Ўзбекистонда цирк томошаларида ёввойи ҳайвонлардан фойдаланиш тақиқланмоқда

Вазирлар Маҳкамасининг қарори билан 2025 йил 1 январдан давлат ва кўчма циркларда (шапито) ёввойи ҳайвонларни сақлаш ва улардан цирк томошалари учун фойдаланиш тақиқланди. Ҳукуматнинг 5 йил олдинги бошқа бир қарорида эса “Ўзбек давлат цирки”га туташ ҳудудда қўшимча ҳайвонларни сақлаш учун бино-иншоотлар ва ўргатиш майдонлари қуриш, бюджет маблағлари ҳисобидан эса экзотик ҳайвонларни сотиб олиш назарда тутилганди.

Вазирлар Маҳкамасининг “Ёввойи ҳайвонларни сақлаш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди. Ҳужжат билан жисмоний шахслар томонидан ярим эркин шароитларда, сунъий яратилган яшаш муҳитида ёки тутқунликда сақланиши тақиқланган ёввойи ҳайвонлар рўйхати ҳамда ушбу рўйхатга киритилган ёввойи ҳайвонларни юридик шахслар томонидан сақлаш тартиби тасдиқланди.

Қарорга кўра, 2025 йил 1 январдан бошлаб қуйидагилар тақиқланади:

• жисмоний шахслар томонидан рўйхатга киритилган ёввойи ҳайвонларни ярим эркин шароитларда, сунъий яратилган яшаш жойларида ёки тутқунликда сақлаш;
• давлат ва кўчма циркларда (шапито) ёввойи ҳайвонларни сақлаш ва улардан цирк томошалари учун фойдаланиш;
• рўйхатга киритилган ёввойи ҳайвонлар Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг рухсатномалари асосида белгиланган тартибда юридик шахслар томонидан ташкил этилган ҳайвонот боғларида ва (ёки) питомникларда сақланиши мумкин.

Жисмоний шахслар, шунингдек, давлат ва мобил цирклар (шапитолар) ихтиёридаги ёввойи ҳайвонлар шартнома асосида ҳайвонот боғлари ва питомникларга пулли ёки бепул топширилиши мумкин. Ўзбекистон фаунасига мансуб бўлганида, улар учун мос бўлган табиий яшаш муҳитига, мансуб бўлмаганда эса Ўзбекистон ҳудудидан ташқарига чиқариб юборилади.

Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигига Ички ишлар вазирлиги, Миллий гвардия ҳамда маҳаллий ҳокимликлар билан биргаликда жисмоний шахслар ва циркларда сақланаётган рўйхатга киритилган ёввойи ҳайвонларнинг 2026 йил 1 январгача ҳайвонот боғлари ёки питомникларга топширилишини таъминлаш топширилган.

2019 йил 23 январ куни Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбек цирк санъатини янада ривожлантириш ва «Ўзбек давлат цирки» давлат муассасаси фаолиятини қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинган. Мазкур қарорда «Ўзбек давлат цирки»га туташ ҳудудда қўшимча ҳайвонларни сақлаш учун бино-иншоотлар ва ўргатиш майдонлари қуриш назарда тутилган.

Ҳужжат билан тасдиқланган чора-тадбирлар режасида эса давлат бюджети ҳамда Маданият ва санъатни ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан цирк дастурлари ва томошалар савиясини ошириш мақсадида «Ўзбек давлат цирки» давлат муассасасига экзотик ҳайвонлар, жумладан айиқ, кенгуру, маймун, фил ва бошқаларни сотиб олиш белгиланган.

“Битта ҳайвонни боқиш бир инсонни боқишдан қимматга тушмоқда”

Gazeta.uz’нинг ёзишича, 16 август куни АОКАда ўтказилган матбуот анжуманида маданият вазири Озодбек Назарбеков “Ўзбек давлат цирки”ни хусусий бошқарувга бериш ва ҳайвонларсиз ҳам томоша кўрсата оладиган механизмни ишлаб чиқиш кераклигини айтганди.

Тадбирда журналистлар томонидан циркнинг биноси ачинарли аҳволга келиб қолгани ва цикр жамоасининг репертуарида деярли янгилик йўқлиги, ҳар доим бир хил томошалар қўйилиши ҳақида танқидий фикрлар билдирилиб, бу борада қандай режалар борлиги сўралган.

«Тошкент цирки битта муассаса бўлгани билан, у катта ташкилот ва катта жамоа фаолият юритади, масаласи ҳам жуда кўп. У ерда ҳозир битта ҳайвонни боқиш бир инсонни боқишдан қимматга тушади давлатга. Чунки циркда ноёб ҳайвонлар бор, уларга вақтида қараб туриш керак, вакцинасини қилиш керак. Цирк ҳар куни фаолият юритса ҳам, кунига 5−10 та сеанс қўйса ҳам, топган пули билан шунча ҳайвонлари ва ходимларини боқиб тура олмайди, пули бунга етмайди. Цирк сақлаб туриш жуда қиммат турадиган фаолият тури ҳисобланади», — деган Озодбек Назарбеков.

Вазир цирк хусусийлаштирилса, кейин ривожланиш бўлишини билдирган.