Ўзгидромет: инверсия жараёнлари фаоллашиб, ҳаво сифати ёмонлашиши мумкин

Маълум қилинишича, инверсия республиканинг бир қатор ҳудудларида, жумладан Тошкент шаҳри, Самарқанд ва Жиззах вилоятларида айниқса яққол намоён бўлмоқда. Натижада зарарли аралашмаларнинг тарқалиши секинлашиб, ноқулай метеорологик шароит шаклланмоқда. 

Инверсия нима ва у нега “ифлос ҳаво” хавфини оширади?

Инверсия — одатда ҳаво баландликка кўтарилган сари совийди, аммо айрим пайтларда аксинча, юқорироқда ҳаво нисбатан иссиқ бўлиб қолади. Шу “қопқоқ”қа ўхшаш қатлам пастдаги ҳавонинг эркин кўтарилиб кетишини чеклайди. Оқибатда:

автотранспорт чиқиндилари, иситиш тизимлари, саноат манбалари ва бошқа омиллардан чиққан моддалар пастки қатламда “тўпланиб қолиши” мумкин;
шамол кучсиз бўлса ва ҳаво алмашинуви чекланса, ҳаво сифати тез ўзгарувчан бўлиб, айрим соатларда ёмонлашиши эҳтимоли ортади. 

Қайси пайтларда вазият сезиларлироқ бўлиши мумкин?

Ўзгидромет хабарида инверсия кўпроқ эрталаб, кечки ва тунги соатларда кучайиши қайд этилган. Бу вақтда ҳаво алмашинуви чекланиши туфайли ифлослантирувчи моддалар тарқалиши қийинлашади. 

Шу билан бирга, об-ҳаво прогнозига кўра айрим ҳудудларда туман ва сокин об-ҳаво кузатилиши мумкин — бу ҳам пастки қатламдаги “турғунлик”ни кучайтириши эҳтимол. 

Ҳавода қайси моддалар тўпланиши мумкин?

Хабарда айниқса майда дисперс заррачалар — PM2,5 ва PM10 — пастки атмосфера қатламларида тўпланиб қолиши ва айрим ҳудудларда улар концентрацияси ошиши мумкинлиги қайд этилган. 

Масалан, Ўзгидрометнинг автоматик мониторинг станциялари маълумотларида Тошкент шаҳри бўйича айрим пайтларда PM2,5 кўрсаткичи меъёрдан ошган ҳолатлар ҳам келтирилган. 

Қачонгача давом этиши кутилмоқда?

Дастлабки прогнозларга кўра, республика бўйлаб илиқ об-ҳаво ҳарорати ва инверсия жараёнлари ҳафтанинг охиригача сақланиб туриши мумкин. 

Аҳоли учун тавсиялар

Инверсия даврида ҳаво сифати тез-тез ўзгариши мумкин. Шу боис қуйидаги оддий қоидалар фойда беради:

• болалар, кекса ёшдагилар, ҳомиладорлар, шунингдек астма, аллергия, юрак-қон томир муаммоси борлар эҳтиёткор бўлиши;
• ҳаво оғирлашган пайтларда (айниқса эрталаб/кечки) очиқ ҳаводаги узоқ жисмоний фаолликни қисқартириш;
• уйда хонани қисқа муддатли шамоллатиш (айниқса транспорт оқими юқори жойларда кечаси узоқ очиқ қолдирмаслик), имкони бўлса нам тозалаш;
• агар нафас қисилиши, кўз-томоқ қичишиши, кучли йўтал каби аломатлар кучайса — шифокорга мурожаат қилиш.