Кир Стармер: Буюк Британиянинг янги бош вазири ҳақида нималар маълум?

Тўрт йил муқаддам сэр Кир сўл сиёсатчи Жереми Корбин ўрнига лейбористларнинг янги етакчисига айланганди. Шу палладан бошлаб унинг асосий вазифаси партияни марказчи позицияга қайтариш, шу тариқа, тарафдорлар сонини ошириш бўлганди.

Лейбористлар бунгача 14 йил давомида мухолифатда эди.

Сиёсат оламига кириб келишдан олдинги карьера

Кир Стармер кўплаб ҳамкасбларига қараганда анча кечроқ Жамоалар палатаси депутати бўлган: у бу вақтда 50 ёшдан ошган, унга қадар эса муваффақиятли ҳуқуқшунос сифатида карьера қилганди.

Аммо уни доим сиёсат қизиқтирган ва ўсмирлигида у сўлларнинг радикал ғояларига эргашган.

Стармер 1962 йилда Лондонда туғилган, кейин эса оила Сарри графлигига кўчиб ўтади. Сэр Кир ўзининг ишчилар синфига мансуб экани ҳақида гапиришни ёқтиради.

У ишчилар оиласидаги тўрт фарзанддан бири эди: унинг отаси заводда слесар бўлиб ишлаган, онаси – ҳамшира эди.

Янги бош вазирнинг барча оила аъзолари Лейбористлар партиясининг содиқ тарафдорлари эди. Табиийки, унга партия асосчиси ва илк етакчиси, шотландиялик кончи Кир Ҳарди шарафига исм беришган.

Аммо оиладаги ҳаёт тинч эмасди. Кир Стармер ўз ҳикояларида отасини совуққон ва одамови киши сифатида таърифлаган. Онаси эса ҳаётининг кўп қисмида Стилл касаллиги ҳам деб аталувчи аутоиммун касаллигидан азият чеккан. Охир-оқибат у ногиронлар арафачасига ўтириб қолган ва тилдан қолган. Бундан ташқари, унинг оёғи ампутация қилинади.

Кир Стармер 16 ёшида Лейбористлар партиясининг маҳаллий ёшлар бўлими сафига киради. Маълум вақт давомида у сўл радикал қарашларга эга «Социалистик муқобиллар» журналида ишлайди.

Кир Стармер ўз оила аъзолари орасида университетга кирган биринчи талаба бўлганди. У Лидс ва Оксфордда ҳуқуқни ўрганади, кейин эса инсон ҳуқуқлари бўйича ихтисослашган адвокат бўлиб ишлайди.

Ўша йилларда у Кариб ҳавзаси ва Африкада ўлим жазоси бекор қилиниши устида ишлайди.

1990-йилларда машҳур бўлган ишда у икки экофаол манфаатларини ҳимоя қилган, уларни McDonalds ресторанлар тармоғи туҳматда айблаб, судга берганди.

2008 йилда Кир Стармер Қироллик прокурорлик хизмати директори этиб тайинланади, яъни у Англия ва Уэлсдаги энг катта прокурорга айланади. Бу лавозимда у 2013 йилга қадар ишлайди ва 2014 йил рицарлик унвонини олиб, сэр деб атала бошлайди.

Сэр Кир қандай қилиб лейбористлар етакчисига айланган?

Кир Стармер 2015 йилда Лондондаги Ҳолборн ва Сент-Пэнкрас округларидан Жамоалар палатасига сайланади.

Ўша вақтда Лейбористлар партияси ўта сўл сиёсатчи Жереми Корбин етакчилигида мухолифатда эди. У Стармерни параллел ҳукуматдаги ички ишлар вазири сифатида тайинлайди. Унинг вазифаларига амалдаги ҳукуматнинг қатор соҳалар, масалан иммиграция масалаларидаги ҳаракатларини синчковлик билан кузатиш кирарди.

Британия халқи Евроиттифоқни тарк этиш учун овоз бергач, сэр Кир партияда брексит бўйича котибга айланади.

Кир Стармерда Лейбористлар партиясига раҳбар бўлиш имконияти 2019 йилда, умуммиллий сайловлардан кейин юзага келади. Бу сайловлар партия учун ўта муваффақиятсиз кечади ва 1935 йилдан буён энг оғир мағлубият билан якунланади. Шундан кейин Жереми Корбинда истеъфога чиқишдан бошқа йўл қолмайди.

Сэр Кир сўл позицияда чиқиш қилиб, партия аъзоларига электр энергия ва сув соҳасидаги компанияларни миллийлаштиришни ваъда қилиб, шунингдек университетлар талабалари учун бепул таълимни тарғиб қилган ҳолда раҳбарият вакилларидан бирига айланади.

Жереми Корбин даврида партия аъзолари иккига - сўл радикал ғояларга амал қилувчи ҳамда нисбатан мўътадил позицияни танлаганларга ажралганди.

Кир Стармер партияни бирлаштиришни исташи, аммо шу билан биргаликда Корбиннинг «радикализм»ини ҳам сақлаб қолмоқчилигини айтади. Ўшанда у «марказга ҳаддан ташқари оғиш»дан эҳтиёт бўлганди.

Аммо, партияга раҳбар бўлгач, сэр Кир Жереми Корбинни антисемитизм бўйича келиб чиққан можаро туфайли Лейбористлар партиясининг парламентдаги аъзолари сафидан четлатади.

Лейбористларнинг сўл қанотидаги кўпчиликнинг айтишича, Кир Стармер бугунги кунда партия ичкарисида келгусида фақат мўътадил қарашларга эга бўлганлар номзоди парламент депутатлигига илгари сурилишини таъминлашга қаратилган сиёсат олиб бормоқда.

