 30 фоиздан ортиғи вайрон бўлган, уларнинг ишлаши тинч аҳоли ҳаёти учун ҳам, мамлакатда қайта қуриш ишлари учун ҳам муҳим.