Jahon | 18:01 / 31.01.2025
29007
10 daqiqa o‘qiladi

Vashingtondagi aviahalokatning yangi tafsilotlari. Bir kun o‘tib nimalar ma’lum?

Samolyot bortida rossiyaliklar ham bo‘lgan. Aeroportda dispetcherlar yetishmagan. Tramp halokatda Bayden va Obamani aybladi.

Foto: Getty Images

Tramp Vashingtonda American Airlines yo‘lovchi samolyoti va armiya vertolyoti to‘qnashuvi oqibatida hech kim omon qolmaganini ma’lum qildi. Samolyotda 60 yo‘lovchi va ekipajning to‘rt nafar a’zosi, vertolyotda esa uch nafar harbiy bor edi. AQSh prezidenti kun oxirida Oq uydagi brifingda chiqish qilib, Vashingtonda American Airline samolyoti va Black Hawk vertolyoti halokatidan hech kim omon qolmaganini ma’lum qildi. U butun tun davomida keng ko‘lamli qidiruv-qutqaruv amaliyoti o‘tkazilgani, unga barcha mavjud resurslar jalb etilganini bildirgan. «Bu mamlakatimiz poytaxtida va xalqimiz tarixida dahshatli fojia bo‘lgan qorong‘i va og‘riqli kecha edi. Bizni bevaqt tark etgan har bir kishi uchun qayg‘uramiz», — degan Tramp.

Qutqaruvchilar Potomak daryosida aviahalokat qurboni bo‘lgan 40 kishining jasadini hamda bir necha kishining jasad qoldiqlarini aniqladi, ularning ayrimlari sohilga chiqib qolgan, deb xabar bergan CBS telekanali. Telekanal manbasi bu ma’lumotlarni mahalliy vaqt bilan 30 yanvar kuni soat 17:30 da  (Toshkent vaqti bilan 31 yanvar kuni soat 03:30) taqdim etgan. Qutqaruvchilar kun botgani tufayli qidiruv ishlarini to‘xtatishgan va keyingi kuni davom ettirishgan. Tergovchilar hisoblashicha, samolyotdan xavfsiz chiqarib olish mumkin bo‘lgan jasadlarning barchasi chiqarib olingan, ammo laynerning hozirda yetib borish qiyin bo‘lgan dum qismida yana bir necha kishining jasad qoldiqlari qolayotgan bo‘lishi mumkin. Tergovchilar ayrim jasadlarni olib chiqishning imkoni bo‘lmasligidan xavfsiramoqda, deya qo‘shimcha qilgan manba.

Halokatga uchragan samolyotning qora qutilari Potomak daryosidagi parchalar orasidan chiqqan. Samolyotning parametrik va ovoz yozish moslamalari 30 yanvar kuni kechqurun topilgan, deb xabar beradi ABC New manbasi. Qora qutilar o‘rganish uchun AQShdagi aviatsiya hodisalarini tekshiruvchi Milliy transport xavfsizlik kengashi laboratoriyasiga yuborilgan. Tashkilotning X ijtimoiy tarmog‘idagi akkauntida bortning qayd etish qurilmalari suratlari joylashtirilgan.

Yo‘lovchi samolyotda Rossiyaning kamida uch fuqarosi bo‘lgan. Bu haqda RF TIV rasmiy vakili Mariya Zaxarova 31 yanvar kuni jurnalistlar uchun o‘tkazilgan brifingda ma’lum qildi. «Elchixonamiz ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu samolyot halokati qurbonlarining uch nafarida Rossiya pasporti bo‘lgan. Yana bir kishi, to‘rtinchi shaxsda ham Rossiya fuqaroligi bo‘lgani haqida taxmin bor, bu ma’lumot tekshirilmoqda», — deya Zaxarovaning so‘zlarini keltirgan TASS agentligi. Avvalroq RF elchixonasi Davlat departamentidan Vashingtondagi aviahalokatda halok bo‘lgan rossiyaliklar to‘g‘risidagi ma’lumot kutayotganini xabar qilgandi. Associated Press ma’lumotiga ko‘ra, samolyot yo‘lovchilari orasida amerikaliklardan tashqari Xitoy va Filippin fuqarolari ham bo‘lgan.

Aviahalokat qurbonlarining 14 nafari figurali uchish bo‘yicha sportchilar bo‘lishgan, deb xabar bergan Skating Club of Boston sport klubi direktori Dag Zegiba. Uning so‘zlariga ko‘ra, yo‘lovchilarning olti nafari ushbu klubga aloqador edi — murabbiylar Vadim Naumov va Yevgeniya Shishkova, 16 yoshli sportchilar Spenser Leyn va Jinna Han, shuningdek ularning onalari Kristin Leyn va Jin Han.

