Kimyo bo‘yicha Nobelni metalloorganika bo‘yicha uch mutaxassis oldi

Kimyo bo‘yicha 2025 yilgi Nobel mukofoti koordinatsion kimyo bo‘yicha ixtisoslashgan yapon kimyogari, Kioto universitetidan Susumu Kitagavaga, Melburn universitetidan avstraliyalik Richard Robson va asli kelib chiqishi iordaniyalik bo‘lgan amerikalik kimyogar, Berklidagi Kaliforniya universitetining kimyo professori Omar Yagiga berildi. Shvetsiya Qirollik Fanlar akademiyasi 8 oktyabr, chorshanba kuni Stokholmda e’lon qilganidek, ular «metalloorganik karkasli tuzilmalarni ishlab chiqqani» uchun mukofotga sazovor bo‘ldi.

«Kimyo bo‘yicha 2025 yilgi Nobel mukofoti laureatlari gazlar va boshqa kimyoviy moddalar o‘tishi mumkin bo‘lgan katta bo‘shliqlarga ega molekulyar tuzilmalarni yaratdi. Metalloorganik karkaslar deb ataladigan bu tuzilmalar cho‘l havosidan suv yig‘ish, karbonat angidridni ushlash, zaharli gazlarni saqlash yoki kimyoviy reaksiyalarni katalizlash uchun ishlatilishi mumkin», deyiladi press-relizda.

Qayd etilishicha, 1989 yildan buyon ushbu sohada tadqiqot olib borgan Richard Robson son-sanoqsiz bo‘shliqlar bilan to‘ldirilgan tartibli, uch o‘lchamli kristallarga o‘xshash birinchi molekulyar tuzilmalarni yaratgan. Shu bilan birga, Susumu Kitagava va Omar Yagi ushbu tuzilmalarning barqarorligi va moslashuvchanligiga erishishga muvaffaq bo‘ldi. Nobel kimyo qo‘mitasi raisi Xayner Linke shunday ta’kidladi: "Metalloorganik karkaslar yangi funksiyalarga ega bo‘lgan moslashtirilgan materiallarni yaratish uchun ilgari tasavvur qilib bo‘lmagan imkoniyatlarni ochib, ulkan salohiyatni taqdim etadi".