Дубайга визасиз режим, “эъзозланган” рус блогери ва сотиладиган “Пахтакор” — ҳафта дайжести

Ўзбекистонликлар БААга виза олмасдан бориши мумкин бўлади. Энди автомобилни сотиш учун нотариусга бориш шарт эмас. Ҳокимлик Тошкент ҳавосини яхшилаш бўйича “илмий асосланган” ва “кескин” чораларни ваъда қилди. Президент агар конвертацияни давом эттирамиз десак, экспортни ошириш кераклигини айтди. Ўтган ҳафтанинг шу ва бошқа муҳим хабарлари – Kun.uz дайжестида.

БААга саёҳат қилиш тахминан 80 долларга арзонлашади

Ўзбекистон фуқаролари виза олмасдан бориши мумкин бўлган давлатлар сони 29 тага етмоқда. 2024 йил 16 февралдан бошлаб, Бирлашган Араб Амирликлари ўзбекистонликлар учун 30 кунлик визасиз режим жорий этадиган бўлди. Шу тариқа, асосий саёҳат йўналишларидан бири бўлган Дубайга бориш харажатлари бироз арзонлашади.

Маълумотларга кўра, 2023 йилда Ўзбекистоннинг 120 мингга яқин фуқароси амирликларга борган ва улар виза расмийлаштириш учун 9,2 млн доллар сарфлаган. Эслатиб ўтамиз, аввалроқ имзоланган бошқа бир келишувга кўра, 2024 йил 27 январдан эътиборан, икки давлат миллий ҳайдовчилик гувоҳномаларини ўзаро тан олишни бошлайди.

Амирликлар билан эришилган келишув натижасида, Ўзбекистон паспортининг мавқейи дунё паспортлари рейтингида 71-ўринга кўтарилиб, Қирғизистон, Уганда ва Гамбия билан тенглашади. Ҳозирда ватандошларимиз 28 та давлатга виза олмасдан боришдан ташқари, 44 та давлатга визани ўша мамлакатга кириб бориш вақтида расмийлаштириши мумкин. Таққослаш учун, қўшни Қозоғистон фуқаролари 42 та давлатга визасиз бориши, яна 47 та давлатга борганидан кейин виза олиши мумкин. Дунё бўйича эса, 60 дан ортиқ давлатларнинг фуқароларида 100 дан ортиқ давлатга визасиз кириш ҳуқуқи бор.

Энди автомобилни нотариусга бормасдан сотиш мумкин

Видео-алоқа ва шахсни масофадан туриб идентификациялаш имкониятлари ҳаётимизни анча осонлаштиряпти. Эндиликда автомобил олди-сотдисини ҳам нотариусга бормасдан амалга ошириш мумкин. Бунинг учун сотувчи e-notarius.uz сайтига кириб, тегишли хизматни танлаши, кейин сотилаётган автомобилни кўрсатиб, унинг нархини ва харидорнинг маълумотларини киритиши керак. Сотиб олувчи эса ўзига келган SMS-хабарномадаги ҳаволага кириб, Face-ID орқали шахсини тасдиқлайди ва ўз розилигини билдиради.

Шундан кейин олди-сотдини тасдиқлаш учун нотариус автоматик ёки ихтиёрий тарзда танланади. Танланган нотариус битимни тасдиқлаш вақтини белгилаб, бу ҳақда икки томонга SMS хабар юборади. Белгиланган вақтда томонларнинг видео-алоқа шаклидаги иштироки орқали нотариал ҳаракат амалга оширилади. Битимнинг асл нусхалари тарафларга курерлик-почта хизмати орқали юборилади.

Ҳафта давомида янграган ижобий янгиликлардан яна бири – фуқаролар давлат амалдорларининг ҳаракатлари ва қарорлари устидан маъмурий судга шикоят қилганида давлат божи тўламайдиган бўлди. Аниқроғи, судлар ишни кўриб чиқишга қабул қилаётганда бож тўлангани ҳақидаги квитанцияни сўрамайди. Давлат божи иш кўриб чиқилганидан кейин, айбдор деб топилган томондан ундирилади. Ариза берган фуқаро судда ютқазган тақдирда ҳам, аввалгидек базавий ҳисоблаш миқдорининг 1 баробари эмас, 0,7 баробари, яъни 238 минг сўм бож тўлайди.

Россиялик блогер: У нафақат телеминора томига чиққан, балки олган видеосини ўзида сақлаб қола олган

Охирги вақтларда чет эллик блогерлар Ўзбекистонга келиб, ютуқларимиз қатори камчиликларимизни ҳам кўрсатиб кетиши тез-тез учраб турибди. Шу ҳафта улар бизга кўрсатиб берган яна бир ҳолат шу бўлдики, энг қаттиқ қўриқланадиган объектлардан бири бўлмиш Тошкент телеминораси аслида биз ишонган даражада яхши қўриқланмаган экан.