Vadim Naumov va Yevgeniya Shishkova
The Skating Club of Boston / AP / Scanpix / LETA

Avvalroq Rossiya nashrlari ham samolyotda rossiyalik figurachilar — 1994 yil Rossiya terma jamoasi safida figurali uchish bo‘yicha juftlik bahslarida jahon chempioni bo‘lgan Vadim Naumov va Yevgeniya Shishkova bo‘lganini yozgandi. Ular 2017 yildan Skating Club of Boston klubida murabbiylik qilishni boshlagan. Dag Zegiba ularni «eng yaxshi murabbiylar» deb atagan. Rossiyadagi Shot telegram-kanali samolyot bortida ularning o‘g‘li, figurali uchish bo‘yicha AQSh jamoasi safida musobaqalarda ishtirok etib kelayotgan Maksim ham bo‘lganini yozgandi, ammo AP ma’lumotiga ko‘ra, u oldinroq boshqa samolyot bilan uchgan.

AQSh figurali uchish assotsiatsiyasi oldinroq samolyot bortida bir necha figurachilar, murabbiylar va ularning oila a’zolari bo‘lganini xabar qilgandi. «Ushbu sportchilar, murabbiylar va ularning oila a’zolari Kanzas shtatining Uichita shahrida figurali uchish bo‘yicha AQSh chempionati bilan birgalikda o‘tkazilgan Milliy rivojlanish lagerida qatnashib uyga qaytayotgan edi», deyiladi federatsiya bayonotida.

Aviahalokat ro‘y bergan kuni Vashingtondagi aeroportda dispetcherlar yetarli bo‘lmagan, deb xabar berdi The New York Times gazetasi AQSh Fuqaro aviatsiyasi federal boshqarmasining (FAA) dastlabki hisobotiga tayanib. Hisobotdan ma’lum bo‘lishicha, navbatchi dispetcherlar soni «kun vaqti va trafik hajmiga monand darajada bo‘lmagan». Shu kuni aeroportdagi navbatchi aviadispetcher odatda ikki kishi shug‘ullanadigan ishlarni yolg‘iz o‘zi bajargan. Aeroport hududidagi vertolyotlar harakatini muvofiqlashtirish uchun ham, uchib kelayotgan va uchib ketayotgan samolyotlar uchun ham bir dispetcher mas’ul bo‘lgan, deb yozadi AP ham boshqarma hisobotiga asoslangan holda. Kunduzi bu ish bilan ikki dispetcher mashg‘ul bo‘lgan, ammo, harakat sekinlashgach, bu ishlarga birgina dispetcher qolgan. Odatda bunday smena soat 21:30 dan boshlangan, ammo shu kuni dispetcherlarning roli ertaroq birlashtirilgan (samolyot va vertolyot to‘qnashuvi soat 20:47 atrofida ro‘y bergan).

Bundan tashqari, The New York Times qayd etishicha, American Airlines samolyoti uchuvchilari aviahalokatdan biroz oldinroq  
qo‘nish yo‘lagini o‘zgartirish va aeroportning asosiy uchish-qo‘nish yo‘laklaridan biriga emas, balki nisbatan qisqaroq yo‘lagiga qo‘nishni so‘rashgan.

Armiya vertolyoti yo‘lovchi samolyotga urilganining sababi keragidan yuqoriroqda parvoz qilganidir, deb yozadi The New York Times. Vertolyotlarga Reygan aeroporti yaqinida 61 metrdan yuqori bo‘lmagan masofada uchishga ruxsat beriladi, ammo to‘qnashuv paytida u 91 metrdan balandroqda bo‘lgan. American Airlines bosh direktori Robert Isom vertolyot unga kelib urilganida samolyot odatiy qo‘nishni amalga oshirayotgan bo‘lganini aytgan. Avvalroq aeroport dispetcheri va vertolyot uchuvchisi muloqoti rasshifrovkasi e’lon qilingandi, unga ko‘ra to‘qnashuv arafasida dispetcher Black Hawk ekipajidan shunday so‘ragan: «PAT 2-5, siz CRJ [samolyotini] ko‘ryapsizmi? CRJ ortidan o‘ting». Ammo bunga javob qaytarilmagan, Black Hawk ekipaji buyruqqa rioya etmagan. AQSh armiyasidagilar ma’lum qilishicha, vertolyot uchuvchilari har kuni kechqurun amalga oshiriladigan mashg‘ulot parvozida bo‘lgan, ekipaj esa tajribali pilotlardan tarkib topgandi.

