“Марказий Осиё + Япония” саммити: Шавкат Мирзиёев қатор ташаббусларни илгари сурди

Тадбир Япония бош вазири Санаэ Такаичи раислигида ўтди. Саммитда Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев, Қирғизистон президенти Садир Жапаров, Тожикистон президенти Имомали Раҳмон ва Туркманистон президенти Сердар Бердимуҳамедов ҳам иштирок этди.

Кун тартибида Марказий Осиё давлатлари ва Япония ўртасида “яшил иқтисодиёт” ва барқарор ривожланиш, ўзаро боғлиқлик ва минтақавий ҳамкорликни мустаҳкамлаш, инсон ресурсларини ривожлантириш каби устувор йўналишларда ҳамкорликни кенгайтириш масалалари муҳокама қилинди.

Шавкат Мирзиёев нутқида Япония 20 йил муқаддам “Марказий Осиё плюс” мулоқоти ташаббускори бўлганини қайд этиб, Буюк ипак йўли давридан шаклланган савдо-маданий алоқалар, ўхшаш анъана ва қадриятлар ўзаро ҳамкорликни чуқурлаштириш учун мустаҳкам асос эканини таъкидлади. Президент Япониянинг минтақанинг ижтимоий-иқтисодий тараққиёти, инфратузилмаси, саноат ва энергетика базасини модернизация қилиш, фан-таълим ҳамда кадрлар салоҳиятини мустаҳкамлашга қўшаётган ҳиссасини юқори баҳолади.

Давлат раҳбари “Марказий Осиё + Япония” форматида ҳамкорликни ривожлантириш юзасидан қатор ташаббусларни илгари сурди. Хусусан, саммитларни давлат раҳбарлари даражасида ҳар икки йилда бир марта ўтказиш таклиф қилиниб, навбатдаги учрашувлардан бирини Ўзбекистонда қабул қилишга тайёрлик билдирилди.

Шунингдек, Ўзбекистон “Марказий Осиё – Япония 2040” ҳамкорлик стратегиясини ишлаб чиқиб, ҳужжатга минтақа мамлакатларининг барқарор ривожланишига кўмаклашиш ва уларни глобал иқтисодий жараёнларга чуқур интеграция қилиш бўйича аниқ дастур ва лойиҳаларни киритиш тарафдори экани айтилди. Янги ғоя ва таклифларни ишлаб чиқиш мақсадида мамлакатларнинг етакчи таҳлил тузилмалари иштирокида Экспертлар форумини таъсис этиш муҳимлиги қайд этилиб, унинг илк мажлисини келгуси йили Тошкентда ўтказиш таклиф этилди.

Иқтисодий йўналишда Япония молия институтларининг савдо-иқтисодий ва инвестиция лойиҳаларини қўллаб-қувватлашини кенгайтириш қўллаб-қувватланиб, Марказий Осиёнинг инфратузилмаси ва саноатини ривожлантириш инвестиция жамғармасини таъсис этиш ғояси илгари сурилди. Унинг негизида “Сифатли инфратузилма” бўйича дастурни йўлга қўйиш, шунингдек, Япония технопаркларининг Марказий Осиё тармоғини — саноат кооперацияси, маҳаллийлаштириш ва технологиялар трансфери минтақавий платформасини ишга тушириш мумкинлиги таъкидланди.

Рақамли трансформация иқтисодий ўсиш ва барқарорликнинг ҳал қилувчи омилига айланаётганини таъкидлар экан, президент “Марказий Осиё – Япония” рақамли ҳабини — рақамли ечимлар, сунъий интеллект, “буюмлар интернети”, киберхавфсизлик ва инновацион иқтисодиёт соҳаларида кўп томонлама ҳамкорлик платформасини яратиш ташаббусини билдирди.

Транспорт соҳасида тезюрар поездлар ва автомобил йўлларини барпо этиш, транспорт йўлакларини рақамлаштириш, аэропортлар ва логистика марказларини қуриш лойиҳаларига Япония инвестициялари, технологиялари ва экспертларини жалб этишдан манфаатдорлик билдирилди.

“Яшил” энергетика доирасида когенерация технологияларини жорий этиш, йўқотишларни қисқартириш, зарарли газларни ушлаб қолиш бўйича қўшма лойиҳаларни амалга ошириш муҳимлиги қайд этилди. Шунингдек, Тошкентда қайта тикланадиган энергетика соҳасида мутахассисларни тайёрлаш бўйича минтақавий марказ ташкил этиш таклифи илгари сурилди.

Экология йўналишида Марказий Осиёда ҳаво сифатини яхшилаш бўйича қўшма дастурни ишга тушириш, иқлим ўзгаришига қарши қўшма ҳаракатлар дастурини қабул қилиш ҳамда атроф-муҳитни муҳофаза қилиш идоралари раҳбарларининг янги шаклдаги учрашувларини ташкил этиш масалалари ҳам кўтарилди.

Сейсмик хавфсизлик соҳасида Япония тажрибасини ҳисобга олган ҳолда минтақада сейсмик барқарорликни баҳолаш ва ошириш бўйича қўшма дастурни ишга тушириш, Тошкентда япон стандартлари ва протоколлари асосида муҳандислар, архитекторлар ҳамда қутқарув хизматлари учун минтақавий малака ошириш марказини очиш таклиф қилинди.

Маданий-гуманитар ҳамкорликни кенгайтириш мақсадида келгуси йили Ўзбекистонда “Марказий Осиё + Япония” форматида таълим вазирларининг биринчи йиғилиши ва минтақадаги етакчи университетлар ректорларининг илк форумини ўтказиш, ёшлар ҳамжамиятлари ўртасида узоқ муддатли алоқаларни шакллантиришга қаратилган минтақавий тармоқ дастурини қабул қилиш режалари билдирилди.

Саммитда халқаро сиёсат ва минтақавий хавфсизлик масалалари ҳам муҳокама қилиниб, Афғонистонни тинч, барқарор ва бунёдкор ривожланиш сари йўналтиришга доир интилишлар якдиллиги қайд этилди. Афғон халқини қўллаб-қувватлаш бўйича донор ва шерик мамлакат сифатида Япониянинг изчил позицияси юқори баҳоланди.

Тадбирда бошқа етакчилар ҳам нутқ сўзлади. Саммит якунида Токио декларацияси қабул қилинди.