Маълум бўлишича, Raksmane тахаллусига эга россиялик экстремал-блогер 2022 йилда Тошкент телеминорасининг бегоналар чиқиши тақиқланган энг юқори қисмига чиққан. У бу ердан олган видеосини бир неча кун олдин Instagram'га жойлади. Блогернинг ёзишича, телеминорага киришда қўриқлаш хизмати ходимлари металлодетекторлар орқали унинг ҳамма нарсасини олиб қўйдик деб ўйлаган, лекин у яширинча тасвирга олувчи техникаларини олиб кира олган.

Блогер телеминоранинг “Алвон” зали, яъни ресторан қисмига овқатланиш учун чиқиб, бундан тепароққа чиқа олишига ишончи комил бўлмаган, лекин кутилмаганда, назоратсиз коридор орқали, қўриқчилар кўзини шамғалат қилиб, фақат техник ходимлар учун мўлжалланган жойдан томга чиқишга муваффақ бўлган. Бир нечта камералар олдидан ўтган бўлса ҳам, қўриқчилар дарров етиб келмаган, блогер эса “Гопро” камерасида бемалол ўз муваффақиятини сёмка қилиб олган.

Телеминора маъмуриятининг маълум қилишича, ҳозирги кунда миноранинг тақиқланган қисмлари замонавий ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланган ҳолда қатъий назоратга олинган. Россиялик блогерга нисбатан бирор чора кўрилгани ёки йўқлиги эса маълум эмас. Бу ўринда, ўзимизнинг блогерлар ёзганидек, агар худди шундай ишни бирор ўзбекистонлик қилганида, камераси олиб қўйилиб, хотирасидаги видео ўчириб ташланган бўлиши аниқ эди. Бундан ташқари, албатта қатъий жазога тортилган бўларди: эҳтимол 15 суткага қамалиб, қўшимчасига узр сўраган видеоси чиқарди.

Телеминоранинг тақиқланган қисмига чиқиб, у ердан олган видеосини ўзи билан олиб кета олган россиялик блогернинг маълум қилишича, воқеани Instagram'га жойлаганидан кейин, телеминора маъмурияти ундан видеони ўчириб ташлашни сўраган.

Ҳаво ифлосланиши: ҳокимликдан садо чиқди

Тошкент шаҳри бу ҳафта ҳам ҳавоси энг ифлос шаҳарлар ўнталигига кирди ва афсуски, бу энди янгилик эмас. Ўтган якшанба куни бир гуруҳ фаоллар #TozaHavoKerak ҳештеги билан флешмоб ўтказди. Улар дарахткесарликни тўхтатиш, заводларга филтрлар қўйиш, қурилишларни камайтириш чақириқлари билан чиқди. “Юксалиш” умуммиллий ҳаракати эса Ўзбекистон ҳавосини яхшилаш бўйича сўров ўтказиб, 10 та таклифни илгари сурди.

Энг асосий таклифлардан бирига кўра, бош режа тасдиқланмаган шаҳарларда қурилишларга мораторий киритиш, бош режа тасдиқланганидан кейин ҳам фақат “яшил” стандартлар асосида қурилиш қилишга рухсат бериш керак. Kun.uz суҳбатлашган шаҳарсозларнинг сўзларига кўра, бош режасиз Тошкентдаги табақалашув шу зайлда давом этса, яқин келажакда шаҳарда геттолар пайдо бўла бошлайди.

Ўтган ҳафта Экология вазирлиги ва Бош прокуратура ҳаво ифлослиги масаласида илк марта изоҳ ва баёнотлар берган бўлса, бу ҳафта яна бир нечта идоралар узоқ давом этган сукунатини бузди. Аввало, пойтахт ҳокимлиги “тилга киргани”ни таъкидлаш керак. Ҳокимликнинг маълум қилишича, шаҳардаги экологик вазиятни яхшилаш бўйича чет эллик мутахассислар билан биргаликда чора-тадбирлар режаси ишлаб чиқиляпти. Бу режа тез орада эълон қилинади. Таклиф этиладиган амалий чоралар қаторида “кескин қарорлар” ҳам бўлади. Шаҳар ҳокимлиги бу қарорлар илмий тадқиқотлар ва таҳлилларга асосланиб қабул қилинишига ваъда берди.

