Davlat teatrlarida sahnalashtiriladigan sahna asarlarini yaratish bo‘yicha davlat buyurtmasi qanday shakllantiriladi?

Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi portalida Vazirlar Mahkamasining “Davlat teatrlarida sahnalashtiriladigan sahna asarlarini yaratish bo‘yicha davlat buyurtmasini shakllantirish tartibi to‘g‘risida Nizomni tasdiqlash haqida”gi qarori loyihasi joylashtirildi.

Nizomga ko‘ra, davlat teatrlarida sahna asarlarni sahnalashtirish uchun davlat buyurtmasini berish markaziy O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi tomonidan va hududiy Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar hokimliklari tomonidan beriladigan mablag‘lar asosida ikki turga bo‘linadi.

Sahna asarlarini sahnalashtirish uchun davlat buyurtmasini berish O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi huzurida tashkil etilgan markaziy Kengash va Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar hokimliklari huzurida tashkil etilgan hududiy Kengash xulosasiga ko‘ra amalga oshiriladi.

Belgilab qo‘yilishicha, davlat buyurtmalaridan tashqari turli tashkilot va idoralar hamda tijorat yoki notijorat jamg‘armalar tomonidan ham teatrlarga yangi sahna asarlarni sahnalashtirish uchun buyurtma berilishi mumkin.

Barcha davlat buyurtmalari asosida sahnalashtirilayotgan yangi sahna asarlarning sahnaviy talqini, dolzarbligi, saviyasi hamda iqtisodiy tomonlari O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi huzurida tashkil etilgan markaziy Kengash tomonidan o‘rganiladi, muvofiqlashtiriladi shuningdek, o‘rnatilgan tartibda rasmiylashtirilishiga ko‘mak beriladi.

Kengashning maqsadlari quyidagilardan iborat:

teatr san'ati ma'naviyat va ma'rifatni yuksaltirishning asosiy vositalaridan biri ekanligini nazarda tutib, joylarda bu san'at turi rivoji bilan bog‘liq ijodiy-ishlab chiqarish va tashkiliy ishlarini izchil amalga oshirish;

teatr jamoalari, rejissyorlar, dramaturglar, bastakorlar, rassomlar va baletmeysterlarga dolzarb mavzularda yangi zamonaviy mavzudagi asarlar sahnalashtirilishiga yaqindan yordam berish;

xalqimizning boy ma'naviy dunyosi, madaniy merosi, milliy va umumbashariy qadriyatlarimizga ehtirom tuyg‘ularini madh etuvchi, istiqlolni ulug‘lovchi yorqin sahna asarlari sahnalashtirilishiga ko‘maklashish.

Quyidagilar Kengashning asosiy vazifalari hisoblanadi:

milliy va jahon mumtoz sahna asarlarini sahnalashtirish orqali xalqimiz, avvalo yoshlarimiz qalbida milliy g‘urur, milliy iftixor tuyg‘ularini shakllantirish, ularni ona- Vatanga muhabbat, umumbashariy qadriyatlarga hurmat, gumanizm g‘oyalariga sadoqat kabi tuyg‘ular orqali tarbiyalash kabi dramaturgiyaning turli janrlariga xos asarlarni sahnalashtirish bo‘yicha tavsiyalar berish;

vatan ozodligi, erkinlik, tinchlik va farovonlik yo‘lida olib borilgan fidokorona kurashlar, ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy-ma'rifiy jabhalarda ro‘y berayotgan islohotlar, xususan, xalqimizga xos oliyjanoblik, tantilik, bag‘rikenglik, sabr-qanoat, shukronalik, mehr-muruvvat kabi ezgu insoniy fazilatlar to‘laqonli va yuqori mahorat bilan aks ettirilgan asarlarni sahnalashtirilishini qo‘llab-quvvatlash.

Davlat buyurtmasi asosida yangi spektakllar sahnalashtirish uchun quyidagi hujjatlar taqdim etiladi:

sahna asar (pesa) – bir nusxada hamda elektron ko‘rinishda;

mustaqil teatrshunos, tanqidchi, rejissyor, bastakor va boshqa ijodkorlarning asarning g‘oyaviy-badiiy qiymati hamda ma'naviy-mafkuraviy jihatlari borasidagi xulosa (tavsiya)lari (erkin shaklda);

yangi sahna asar (pesa) muallifi, sahnalashtiruvchi rejissyori to‘g‘risidagi to‘liq ma'lumot, asarning qisqacha mazmuni, sahnalashtirilishi maqsadga muvofiqligi bo‘yicha asoslangan taklif;

ishlatiladigan materiallar, soni va bahosi ko‘rsatilgan dekoratsiyalarning rangli eskizi;

ishlatiladigan mato, miqdori va bahosi ko‘rsatilgan liboslarning rangli eskizi;

sahna asarlarni sahnalashtirish uchun rahbarlar, bosh hisobchi, iqtisodiy-tahlil bo‘limi (agar bo‘lsa) imzosi bilan tasdiqlangan muqobil ravishda xarid qilinishi mumkin zarur materiallar, uskunalar, xizmatlar ilovasi bilan xarajatlar smetasi loyihasi;

hujjatlar har chorakning dastlabki oyida ko‘rib chiqiladi.

Kengashga taqdim etiladigan sahna asar (pesa)larda quyidagi mezonlar ishonarli aks ettirilgan bo‘lishi lozim:

mamlakatimizda erkin demokratik jamiyat barpo etish uchun amalga oshirilayotgan islohotlar, ozodlik, erkinlik, tinchlik va farovonlik yo‘lidagi sa'y-harakatlar, ijtimoiy-ma'rifiy jabhalarda ro‘y berayotgan olamshumul o‘zgarishlar;

millatimizga xos olijanoblik, shijoatkorlik, tantilik, bag‘rikenglik, do‘stlik, muruvvatlilik fazilatlari, shuningdek, chuqur tarixiy ildizlarga ega bo‘lgan qadriyatlarimiz ulug‘vorligi;

yoshlarning har tomonlama barkamol insonlar bo‘lib ulg‘ayishlari, ma'naviy-ma'rifiy ehtiyojlarini qondirishlari, vatanparvarlik va xalqparvarlik tushunchalarini, umumbashariy va milliy qadriyatlar mazmun-mohiyatini teran egallashlari uchun xizmat qiladigan ibratli hayotiy saboqlar;

ona Vatan va xalq manfaatini o‘z manfaatidan ustun qo‘ygan, adolat va ezgulikni mardona himoya qilayotgan, yovuzlik va xiyonatga murosasiz, e'tiqodi mutahkam, qat'iyatli va g‘ururi baland zamondoshlar obrazlari;

milliy ruh va milliy kolorit, ziddiyatlar, psixologik holatlar haqqoniy va to‘laqonli aks ettirilgan, ijobiy yoki salbiy qahramonlar o‘z qiyofalari bilan ajralib turishi, personajlar tili jonli va to‘kis bo‘lishi, syujyet, kompozitsion qurilishda, dramatizm va voqea-hodisalar dinamikasida muvozanat saqlangan bo‘lishi;

boy madaniy-tarixiy merosimiz, xalq og‘zaki ijodi (ertaklar, masallar, dostonlar, matallar, qahramonlik rivoyatlari) namunalariga asoslanganligi bo‘lishi lozim.