Imomo‘g‘li hibsga olinishi ortidan Turkiyada namoyishlar boshlandi

Istanbul viloyati gubernatorining keyingi to‘rt kun ichida ko‘chalarda aksiya o‘tkazishni taqiqlash to‘g‘risidagi buyrug‘i va shahar bo‘ylab ko‘p sonli politsiyachilar joylashtirilgani norozilik namoyishlari boshlanib ketishini to‘xtata olmadi.

Politsiya meriyani o‘rab olgan, yo‘llarning bir qismi va Taqsim markaziy maydoni to‘sib qo‘yilgan. Namoyishchilar shahar hokimiyati, Imomo‘g‘li saqlanayotgan politsiya bo‘limi, Istanbul universiteti va boshqa joylar yaqinida to‘plangan.

«Sodir bo‘lgan ish – to‘ntarishga urinish. Akrom Imomo‘g‘lining [prezidentlikka] nomzod bo‘lish erkinligi tortib olinmayapti, bu millatning uni saylash erkinligi tortib olinmoqda», – dedi Respublika xalq partiyasi yetakchisi O‘zgur O‘zel meriya binosi oldida yig‘ilganlar oldida so‘zlagan nutqida.

Merning rafiqasi Dilek Imomo‘g‘li uning hibsga olinishini «Turkiyaning bo‘lajak prezidentini yo‘q qilishga qaratilgan maqsadli siyosiy amaliyot» deb atadi. «Bu millatga to‘g‘ridan to‘g‘ri zarba va biz kurashamiz», – dedi u.

Dastlabki to‘qnashuvlar haqida xabarlar kelgan. Voqea joyidan olingan kadrlarga ko‘ra, politsiya Istanbul universiteti hududida Imomo‘g‘lining oliy ma’lumot to‘g‘risidagi diplomini bekor qilish qaroriga norozilik bildirgan talabalarni tarqatish uchun maxsus vositalardan foydalangan.

18 mart kuni Istanbul universiteti Turkiya prokuraturasi so‘roviga ko‘ra Imomo‘g‘lining 1995 yilda olgan diplomi bekor qilinishini ma’lum qildi. Bunga 1990 yilda Kipr shimolidagi xususiy universitetdan Istanbul universitetining biznes boshqaruvi fakultetiga o‘tishida yo‘l qo‘yilgan qonunbuzarliklar sabab qilib ko‘rsatilgan.

Bu ko‘pchilik tomonidan muxolifatchi merning navbatdagi prezidentlik poygasida ishtirok etishiga to‘sqinlik qilish uchun siyosiy sabab sifatida qabul qilindi. Chunki oliy ma’lumot to‘g‘risidagi diplom Turkiyadagi prezidentlik saylovlarida ishtirok etishning majburiy sharti hisoblanadi. Imomo‘g‘li universitet qarorini «yuridik jihatdan asossiz» va «akademik hayotga siyosiy aralashuvning xavotirli belgisi» deb atadi.

Respublika xalq partiyasining yaqin yakshanba kuni bo‘lib o‘tadigan qurultoyida 2028 yil o‘tkazilishi kerak bo‘lgan prezidentlik saylovlarida muxolifat nomzodi sifatida Akrom Imomo‘g‘li e’lon qilinishi kutilayotgandi (muddatidan oldin saylovlar 2027 yil noyabrida bo‘lib o‘tishi ham mumkin).

Imomo‘g‘li ikkita tergov ishi bo‘yicha figurant sanalmoqda – u korrupsiya va terrorchilik tashkilotlari bilan aloqadorlikda gumon qilinmoqda. Ma’lum qilinishicha, tergov doirasida 100 ga yaqin kishi, jumladan, siyosatchilar, jurnalistlar va tadbirkorlar qo‘lga olingan.

Imomo‘g‘li hibsga olinganidan keyin uning ijtimoiy tarmoqlarida «xalq irodasini qo‘rqitish yoki noqonuniy harakatlar bilan bo‘g‘ib bo‘lmasligi» haqida bayonot paydo bo‘ldi.

«Men nafaqat Istanbulning 16 millionlik aholisiga, balki Turkiyaning 86 million fuqarosiga, shuningdek, butun dunyo bo‘ylab demokratiya va adolatni qo‘llab-quvvatlovchilarning barchasiga o‘zimni ishonib, sobit turibman», – deyiladi bayonotda.

NetBlocks monitoring xizmati xabar berishicha, Turkiyada X ijtimoiy tarmog‘i (sobiq tvitter), YouTube, Instagram va TikTok’ga kirish cheklangan.

Bu voqea fonida turk lirasi kursi rekord darajada pasaydi. Lira kursi bir dollar uchun 40,95 liragacha tushdi, bu tarixdagi eng past ko‘rsatkich bo‘ldi. 20 mart kuniga kelib vaziyat barqarorlashgan va kurs bir dollar uchun 37,99 lirani tashkil etmoqda.

Turkiya adliya vaziri Yilmaz Tunch mer siyosiy ta’qib qilinayotgani haqidagi ayblovlarini rad etdi va prezident Rajab Toyyib Erdo‘g‘anni muxolifatga qarshi qatag‘on va hibsga olishlar bilan bog‘layotganlarni tanqid qildi.

Uning so‘zlariga ko‘ra, buni siyosiy qadam deb taxmin qilish «o‘ta xavfli va noto‘g‘ri». Turkiyada hech kim qonundan ustun emas, deya qo‘shimcha qildi u.

Adliya vazirligi vaziyat yuzasidan bayonot e’lon qildi. Vazirlik ikkita holat bo‘yicha tergov boshlangani, jami 106 kishi hibsga olingani va prezidentning bu ishga mutlaqo aloqasi yo‘qligini bildirgan. Adliya tashkiloti ishni Erdo‘g‘anga ulaganlarni «haddini bilmaganlar» deya atagan.

Hukumatdagi Adolat va taraqqiyot partiyasi ham Erdo‘g‘anga qo‘yilgan ayblovlarni rad etib, Turkiya sud tizimi mustaqilligini e’lon qildi.

Imomo‘g‘li hibsga olinganidan keyin norozilik namoyishlari poytaxt Anqara va Turkiyaning boshqa shaharlarida ham bo‘lib o‘tdi. Yakshanba kuni butun mamlakat bo‘ylab keng ko‘lamli norozilik namoyishlari o‘tkazilishi kutilmoqda.