Ўз навбатида, Қонунчилик палатаси Тошкент ҳавосининг ифлосланиб кетгани бўйича ҳисоб бериш учун экология вазирини чақиртиришга қарор қилди. Депутатлар савол-жавоб қаттиқ бўлишига ишора қилиб, Азиз Абдуҳакимовнинг парламентга чақирилиши “кўргазма учун” бўлмаслигини алоҳида таъкидлашди. Экологик партия эса бош прокурорга сўров жўнатиб, Тошкентда дарахтларни кесиш бўйича берилган рухсатномаларнинг қонунийлигини ўрганиб чиқишни сўради. Партиянинг маълум қилишича, 2022−2023 йилларда мораторий амал қилаётганига қарамай шаҳарда 600 дан ортиқ дарахтни кесишга рухсат берилган. Аввалроқ экология вазири бу рухсатномаларни берган Тошкент шаҳар экология бошқармаси бошлиғини вақтинча ишдан четлатиб, унинг фаолияти бўйича хизмат текшируви ўтказишга буйруқ берганди.

Яна 22 та цемент заводи қуриш таклиф қилинган

Ўзбекистонликлар ҳавони ифлослантираётган цемент заводларидан шикоят қилаётган бир пайтда, расмийлар мамлакат бўйлаб яна нақ 22 та цемент заводи қуришни таклиф қиляпти. Муҳими, президент Шавкат Мирзиёев бунга қарши эканини билдириб, бундай таклиф бераётганларни танқид қилди.

Давлат раҳбарининг сўзларига кўра, Ўзбекистонда ҳозир мавжуд цемент ишлаб чиқариш заводларининг қувватлари ички эҳтиёжни ортиғи билан қондира олади. “Лекин, мутасаддилар цементдан юқори қўшилган қийматли маҳсулотларни кўпайтириш, экологияга зарарли таъсирни камайтирувчи технологияларни жорий қилиш ўрнига, яна 22 та цемент заводи қуриш таклифини бераётгани ажабланарли”, – деди президент 18 январ кунги селекторда.

Шу ҳафта маълум бўлишича, 2023 йилда давлат бюджети даромадларининг ўсиши кескин секинлашиб, атиги 15 фоизни ташкил этган. Таққослаш учун, ҳатто пандемия рўй берган 2020 йилда ҳам бюджет даромадлари бундан кўпроққа ошган эди. Бунинг цемент заводларига тааллуқли жиҳати шундаки, ҳатто шундай оғир бюджет шароитида ҳам 2024 йилдан бошлаб цемент ишлаб чиқарувчилар учун солиқ ставкалари 4 баробарга пасайтириб берилди. Биз аввалги дайжестимизда айтиб ўтган бошқа бир соҳа – электротехника корхоналарига яна солиқ ва божхона имтиёзлари берилаётгани каби ҳолатлар ҳам бюджет даромадларининг камайишига олиб келмоқда.

“Конвертацияни давом эттирамиз десак, экспортни барқарор ушлаб туришимиз керак”

Бош прокуратура ҳузуридаги Иқтисодий жиноятларга қарши курашиш департаменти фаолияти кучайтирилади. Президент топшириғига кўра, департамент яширин иқтисодиёт ва иқтисодий жиноятчиликка қарши курашни янги босқичга олиб чиқиши керак. Шу мақсадда бу органга тергов қилиш ваколати берилиб, унинг раҳбари бир вақтнинг ўзида бош прокурор ўринбосари ҳам бўлиши белгиланди. Халқ тилида “КРУ” дейиладиган Давлат молиявий назорат инспекцияси департамент ҳузурига ўтказилади.

Иқтисодий йўналишдаги йиғилишларда яна бошқа бир қатор янгиликлар ҳам эълон қилинди. Хусусан, Солиқ қўмитасида солиқ қарзларини ундириш инспекцияси ташкил этилиб, унга МИБда мавжуд ваколатлар берилади. Экспорт бўйича чегарадаги барча назорат функциялари Божхона қўмитасига ўтказилади. Техник тартибга солиш агентлиги Инвестициялар вазирлиги таркибидан чиқарилиб, Вазирлар Маҳкамаси ҳузурига қайтарилади ва тўлиқ ислоҳ қилинади. Агентлик директори Дилшод Сатторов фаолиятидаги камчиликлар сабабли ишдан олинди.