Сэр Кирнинг сиёсий қарашлари

Ппартия раҳбари бўлиш учун сайловолди ташвиқоти чоғида нималар деганидан қатъи назар, Кир Стармер сайловчилар сонини ошириш учун партияни марказ томон силжитади.

У мамлакатдаги иқтисодий ҳолатни рўкач қилиб, қимматга тушувчи кўплаб ғоялардан бош тортган, шу билан бирга бир қанча радикал схемаларни сақлаб қолган.

Миллийлаштириш

Кир Стармер энергетика ва сув компанияларни миллийлаштириш тўғрисидаги олдинги таклифларидан воз кечган.

Аммо у беш йил ичида деярли барча йўловчи темирйўл ташувларини давлат мулкига қайтариб, уларни Great British Railways номи остидаги янги компания бошқарувига ўтказишни ваъда қилган.

Таълим

Кир Стармер университет талабалари ўқиши учун тўловларни бекор қилиш бўйича ваъдасини ҳам қайтариб олган ва буни ҳукумат буни ўзига эп кўра олмаслиги билан изоҳлаган.

Май ойида у BBC билан суҳбатда шундай деганди: «Биз катта эҳтимол билан бундай мажбуриятдан воз кечамиз, чунки биз чиндан ҳам мураккаб молиявий ҳолатдамиз».

Аммо у лейбористлар мамлакатдаги хусусий мактабларда ўқиш учун тўланадиган пуллардан қўшимча қиймат солиғи ундиришни бошлашини айтган.

Атроф-муҳит муҳофазаси

Лейбористлар партияси экологик тоза энергетика лойиҳалари учун харажатлар бўйича молиявий мажбуриятларини ҳам қисқартирган. 2021 йилда партия бунинг учун 28 млрд фунт стерлинг (35 млрд доллар) сарфлашни ваъда қилганди.

Аммо, партия ҳамон денгиздаги шамол электр станциялари қуриш бўйича ҳамда электромобилларга аккумуляторлар ишлаб чиқарувчи заводларни ривожлантириш бўйича мажбуриятларини бажариш ниятида.

Консерватив партия бунга жавобан Кир Стармер ўзининг муҳим сиёсий ваъдаларидан қочишга уринаётганини билдирган.

Яқинда Кир Стармер GB Energy компанияси орқали «яшил» энергетикага 8 млрд фунт стерлинг (10 млрд доллар) инвестиция қилишга ваъда берган.

У шунингдек 2030 йилгача электр энергияси ишлаб чиқаришда қазиб олинадиган ёнилғидан фойдаланишни амалда бутунлай тўхтатишни ваъда қилган. Аммо кўплаб экспертлар бунинг имконсиз эканини айтишади.

Исроил ва Ғазо сектори

2023 йил октябрида Ҳамаснинг Исроилга ҳужумидан кейин Кир Стармер Исроил ўзини мудофаа қилиш ҳуқуқидан фойдаланиб, Ғазода ҳарбий амалиёт бошлаш қарорини қўллаб-қувватлаганди.

Бу фаластинпараст кайфиятдаги сайловчиларнинг кўпчилигини ғазаблантирган ва у Лейбористлар партиясининг зудлик билан ўт очишни тўхтатишга чақирган ўнлаб депутатларининг исёнига дуч келганди.

Шу йил февралида унинг ўзи ҳам «узоқ муддатли оташкесим»га чақириб, бу «ҳозирнинг ўзида рўй бериши лозимлиги»ни айтади.

YouGov томонидан март ойида ўтказилган сўровнома кўрсатишича, мамлакат аҳолисининг 52 фоизи унинг бу масаладаги позициясига қўшилмаган.

Кир Стармер шунингдек Британия самолётлари Ямандаги ҳусийчиларни бомбардимон қилишини ёқлаб чиққан, ўшанда бу гуруҳ Исроилга алоқадор деб топган кемаларига давомли ҳужумлар уюштирганди.

Европа

2019 йилда Кир Стармер Британия ЕИдан чиқиши масаласида иккинчи референдумни ўтказишга ундаганди.

Энди эса у бу масалага қайтиш ҳақида гап ҳам бўлиши мумкинмаслигини айтади, аммо Евроиттифоқ билан озиқ-овқат стандартлари, атроф-муҳит муҳофазаси ва меҳнат қонунчилиги каби масалалар бўйича янги келишувларни муҳокама қилишга ваъда беради.

«Ютқазишни ёмон кўраман»

Мухолифлари кўпинча Кир Стармерни зерикарли деб аташади.

У барча қоидаларга риоя қилиш борасидаги собитқадамлигини таъкидлашни хуш кўради. Ҳатто ҳамкасбларидан бири уни «Мистер Қоида» деб атаган.

У фақат бир марта қонун бузган. Ёшлигида у савдо қилиш учун рухсатномаси бўлмасдан музқаймоқ сотгани учун полиция қўлига тушган. Музқаймоқ мусодара қилинган, аммо унинг ўзига ҳеч қандай чора кўрилмаган.

У интервюларида ўз характери ҳақида гап очмасликни афзал кўради, аммо у бир сафар рақобат қилишга мойиллигини тан олган.

Guardian газетасига берган интервюсида у шундай деганди: «Мен ютқазишни ёмон кўраман. Айримлар асосийси – иштирок эканини айтади, аммо мен бу лагердан эмасман».

2007 йилда Кир Стармер Миллий соғлиқни сақлаш тизимида ишловчи Виктория Александрга уйланган. Уларнинг икки нафар фарзанди бор.

У бўш вақтларида мини-футбол ўйнашни ёқтиради ва Лондоннинг «Арсенал» футбол клубига ишқибозлик қилади.