Sotilmaydigan san’at – inson botinidagi sud jarayoni “Kafka va K” monospektaklida

Ochig‘i, o‘zimni zamonaviy, yangiliklarni qabul qila oladigan va shu bilan birga yaxshi an’analarga sodiq ziyoliman deb bilardim. O‘zi shunaqa, o‘zimizga kelganda ijobiy va albatta, tezroq xulosa qilamiz...

Shu vaqtgacha “Shamsi-Qamar” teatr-studiyasi haqida bilmas ekanman. Moliyaviy va ma’naviy tomondan mustaqil bo‘lgan bu teatr tashkil topganiga ham 15 yildan oshibdi.

Ushbu teatr jamoasi 6-11 oktyabr kunlari Samarqandda bo‘lib turibdi. Samarqand shahridagi Art Station zalida monospektakl qo‘yyapti. Kecha “Kafka va K”ni tomosha qildim.

Kafkaning asarlarini bir necha marta o‘qiganman, “Jarayon”, “Evrilish”, “Otamga xat”... Kafka usluban juda shafqatsiz yozadi, buni ko‘pchilik kitobxon yaxshi biladi. O‘zini ham, sizni ham ayovsiz fosh etadi. Aytishni istamaganlaringiz, eslashga uyaladiganlaringizni tilga chiqaradi.

Kafka asarlari asosida tayyorlangan “Kafka va K” monospektali 70 daqiqa davomida sizni joyingizga “mixlab qo‘yadi”. Ruhingizni burmalaydigan asar. Jamoa Kafkani o‘zbeklashtirgan.

Art Station’ning kichikroq zalida ushbu spektaklni 24-26 chog‘li odam ko‘rdik. Teatr jamoasi tomoshalarini keng omma uchun mo‘ljallamayapti. Aminmanki, ular pul uchun ijod qilmayapti, chunki biz, yigirma chog‘li odam to‘lagan pul joy ijarasi uchun ham yetmasligi tayin.

Spektakldan so‘ng jamoa bilan suhbatlashdik, fikr almashdik. “Tomoshalarni ommalashtirsalaringiz bo‘larkan, yengil narsalar ko‘payib ketdi. Omma oddiy-bachkana narsalarni qabul qilyapti, o‘rganib qolyapti. Ijodkorlar miyani qiynamayapti, siyqa narsalarni olib chiqish ko‘paydi. Didimiz o‘tmaslashyapti, maydalashib ketdik”, dedim.

“San’at sotilmasligi kerak. San’atning bahosi yo‘q. Bizni o‘z tomoshabinlarimiz qayerda bo‘lsak ham topib ko‘rishadi. Bu ishlarni pul topish uchun qilmayapmiz. Shuning uchun ham aktyorlar bizda uzoq ishlab ketolmaydi. Ijodiy va moliyaviy mustaqil bo‘lmasang, asl san’atni yarata olmaysan”, – deydi “Shamsi-Qamar” rahbari Qamariddin Ortiqov.

“Kafka va K” monospektalida bir kishi ishtirok etadi – o‘g‘il. Bu rolni Muxtor Asrorov ijro etgan. Uning ijrosiga qandaydir ta’rif berish ortiqcha, qanday bo‘lishi kerak bo‘lsa, xuddi shunday o‘ynadi rolini.

“So‘zimni olti oy davomida yodladim”, – dedi Muxtor.

G‘alati-ya! Chunki ular haqiqiy san’at uchun ishlayapti, hozirgi zamonda bu kamyob hodisa. Bu jamoa qandaydir boshqa bir parallel olamda yashayotgandek. Odamni shu narsa xursand qiladiki, haqiqiy san’atning oz bo‘lsa-da, doim ixlosmandlari bor.

Isomiddin Po‘latov