Шунингдек, инвестициялар ва ташқи савдо вазири ўринбосари Бадриддин Абидов ҳамда вазирлик ҳузуридаги Хорижий инвестицияларни жалб этиш агентлиги директори Мурод Мирзаев ҳам лавозимидан озод этилди. Бош вазирнинг инвестициялар ва экспортни кўпайтиришга масъул ўринбосари Жамшид Хўжаев 1-чорак якунигача ўзгариш қилмаса, лавозимидан озод этилиши ҳақида огоҳлантирилди. Бош вазир Абдулла Ариповга инвестицияларни кўпайтириш ва саноатни ривожлантириш бўйича фаолияти қониқарсиз бўлган 26 та туман-шаҳар ҳокимининг лавозимига лойиқлиги масаласини кўриб чиқиш топширилди.

“Экспорт бу ҳаёт-мамотимиз. Агар валюта балансимиз, инвестиция ёки конвертацияни давом эттирамиз десак, импортга нисбатан экспортни барқарор ушлаб туришимиз керак. Хўжаев, Қудратов ва ҳокимларнинг 2024 йилда 18 млрд долларлик экспорт режаси менга мутлақо маъқул эмас. Иқтисодиётимизни янги босқичга олиб чиқиш учун экспортни йилига камида 30 фоизга ошириб боришимиз зарур”, деди Шавкат Мирзиёев.

Президент, шунингдек, Ташқи меҳнат миграцияси агентлигини ҳам танқид қилди. Маълум қилинишича, Европа ва Осиёнинг ривожланган давлатлари билан келишувлар доирасида 150 мингта ишчига буюртма берилган бўлса ҳам, ҳозиргача уларга бор-йўғи 9 минг нафар ишчи юборилган. Шу муносабат билан Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигига 100 минг ишчига касб-ҳунар ва тил ўргатиб, уюшган ҳолда чет эл корхоналарига ишга юбориш топшириғи берилди.

Бу ҳафта яна нималар рўй берди?

Тошкентда аҳоли мурожаатини ўрганишга борган журналист асоссиз айблов билан жаримага тортилди. Учтепа туманида рўй берган воқеада ички ишлар ходимлари журналист Михаил Довлатовни идорага олиб бориб, унга чекиш тақиқланган жойда сигарета чекиш айбини қўйган ва маъмурий баённома расмийлаштирган. Ҳолатга АОКА аралашгач, прокуратура жаримани бекор қилди, чунки воқеа жойида чекиш тақиқлангани ҳақидаги белги бўлмаган. Шунингдек, ички ишлар ходимларининг ҳаракатларига нисбатан хизмат текшируви тайинланди.

Ҳуқуқ органлари ходимларининг видеоларини уларни обрўсизлантириш мақсадида тарқатганлик учун жазо белгилаш масаласини Сенат кўриб чиқишда давом этяпти. 15 январ куни бу борада фаоллар ва масъуллар ўртасида очиқ муҳокама бўлиб ўтди. Сенатнинг масъул қўмитаси қонунга хайрихоҳлик билдираётгани хавотирли. Айни пайтда, фуқаро орган ходимининг видеосини қайси мақсадда тарқатгани қандай аниқланади, жамоатчилик назоратини таъминламоқчи бўлганлар қамалиб кетмаслигига кафолат борми, каби саволлар очиқ қолмоқда.

“Пахтакор” футбол клуби хусусийлаштирилиши мумкин. 17 январ куни Давлат активларини бошқариш агентлиги клуб сотувга қўйилганини эълон қилди. Эртасига эса танқидлар сабаб жараён вақтинча тўхтатилди. Хусусийлаштириш шартларида инвестор клуб балансидаги стадиондан фақат спорт мақсадларида фойдаланиш келтирилган бўлса-да, жамоатчилик пойтахт марказидаги яшил ҳудуднинг келгуси тақдиридан хавотирда.

Қишлоқ хўжалиги ерларининг ижара ҳуқуқини бошқа шахсга ўтказишга рухсат берилмоқда. Бу – қишлоқ хўжалигида иккиламчи ижара бозори вужудга келишига йўл очади. Яъни муайян ерни муайян муддатга ижарага олган фермер ва деҳқонлар бу ижара ҳуқуқини сотиши мумкин бўлади. Президент фармонига асосан, бу тартиб 2024 йил 1 мартдан бошлаб йўлга қўйилади. Шу санадан бошлаб, қишлоқ хўжалиги ерларини электрон танлов эмас, онлайн аукцион орқали ижарага беришга ўтилади.

Тошкентда уч нафар хотинига алимент тўламай юрган шахс қўлга олинди. Яшнобод туман суди унга 15 сутка маъмурий қамоқ жазосини тайинлади. Лекин эътиборлиси, эркакни унинг тўртинчи хотини қутқариб қолди. Ҳуқуқбузарнинг амалдаги турмуш ўртоғи эрининг 25 млн сўмлик алимент қарздорлигини тўлаб бергач, эркак муддатидан аввал озодликка чиқарилди.