Ўзбекистон олтин нархи ошишининг бюджет ва доллар курсига таъсирини чеклаши керак – ХВЖ

Халқаро валюта жамғармаси миссияси Ўзбекистонга ташрифи якунлари билан ўз хулосаларини эълон қилди.

2025 йилнинг тўққиз ойида реал ЯИМ 7,6 фоизга ошган, бу эса инвестициялар ҳажмининг юқорилиги ва уй хўжаликлари истеъмолининг ўсиши билан изоҳланади. Талаб ортганига қарамай, умумий ва базавий инфляция суръатлари секинлашган ва октябр ойи охирида мос равишда 7,8 фоиз ҳамда 6,6 фоизни ташкил этган.

Инфляциянинг секинлашишига сабаб бўлган омиллар қаторида ўтган йили энергия ресурслари учун нархларни ошириш таъсирининг пасайиши, реал айирбошлаш курсининг мустаҳкамланиши ва пул-кредит сиёсатининг чекловчи хусусияти сақланиб қолинаётгани келтириб ўтилган.

«Жорий операциялар ҳисоби тақчиллиги йилнинг биринчи ярмида сезиларли даражада қисқарди. Бу олтин нархларининг юқорилиги, олтинга боғлиқ бўлмаган экспортнинг фаол ўсиши ва катта ҳажмдаги пул ўтказмалари билан боғлиқ. Октябр охирига келиб, халқаро захиралар потенциал импортнинг 12 ойлик даражасига етди», дейилади баёнотда.

ХВЖнинг қайд этишича, инфляция юқорилаш хавфи бюджетга режалаштирилганидан ошиқроқ тушаётган даромадлар, хусусан, олтиндан олинадиган даромадларни кўпроқ сарфлаш амалиёти, шунингдек, директив ва имтиёзли кредитлаш дастурларини кенгайтириш босими билан боғлиқ. Бу эса талаб юқори бўлган шароитда иқтисодиётнинг “қизиб кетиши”га олиб келиши мумкин.

“Иқтисодий фаолликнинг кутилганидан юқори ўсиши ва олтин нархининг ошиши туфайли бюджетга режалаштирилганидан кўра кўпроқ даромад тушишига жавобан давлат харажатларни ошириш бўйича ҳаракатларни минималлаштириши жуда муҳимдир”, — дейилади ХВЖ баёнотида.

Халқаро экспертлар келгусида режалаштирилмаган қўшимча даромадлар ҳисобидан харажатларни кўпайтириш ташаббусларини чеклашни тавсия қиляпти. Бу инфляцион босимни пасайтириш, реал айирбошлаш курсининг ортиқча мустаҳкамланишининг олдини олиш ва олтин нархлари тушган тақдирда кескин тузатишларга эҳтиёж юзага келиб, макроиқтисодий тебранишларни кучайтириш хавфини камайтиришга хизмат қилади. Шунингдек, бюджет учун буфер захираларини тўплаш имконини яратади.