Aviatsiya sohasi ekspertlari anchadan buyon Vashington ustidagi havo kengligi tig‘iz bo‘lgani tufayli aviahalokat ro‘y berishi mumkinligidan ogohlantirib kelardi, deb yozadi Associated Press. Agentlik bilan suhbatda bo‘lgan ekspertlarning so‘zlariga ko‘ra, pik vaqtlarda aeroportdagi tirbandlik hatto tajribali uchuvchilar uchun ham muammo tug‘dirgan, ular boshqa yuzlab yo‘lovchi samolyotlar, harbiy aviatsiya hamda muhim obektlar atrofidagi taqiqlangan zonalarni inobatga olishi kerak bo‘lgan.

AQSh prezidenti Donald Tramp aviahalokat uchun Federal fuqarolik aviatsiyasi boshqarmasida (FAA) yo‘lga qo‘yilgan, ishga yollashdagi xilma-xillik siyosatini aybladi. Tramp 30 yanvar kuni kechqurungi bayonotida shunday degan. The New York Times nashri yozishicha, prezident aviahalokatda o‘zidan oldingi prezidentlar — Jo Bayden va Barak Obamani ham ayblagan, uning fikricha, ular tomonidan targ‘ib qilingan  turli xillik, tenglik va inklyuzivlik siyosati havo kengligida muammolarga olib kelgan. U hech qanday dalil keltirmagan holda aviadispetcherlar uchun standartlar juda yumshoq bo‘lganini aytgan. Uning so‘zlariga ko‘ra, Obama davrida FAA go‘yoki xodimlarning «juda oq tanli» ekanligi haqida direktiva chiqargandi.

NYT qayd etishicha, Tramp jurnalistlar uchun brifing chog‘ida qisqacha qilib halokatda armiya vertolyoti uchuvchilari aybdor ekanini aytgan, ammo keyin ishga qabul qilishdagi xilma-xillik dasturlar mavzusiga qaytgan. Jurnalistlardan biri undan tergovchilar aviahalokat sabablarini o‘rganishni endigina boshlaganiga qaramay, nima uchun bunday xulosaga kelganini so‘raganida, AQSh prezidenti shunday degan: «Men sog‘lom fikrlayapman, ko‘pchilikda esa bunday emas. Biz istardikki, bunday ishlar bilan dohiyona odamlar shug‘ullansin. Ayrim ish turlari uchun bizga yuqori malakali mutaxassislar kerak». Uning fikricha, aviadispetcherlar «eng yuqori zehnga ega odamlar» bo‘lishi lozim.

Federal hukumat organlariga ishga qabul qilishda «xilma-xillik, tenglik va inklyuzivlik» (DEI, diversity, equity, inclusion) dasturlari mavjud edi. Tramp AQSh prezidenti lavozimiga qaytgan ilk kunidayoq barcha DEI dasturlarini bekor qildi.

Mavzuga oid

E`lonlar

Toshkent Kimyo xalqaro universiteti va Pukyong milliy universiteti o‘rtasidagi ilmiy va madaniy hamkorlik rivojlanmoqda

Golden House  biznes-klassdagi O‘z Makon II turar joy majmuasi taqdimotiga taklif etadi

O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasi va Toshkentdagi Singapur menejmentni rivojlantirish instituti o‘rtasida hamkorlik aloqalari yo‘lga qo‘yildi

Tenge Bank Visa bilan hamkorlikda bir qator innovatsion to‘lov xizmatlarini ishga tushirmoqda

FAW Trucks: O‘zbekistonda yangi davrni boshlagan yetakchi yuk mashinalari ishlab chiqaruvchisi

Fermerlar va dehqonlar uchun qulay imkoniyat – “O‘zkimyosanoat” AJ mineral o‘g‘itlarga 10 foizgacha chegirma narxlarini taklif etmoqda 

Toshkent Kimyo xalqaro universiteti va Pukyong milliy universiteti o‘rtasidagi ilmiy va madaniy hamkorlik rivojlanmoqda

Golden House  biznes-klassdagi O‘z Makon II turar joy majmuasi taqdimotiga taklif etadi

O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasi va Toshkentdagi Singapur menejmentni rivojlantirish instituti o‘rtasida hamkorlik aloqalari yo‘lga qo‘yildi

Tenge Bank Visa bilan hamkorlikda bir qator innovatsion to‘lov xizmatlarini ishga tushirmoqda

FAW Trucks: O‘zbekistonda yangi davrni boshlagan yetakchi yuk mashinalari ishlab chiqaruvchisi

Fermerlar va dehqonlar uchun qulay imkoniyat – “O‘zkimyosanoat” AJ mineral o‘g‘itlarga 10 foizgacha chegirma narxlarini taklif etmoqda 

Toshkent Kimyo xalqaro universiteti va Pukyong milliy universiteti o‘rtasidagi ilmiy va madaniy hamkorlik rivojlanmoqda

Golden House  biznes-klassdagi O‘z Makon II turar joy majmuasi taqdimotiga taklif etadi